Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат муниципальнэ гъэпсыкIэ зиIэ «Адыгэкъалэ» тыгъуасэ щыIагъ. Муниципалитетым иадминистрацие ипащэу ЛIыхэсэ Махьмуд игъусэу фэтэрыбэу зэхэт унэхэм ящагухэм ащыщхэм, къалэм игупчэ язэтегъэпсыхьан зэрэзэхащагъэр зэригъэлъэгъугъ.

Гупчэр, щагухэр...

Урамэу Лениным ыцIэ зы­хьырэм тет фэтэрыбэу зэхэт унэхэм ащыщхэм ящагухэр зэрэзэтырагъэпсыхьагъэхэр республикэм ипащэ зэригъэ­лъэгъугъ. Гъогухэр, автомобильхэр зыдагъэуцун алъэкIыщт чIыпIэхэр щагухэм ащагъэцэ­кIэжьыгъэх, кIэлэцIыкIу джэгупIэхэр ашIыгъэх, нэмыкIэу зэшIуахыгъэр макIэп. Псэо­лъэшI, гъэцэкIэжьын IофшIэнхэр зэрэзэхащагъэхэм, пшъэ­рылъхэр зэшIохыгъэхэ зэрэхъу­гъэм АР-м и ЛIышъхьэ осэшIу афишIыгъ. ГущыIэгъу зыфэ­хъугъэ цIыфхэри республикэм ипащэ къыфэрэзагъэх, непэ къалэм итеплъэ зэхъокIыны­гъэшIухэр зэрэфэхъухэрэр, щы­IакIэм нахь зыкъызэриIэтырэр къыхагъэщыгъ. Щагухэм язэтегъэпсыхьан ежь цIыфхэри чанэу къызэрэхэлэжьагъэхэм мэхьа­нэшхо иIэу алъытагъ. Гъэхъагъэхэм адакIоу гумэкIыгъохэр, щыкIагъэхэр щыIэхэу къагъэнэфагъ. Анахь шъхьаIэу зигугъу къашIыгъэр фэтэрыбэу зэхэт унэхэм игъэкIотыгъэ гъэцэкIэ­жьынхэр яшIылIэгъэнхэр ары.

— Фэтэрыбэу зэхэт унэхэм ящагухэм язэтегъэпсыхьанкIи, нэмыкI лъэныкъохэмкIи Адыгэ­къалэ тапэкIи IэпыIэгъу тыкъыфэхъуным тыфэхьазыр. Ау шъори къышъутефэрэр жъугъэцэкIэн, шъуишIуагъэ къэжъугъэкIон фае. ЩыкIа­гъэхэр зэрэщыIэхэм дэгъоу тыщыгъуаз, ахэр дэгъэзыжьыгъэнхэм тыпылъ. Пстэуми ты­зэгъусэу, тиIо зэхэлъэу Iоф зэдатшIэмэ, итхъухьагъэр зэ­кIэ зэшIохыгъэ хъущт, — къы­Iуагъ КъумпIыл Мурат цIыфхэм закъыфигъазэзэ.

Непэрэ шапхъэхэм адиштэрэ къэлэ щыIакIэр гъэпсыгъэным ипрограммэ къыдыхэлъытагъэу лъэпкъ культурэм игупчэ къыпэIулъ чIыпIэри зэтырагъэпсы­хьагъ. Мыщ къыхеубытэх Теуцожь район хьыкумыр зычIэт унэр, хьакIэщэу «Псэкъупс» зыфиIорэр, нэмыкIхэр. 2018-рэ илъэсым ипэублэм гупчэм апэрэ зэхъокIыныгъэшIухэр щыкIуагъэх, шэпхъэшIухэм адиштэрэ кIэлэцIыкIу джэгупIэ мыщ щагъэпсыгъ. ЫпшъэкIэ зигугъу къэтшIыгъэ программэм къыдыхэлъытагъэу гупчэм изэтегъэпсыхьан пэIухьащт сомэ миллион 17,6-рэ муниципали­тетым къыIэкIэхьагъ. Ащ щыщэу сомэ миллиони 10-р — федеральнэ гупчэм, миллиони 6-м ехъур — республикэм, миллион 1,7-м ехъур — чIыпIэ бюджетым къатIупщыгъэх. Ащ ишIуагъэкIэ гупчэм плиткэ тыралъхьагъ, проектым къыды­хэлъытагъэу лъэсрыкIо гъогухэр ашIыгъэх, тIысыпIэхэр ыкIи хэкIыр зэратэкъорэ, къэзыгъэ­нэфырэ пкъыгъохэр агъэуцугъэх, чъыг цIыкIухэр ыкIи куа­шэхэр агъэтIысхьагъэх.

АР-м и ЛIышъхьэ къэлэ гуп­чэм къыщызэрэугъоигъэ на­хьыжъхэм къахэхьагъ, ахэм гу­щыIэгъу афэхъугъ, псэупIэм зэхъокIыныгъэу фэхъухэрэм еплъыкIэу фыряIэр зэригъэ­шIагъ.

