Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат муниципальнэ гъэпсыкIэ зиIэ «Красногвардейскэ районым» тыгъуасэ щыIагъ. Мыщ ит псэупIэхэу Хьатикъуаерэ Джамбэчыерэ адэт культурэм и Унэрэ гурыт еджапIэмрэ зэрагъэцэкIэжьыгъэхэр, зэрэзэтырагъэпсыхьагъэхэр зэригъэлъэгъугъ, цIыфхэм гущыIэгъу афэхъугъ.

Республикэм ипащэ игъусагъэх АР-м и Къэралыгъо Совет – Хасэм и Тхьаматэу Владимир Нарожнэр, федеральнэ инспектор шъхьаIэу Сергей Дрокиныр, Адыгеим и Премьер-министрэу Александр Наролиныр, министрэхэм я Кабинет хэтхэр, нэмыкIхэри.

Культурэм и Унэу Хьати­къуае дэтыр гъэцэкIэжьынхэм ауж къызэрэзэIуахыжьырэм фэгъэ­хьыгъэ мэфэкI зэхахьэм АР-м и ЛIышъхьэ къыщыгущыIэзэ къоджэдэсхэм игуапэу къафэгушIуагъ, псэуалъэм изэтегъэ­псыхьан Iоф дэзышIэгъэ пстэуми зэрафэразэр ариIуагъ. ЛIэ­шIэгъу ныкъом ехъукIэ узэкIэIэбэжьмэ ашIыгъэ учреждением бэшIагъэу гъэцэкIэ­жьынхэр зэрищыкIэгъагъэхэр, мы гумэкIыгъор шъолъырым ит нэмыкI культурэм иунэхэми зэрашъхьэщытыр ыкIи ар дэгъэ­зыжьыгъэным яшъыпкъэу зэрэпылъхэр республикэм ипащэ хигъэунэфыкIыгъ.

— Мы аужырэ илъэсхэм мыщкIэ Iофхэм язытет на­хьышIу шIыгъэным, ащ пае лъэныкъо зэфэшъхьафхэм къарыкIырэ мылъкур дгъэфедэным тынаIэ тет. БлэкIыгъэ илъэс закъом культурэм и Уни 5-мэ гъэцэкIэжьынхэр ащыкIуагъэх, зы кIэу тэшIы. Гухэлъэу тиIэмкIэ 2019-рэ илъэсым учреждении 8 джыри зэтед­гъэпсыхьажьыщт, — къыIуагъ КъумпIыл Мурат. — ТэркIэ пшъэрылъ шъхьаIэр культурэм иунэхэм ыпэкIэ мэхьанэу яIагъэм, псэупIэхэм, анахьэу цIыфхэр макIэу зыдэсхэм, яобщественнэ-культурнэ гупчэу зэрэщытыгъэхэм къыфэгъэзэжьыгъэныр ары. ЦIыфхэр зыщызэIукIэхэрэ, зызщагъэ­псэфырэ, шIуагъэ къы­тэу яуахътэ зыщагъэкIорэ чIыпIэу, джащ фэдэу лъэпкъ творчествэм икъэухъумэн ыкIи хэхъоныгъэхэр ышIынхэм мыхэр сыдигъуи ягупчагъэх, непи арэущтэу щытын фае. Ащ фэдэ пшъэрылъ ыгъэцэкIэн фае гъэцэкIэжьынхэм ауж непэ къызэIутхыжьырэ культурэм и Унэ.

Хьатикъуае дэт культурэм и Унэ епхыгъэу Iоф зышIэрэ кружокхэм джырэ уахътэм нэбгырэ 600-м ехъу къякIуалIэ. Ахэм ащыщэу нэбгырэ шъищ фэдизыр кIэлэцIыкIух, шъитIур ныбжьыкIэх. АР-м и ЛIышъхьэ къызэриIуагъэмкIэ, учреждением игъэкIотыгъэ гъэцэкIэжьынхэр ешIылIэгъэнхэм пэIухьэгъэ мылъкур «Единэ Россием» ипартийнэ проектэу «Культура малой Родины» зыфиIорэм къыдыхэлъытэгъагъ. ХэдзакIохэм яшIоигъоныгъэхэр, пшъэрылъэу къагъэуцугъэхэр къыдилъытэзэ, партием ыIуагъэр зэригъэцэ­кIэжьырэр республикэм ипащэ хигъэунэфыкIыгъ.

