Тыди фэдэу, Адыгэкъалэ Хэгъэгум и ЛIы­хъужъхэм я Мафэ фэгъэхьыгъэ шIэжь Iофтхьабзэ щыкIуагъ. Къэлэдэсхэр, гъэцэкIэкIо хабзэм, об­щественнэ зэхахьэхэм ялIыкIохэр, ныбжьыкIэхэр егъэшIэрэ машIом дэжь щызэ­рэ­угъоигъэх. ЛIэуж зэфэшъхьафхэм ялIыхъужъхэу зэо, зэ­пэуцужь зэфэшъхьафхэм ахэлэжьагъэхэм ялIыгъэрэ япсэемыблэжьыныгъэрэ агу къагъэкIы­жьы­гъэх, яшIэжь агъэлъэпIагъ.

— Зихэгъэгу зыпсэ фэзытыгъэхэр тщыгъупшагъэ­хэп ыкIи тщыгъупшэщтхэп. Ахэм яшIэжь дгъэлъэ­пIэныр, лIэужыкIэхэм ядгъэшIэныр типшъэрылъ, — къыхигъэщыгъ игущыIэ Адыгэкъалэ ипащэу Хьачмамыкъо Азэмат.
Iофтхьабзэм хэлэжьагъэхэр хэгъэгум иухъумакIохэм зы такъикъэрэ афэшъыгъуагъэх ыкIи егъэшIэрэ машIом къэгъа­гъэхэр кIэралъхьагъэх.
Илъэс 80-рэ гъогу тетыгъэ дзэ тынхэм ягъэшъошэн фэгъэ­хьыгъэ зэIукIэр шIэжь зэхахьэм къыкIэлъыкIуагъ. Хэгъэгу зэо­шхом щыфэхыгъэ дзэкIолIэу Дыхъу Алкъэс къылэжьыгъэ бгъэ­халъхьэхэр къэзыушыхьатырэ тхылъхэр ащ иIахьылхэм къэлэ администрацием ща­ратыжьыгъэх. Ащ хэлэжьагъэх Ды­хъухэр, Адыгэкъалэ ипащэу Хьачмамыкъо Азэмат, народнэ депутатхэм я Совет итхьаматэу ТIэшъу Аскэр, Адыгэкъалэ, Теу­цожь ыкIи Тэхъутэмыкъое районхэм ядзэ комиссарэу Гъо­нэжьыкъо Рэмэзан, Къэралыгъо Советым — Хасэм идепутатхэу Мыгу Адамрэ Джанхъот Ас­лъанрэ, Адыгэкъалэ иветеранхэм я Совет итхьаматэу Хъодэ Адам, гуфэкIо купэу «ZA Мир» зыфи­Iорэм ипащэу Михаил Милаевыр.

Дыхъу Титыхъу ыкъоу Ал­къэс 1925-рэ илъэсым къуаджэу Пчы­хьэлIыкъуае къыщыхъугъ. 1942-м зэуапIэм Iухьагъ. Кавка­зым икъэухъумэн хэлэжьагъ, къалэу Дембица иштэнкIэ къахэ­щыгъ. Нахь кIасэу Польшэм ишъхьафитныгъэ фэбэнагъ. Зэпэуцу­жьым хэлажьэзэ гъэтхапэм и 27-м 1945-м фэхыгъэ. ЛIыхъу­жъэу ихэгъэгу зэрэфэзэуагъэм фэшI Щытхъум иорденэу я III-рэ шъуашэ зиIэмрэ (1944-рэ илъэ­сым Iоныгъом и 13-м пластунскэ дивизиеу зыхэтыгъэм икомандир кIэтхэжьыгъагъ), бгъэхалъхьэу «За отвагу» зы­фиIорэмрэ (СССР-м
и Апшъэрэ Совет и Пре­зидиум жъоныгъуа­кIэм и 1-м 1944-рэ илъэсым ышIыгъэ уна­шъу) Дыхъу Алкъэс къыфагъэшъошэгъа­гъэх, ау уIагъэхэмрэ сымэджэщхэм зэрачIэ­лъыгъэмрэ апкъ къи­кIэу псаузэ ибгъэхалъхьэхэр къылъэгъужьын­хэу инасып къыхьы­гъэп. ДзэкIолIым ипсэ­емыблэжьыныгъэ ахэр ишыхьатхэу джы игу­псэхэм агъотыжьы­гъэх. Ныжъым ыш лIыхъужъым итынхэр Адыгэкъалэ щыщ Дыхъу Вячеслав ратыжьыгъэх.

