СурэтышI цIэрыIоу, зиIофшIагъэхэм гупшысэ куу ащыпхырызыщырэ Дыгъу Айтэк итворчествэ зышIогъэшIэгъонхэм АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ ащыIукIагъ.

Зэхахьэм къекIолIагъэх Адыгэ къэралыгъо университетым иIофышIэхэр, тхылъеджэхэр, къэбарлъыгъэIэс амалхэм ялIыкIохэр, Дыгъу Айтэк итворчествэ лъытэныгъэ фэзышIырэ цIыфхэр. Лъэпкъ тхылъеджапIэм иIофы­шIэу Кучмэз Аминэт Iофтхьабзэм кIэщакIо фэхъугъ ыкIи ар зэрищагъ.

Дыгъу Айтэк къызхэкIыгъэ лъэпкъымкIэ убых. 1973-рэ илъэсым Тыркуем ит къалэу Самсун къыщыхъугъ. Джыри сабый цIыкIузэ сурэт ышIыным фэщагъэ хъугъагъэ. Мы лъэныкъомкIэ шIэныгъэу IэкIэлъхэм ахигъэхъон гухэлъ иIэу 1990-рэ илъэсым Самсун дэт университетым ихудожественнэ факультет чIахьэ. Нэужым, илъэс тешIагъэу, ичIыгужъ къегъэзэжьы. ИскусствэхэмкIэ Адыгэ республикэ колледжэу Тхьабысымэ Умарэ ыцIэ зыхьэу Мые­къуапэ дэтым иеджэн щылъыпедзэжьы.

— Лъэныкъо гъэшIэгъонхэр Айтэк иIофшIа­гъэхэм къаще­гъэлъагъо. Узыгъэгупшысэу ахэ­лъыр макIэп, — къытфеIуатэ Кучмэз Аминэт. – Ахэм республи­кэм щыпсэурэ цIыфхэр нахь благъэу нэIуасэ афэтшIынхэр, итворчествэ щыдгъэгъозэнхэр тимурад.

СурэтшIыным зэрэфэкъулаим дакIоу, Айтэк илъэпкъ итарихъ дэгъу дэдэу щыгъуаз, культурэр, шэн-хабзэхэр ешIэх, елъытэх. Айтэк илъэси 3 ыныбжьыгъ къэ­лэмыр ыIыгъэу тхьапэм сурэтхэр тыришIыхьэхэ зэхъум. Ежь къызэриIотэжьырэмкIэ, джыри еджа­кIи тхакIи ышIэщтыгъэп, ау къэлэмыр IэкIэкIыщтыгъэп.

— Къалэхэр, къэралыгъо зэфэшъхьафхэр къэскIухьанхэр сикIас. Къэли 120-м ехъумэ сащыIагъ, — зэхахьэм къекIолIагъэхэм къафеIуатэ Айтэк. — Зе­кIо гъогум сытетэу гупшысэу къысшъхьащыорэмэ къэлэмыр къысагъаштэ, зэрэхъурэри сымышIэу сурэтыр тхьапэм къекIу. Сэ зызщыслъэгъужьырэ IофшIагъэ сиI. Ар зэрэшIыгъэ шIыкIэм, къирыIотыкIырэ гупшысэм сищы­Iэныгъэ къегъэлъагъоу къысщэхъу.

СурэтышI IэпэIасэм иIофшIагъэхэм ащыщхэр Iофтхьабзэм къырихьылIагъэх. Ахэм къе­кIолIагъэхэр нэIуасэ афэхъу­гъэх, гупшысэу апхырыщыгъэхэр зэхашIэн амал яIагъ. Нахьыбэ­рэмкIэ ахэр зыфэгъэхьыгъэхэр адыгэ лъэпкъыр, тарихъыр ары. Айтэк къэлэмыр дэгъоу зэригъэIорышIэрэм дакIоу сурэтте­хынми фэкъулай. Зэхахьэм къе­кIолIагъэхэм ар агъэунэфыгъ.

— Сурэтхэм тяплъы зыхъукIэ, итыр зыщыхъугъэ охътэ чыжьэм тыхэхьагъэ фэдэу къытщэхъу. Ащ фэдэу гум нэсэу нэгухэр, пкъыгъохэр сыдэущтэу пшIынхэ плъэкIыра? — къыкIэупчIэ Iоф­тхьабзэм къекIолIагъэхэм ащыщ.

— Сурэтыр сшIынэу зезгъа­жьэкIэ, зэкIэ ежь-ежьырэу сигупшысэ къыхэхьэ. СыгукIэ слъэгъугъэхэр тхьапэм есэгъэ­кIужьых, — къеIуатэ Дыгъу Айтэк. – Къыхэзгъэщы сшIоигъу сурэтышIым шIэныгъэу IэкIэ­лъым къыщыуцу зэрэмыхъущтыр. ЫпэкIэ лъыкIотэн, тари­хъым еджэн, музейхэр къыкIухьанхэ фае.

Айтэк иIофшIагъэхэр хьакIэщ­хэм, шхапIэхэм, нэмыкI чIыпIэхэу адыгэ тарихъыр зыщагъэлъапIэхэрэм ащыплъэгъунхэ плъэкIыщтых. Iофтхьабзэм къе­кIолIагъэхэр ашIогъэшIэгъо­нэу сурэтхэм яплъыгъэх, уп­чIэхэр авторым ратыгъэх.

Гъонэжьыкъо Сэтэнай. Сурэтхэр Iэшъынэ Аслъан тырихыгъэх.