— Сэнаущыгъэ зыхэлъхэр къыхэжъугъэщых, творческэ амалэу аIэкIэлъхэм зыкъызэIуа­хынымкIэ ныбжьыкIэхэм Iэпы­Iэгъу шъуафэхъу, — къы­Iуагъ АР-м и ЛIышъхьэ культурэм иIофышIэхэм закъыфигъазэзэ. — Тэ талъэныкъокIэ къытте­фэрэр зэкIэ зэшIотхыщт, ти­шIуагъэ шъодгъэкIыщт. Псэуа­лъэм изэтегъэпсыхьан епхыгъэ IофшIэныр зэрифэшъуашэу зыгъэцэкIэгъэ пшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъу­нэпкъэ гъэнэфа­гъэ зиIэ обществэу «ТЭМ- СТРОИМ» щылажьэхэрэм, ащ ипащэу Уджыхъу Байслъан сафэраз. Къуаджэм щыпсэухэ­рэм джыри зэ сафэгушIо, культурэм и Унэ Iутхэм творческэ гъэхъэгъэшIухэр ашIыхэзэ ыпэкIэ лъыкIотэнхэу сафэ­лъаIо.

Зэхахьэм нэужым къыщыгущыIагъэх Красногвардейскэ районым иадминистрацие ипащэу Осмэн Альберт, псэуалъэр зыгъэцэкIэжьыгъэ компанием игенеральнэ директорэу Уджыхъу Байслъан, культурэм и Унэу Хьатикъуае дэтым ипащэу БжьэшIо Сарэ. КъызэраIуагъэмкIэ, проектым игъэцэкIэн сомэ миллиони 10-м ехъу пэIуагъэхьагъ. Ащ дакIоу, республикэм и ЛIышъхьэ иунашъокIэ, учреждением ищыкIэгъэ пкъыгъохэм ящэфын ыкIи псэуалъэм къыпэIулъ чIыпIэм изэтегъэпсыхьан сомэ миллиони 3 пэIуагъэхьагъ.

АР-м и ЛIышъхьэ, район администрациемрэ культурэм и Унэрэ япащэхэр игъусэхэу лентэ плъыжьыр зэпаупкIи, аужырэ шапхъэхэм адиштэу агъэцэ­кIэжьыгъэ учреждениер къызэ­Iуахыжьыгъ. Ар ыкIоцIкIэ зэрэзэтырагъэпсыхьагъэр респуб­ликэм ипащэ ыуплъэкIугъ, ылъэгъугъэм осэшIу фишIыгъ.

КъэIогъэн фае, блэкIыгъэ илъэсым Хьатикъое къоджэ псэупIэм ибюджет ихахъохэр сомэ миллиони 9,1-м ехъоу агъэнэфэгъагъ, зэрагъэцэкIагъэр — сомэ миллиони 10,4-рэ мэхъу. ЧIыпIэ бюджетым къыхэхыгъэ сомэ мин 434-м ехъу урамхэм ягъэнэфын пэIуагъэхьагъ. Нэбгырэ 17 зыIут фельдшер-мамыку IэзапIэм Iоф ешIэ, кIэлэцIыкIу IыгъыпIитIу, культурэм иунитIу дэтых. ПсэупIэм хэхъоныгъэхэр ышIынхэм фытегъэ­псы­хьэгъэ программэхэм ахэлажьэ, ахэм къащыдэлъытэгъэ мылъкоу къаIэкIахьэрэмкIэ пшъэрылъ зэ­фэшъхьафхэр зэшIуахых, инфраструктурэр зэтырагъэпсыхьэ.

Шъхьэихыгъэ зэдэгущыIэгъу

ЯтIонэрэ чIыпIэу КъумпIыл Мурат къызэ­кIолIагъэр гъэ­цэ­кIэжьынхэр зыщыкIогъэ къуа­джэу Джамбэчые дэт гурыт еджапIэр ары. Гъэсэныгъэм иучреждение ичIэхьэгъу дэжь АР-м и ЛIышъхьэ къыпэгъо­кIыгъэх ащ ипащэу ЛIышэ Люсе,къуаджэм инахьыжъхэр, кIэлэцIыкIухэр, нэмыкIхэри. Республикэм ипащэ кIэлэеджа­кIохэм гущы­Iэгъу афэхъугъ, гъэ­хъагъэу ашIыхэрэм за­щигъэ­гъозагъ.