IофшIэным иветеранэу ЖакIэ­мыкъо Щэбан къэзэрэугъоигъэ­хэм ацIэкIэ къэгущыIэзэ, псэу­пIэм изэтегъэпсыхьан, игъэ­дэхэн зиIахьышхо хэлъ АР-м и ЛIышъхьэ, муниципалитетым иадминистрацие ипащэ зэра­фэразэр къыIуагъ. Гупчэм изэ­тегъэпсыхьан цIыфхэр бэшIа­гъэу зэрежагъэхэр, зэфэхьысыжьэу фэхъугъэхэм инэу зэра­гъэрэзагъэхэр, зыщыбгъэ­псэфынымкIэ мыр гупсэф чIыпIэ зэрэхъугъэр хигъэунэфыкIыгъ.

— Республикэм иятIонэрэ къалэ изэтегъэпсыхьан епхыгъэ IофшIэныр лъыдгъэкIо­тэщт. Гъогухэр, псэуалъэхэр дгъэцэкIэжьыщтых, кIэу тшIыщтых, щагухэр, инфраструктурэр зэтедгъэпсыхьащт. Ед­зыгъо-едзыгъоу псэупIэм игумэкIыгъохэр дэдгъэзы­жьынхэм тынаIэ тедгъэтыщт. Адыгэкъалэ щыпсэухэрэм непэ зэгурыIоныгъэ, рэхьатныгъэ азыфагу илъ. ГущыIэгъу тызыфэхъугъэ цIыфхэм муниципалитетым зэхъокIыныгъэшIоу щыхъухэрэр алъэгъу, уасэ фашIы. Ары тиIофшIэнкIэ пстэуми анахь шъхьаIэр, — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

Зэфэхьысыжьхэр, пшъэрылъхэр

АР-м и ЛIышъхьэрэ Адыгэ­къалэ иадминистрацие ипащэрэ нэужым зэIукIэгъоу зэдыряIэгъэм блэкIыгъэ илъэсым муниципалитетым социальнэ-эко­номикэ хэхъоныгъэу ышIыгъэ­хэм язэфэхьысыжьхэм, къалэм изэ­тегъэпсыхьан тапэкIэ зэрэлъагъэкIотэщтым, ащкIэ агъэцэ­кIэнэу агъэнэфэрэ проект­хэм, нэмыкI лъэныкъохэм ате­гущы­Iагъэх.

Мэрым къызэриIуагъэмкIэ, блэкIыгъэ илъэсым муниципалитетым иэкономикэ инвес­тициеу къыхалъхьагъэр сомэ мил­лиони 170,8-рэ мэхъу. Псэо­лъэ 17 кIэу къызэIуахыгъ. 2018-рэ илъэсым Адыгэкъалэ ибюджет къихьэгъэ хахъохэр сомэ миллион 375,4-м ехъу. ХэбзэIахь ыкIи мыхэбзэIахь хахъохэр сомэ миллион 86,6-рэ мэхъу. Илъэсым телъытэгъэ гу­хэлъыр проценти 104,8-кIэ гъэ­­цэкIагъэ хъугъэ. Хъарджхэр сомэ миллион 372,3-м ехъу. 2019-рэ илъэсым муниципа­литетым ибюджет сомэ миллион 348,2-рэ мэхъу, хъарджхэр — миллион 352,3-рэ, зыщыкIэщтхэр — миллиони 4,1-рэ.

Джащ фэдэу мы илъэсымкIэ гухэлъэу, пшъэрылъэу щыIэхэм къэлэ администрацием ипащэ къащыуцугъ. ЦIыфхэм щыIэ­кIэ-псэукIэ амалэу яIэхэр нахьышIу шIыгъэным анахьэу анаIэ зэрэтырагъэтыщтыр, ащ фэIорышIэщт программэхэм зэрахэ­лэжьэщтхэр къыIуагъ.

— БлэкIыгъэ илъэсым къы­щыублагъэу фэтэрыбэу зэхэт унэхэм ящагухэм язэтегъэ­псы­хьан едгъэжьагъ. МыщкIэ непэ опытэу тIэкIэлъ хъугъэр къыз­фэдгъэфедэзэ, IофшIэныр лъыд­гъэкIотэщт. Щагухэм чъыг цIы­кIухэр, къэгъагъэхэр ащыгъэтIысхьэгъэнхэм, спорт площадкэхэр ащышIыгъэнхэм иIофыгъуи тинэплъэгъу идгъэ­кIы хъу­щтэп. Адыгэкъалэ пхы­рыкIырэ федеральнэ гъогум ыIупэ щытыгъэ шапхъэ­хэм адимыштэрэ псэуалъэхэм япроцент 70-рэ фэдизыр Iут­хыжьыгъ, ащи мэхьанэшхо иI. Джы а чIыпIэхэр зэтетэгъэ­псыхьэх, сатыушIыпIэ чIыпIа­кIэхэр ащытэгъэпсых. Адыгэ­къалэ нахь кIэракIэ, нахь хъо­­псагъо зэрэхъущтым ти­шъыпкъэу тыпылъыщт, — ­къыIуагъ кIэухым АР-м и ЛIы­шъхьэ.

ТХЬАРКЪОХЪО Адам. Сурэтхэр А. Гусевым тыри­хыгъэх.