— Джырэ уахътэ пшъэ­рылъ шъхьаIэу къуаджэм ыпашъхьэ щытыр демографием ылъэныкъокIэ Iофхэм язытет на­хьышIу шIы­гъэныр, са­быеу къэхъу­хэрэм япчъагъэ нахьыбэ хъуныр ары, — къыIуагъ Къум­пIыл Мурат.

Республикэм ипащэ игукъэ­кIыкIэ Джамбэчые дэт гурыт еджапIэр агъэкIэ­жьыгъ, икIэрыкIэу зэтырагъэ­псыхьажьыгъ, джы непэ ищыкIэгъэ пстэури ащ IэкIэлъ. Гъэсэныгъэм иучреждение игъэ­цэ­кIэжьын цIыфыбэ къыхэлэжьагъ, ахэм зэкIэми къоджэдэсхэр афэразэх. ЕджапIэм икабинетхэр КъумпIыл Мурат къыплъыхьа­гъэх, шэпхъэ­шIухэм адиштэу ахэр зэрэзэтырагъэпсыхьагъэхэр игуапэу къы­хигъэщыгъ.

ЕджапIэм испортзал щыкIогъэ шъхьэихыгъэ зэдэгущыIэгъум илъэхъан къоджэдэсхэр зыгъэгумэкIырэ упчIэхэр КъумпIыл Мурат фагъэзэнхэ амал яIагъ. АР-м и ЛIышъхьэ иупчIэжьэгъоу Тхьэлъэнэ Вячеслав, Джамбэчые инахьыжъхэм я Совет хэтхэм ащыщхэр, Адыгэ къэралыгъо университетым иректорэу Хъу­нэго Рэщыд, нэмыкIхэри ащ къыщыгущыIагъэх. ЦIыфхэм ягумэкIыгъохэр, ящыкIагъэхэр зэхэзышIыкIырэ ыкIи IэпыIэгъу къафэхъурэ АР-м и ЛIышъхьэ «тхьауегъэпсэу» къыраIуагъ. Къуаджэм ищыIакIэ зэхъокIыныгъэшIухэр зэрэфэхъугъэхэр анахь шъхьаIэу къыхагъэщыгъ.

Къуаджэм дэт псэуалъэхэр зэтегъэпсыхьэгъэнхэм, ящыкIагъэр ягъэгъотыгъэным республикэм ыкIи муниципалитетым япащэхэм анаIэ тет. Культурэм и Унэу мыщ дэтым иунашъхьэрэ гъэфэбэпIэ системэмрэ 2018-рэ илъэсым агъэцэкIэжьыгъэх, шъхьа­ныгъупчъэхэр ыкIи пчъэхэр зэблахъугъэх. Джамбэчые этнографическэ музеим игъэфэбапIэ 2017-рэ илъэсым зэтырагъэ­псыхьагъ. Спонсорхэм яIэпыIэгъу ишIуагъэкIэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIэу «Насып» зыфиIорэм гъэцэ­кIэ­жьынхэр рашIылIагъэх.

Гъэхъагъэхэм анахьи псэупIэм иIофыгъохэм язэшIохын анаIэ тырагъэтын зэрэфаер респуб­ликэм ипащэ къыхигъэщыгъ. Ащ къыдыхэлъытагъэу зэхахьэм къе­кIолIэгъэ цIыфхэм къатыгъэ упчIэхэм джэуапхэр къариты­жьыгъ, гумэкIыгъохэр дэгъэзы­жьыгъэнхэмкIэ ведомствэхэм, къулыкъухэм япащэхэм пшъэ­рылъ гъэнэфагъэхэр афишIыгъэх.

— Тызэгъусэу, тиIо зэхэ­лъэу Iоф зэдатшIэмэ, щыкIэгъабэхэр дэдгъэзыжьынхэ, щы­IэкIэ-псэ­укIэр нахьышIу тшIын тлъэ­кIыщт, — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

Красногвардейскэ районым ипсэупIитIум ащыкIогъэ Iофтхьабзэхэм якIэухыгъ Адыгеир зэ­рыгушхорэ лъэпкъ ансамблэу «Ислъамыем», творческэ купхэм пчыхьэм къатыгъэ концертыр.

ТХЬАРКЪОХЪО Адам.