— Сянэжъ ышэу Хэгъэгу зэошхом щыфэхыгъагъэм ибгъэхалъхьэхэм ятхылъхэр къагъотыжьыгъэхэу, къытатыжьыщтхэу къызыса­Iом, лъэшэу згъэшIэгъуагъ. Илъэс 80 тешIэжьыгъэу тежагъэп, ау тигъэгу­шIуагъ. Сянэжъ ышэу заом къимыкIыжьыгъэр ренэу ыгу къэкIыжьыщтыгъ, — еIо Вячеслав.
— Алкъэс сянэшыгъ. Сянэ дэгъу дэдэу къышIэжьыщтыгъ, илъэсищ-плIыкIэ ежь нахьыкIагъ. НыбжьыкIэ дэдэу заом ащагъ ыIощтыгъ. Лъэпэ-лъагэу, дэхагъэу къыIотэжьыщтыгъ. «СшынахьыкIэ закъу» ыIозэ игугъу ышIыщтыгъ. Къы­Iожьэу зэхэсхыгъэмкIэ, зэуа­пIэм Iотыфэ ренэу письмэхэр къафитхыщтыгъэх. ТекIоныгъэшхор къыдахынымкIэ мэзэ зытIущ къэна­гъэу аужырэр къафи­гъэхьыгъагъ. Исурэт къытфэнагъэуи щытэп. Зыдэ­хъугъэр амышIэу кIодыгъэу ары къэбарэу тIэкIэлъыгъэр, — къытфиIотагъ Дыхъу Тэмарэ.
Дыхъу дзэкIолIым итынхэр игупсэхэм джыри аIумыкIэжьын ылъэкIыщтыгъ Къэбэртэе-Бэлъкъар Республикэм щыщ Нэхушъхэм яунагъо мыхъугъэмэ. Нэхушъ Ахьмэдрэ ащ ыпхъоу Дианэрэ Iоф шъхьаIэу ашIэрэм къелырэ уахътэр къызфагъэфедэзэ, илъэс пчъагъэ хъугъэу зихэгъэгу зыухъумэзэ фэхыгъэ­хэм къарыкIуагъэр агъэунэфы, зыцIэ мыIугъэ ЛIыхъужъхэр, зитынхэр зыIумыкIэжьыгъэхэр къыхагъэщыжьых.
— Амал зэриIэкIэ анахьыкIэу унагъом исхэри IэпыIэгъу къытфэхъух. Пшъэшъэ на­хьыкIэу Арианэ Къэбэр­тэе-Бэлъкъар Республикэм икъэ­ралыгъо университетэу Х. М. Бэрбэчым ыцIэ зыхьырэм ия 3-рэ курс щеджэ, шъаор, Инал, къалэу Баксан ия 3-рэ гурыт еджапIэм ия 10 «Б» класс ис. ДзэкIолIхэм ежь къамылъэгъужьыгъэ тынхэр ягупсэхэм, яунагъо­хэм аIэкIэдгъэхьажьынымкIэ лъэкIэу тиIэр етэхьы­лIэ, — къыщеIо Нэхушъ Ахьмэд республикэм къыгъэхьыгъэ тхылъым.
2015-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу дзэкIолI 500-мэ якъэбар ишъыпкъапIэ Нэхушъхэм агъэу­нэфыжьыгъ. Ащ фэшъхьафэу СССР-м икъэралыгъо тынхэр зыфагъэшъошагъэхэу зынэмысыжьыгъэхэ нэбгырэ 600 фэдиз къыхагъэщыжьыгъ. Мы илъэсым­кIэ Хэгъэгу зэошхом хэлэжьэгъэ Адыгэ хэкум икIэлэ пIугъэ нэб­гырэ 12-мэ (янахьыбэр зэуапIэм щыфэхыгъ) якъэралыгъо тын 16-у анэмысыжьыгъэр Нэху­шъ­хэм агъэунэфыжьыгъ. Ахэм ащыщ Дыхъу Алкъэс. ТекIоныгъэшхом ия 80-рэ илъэсэу мы­гъэ хэдгъэунэфыкIырэр ащ къы­лъэгъужьыгъэп, ау ащ тефэу икъэралыгъо тынхэр къы­кIэ­лъыкIожьыгъэх ыкIи джы илыщыщхэм къаухъумэщт.
Мы Iофтхьабзэм къыдыхэлъы­тагъэу хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием щыфэхыгъэ Пэрэныкъо Хьазрэт ЛIыхъужъныгъэм иорденэу къыфагъэшъошагъэр иунагъо ратыжьыгъ. Хьазрэт Iоныгъом и 11-м 1965-рэ илъэсым къалэу Псыфабэ къыщыхъугъ, илIакъокIэ Пчыхьэ­лIыкъуае щыщ. Мыгъэрэ гъатхэ ежь ишIоигъоныгъэкIэ хэу­шъхьафыкIыгъэ дзэ операцием кIуагъэ, ау апэрэ дэкIыгъоу иIа­гъэм ыуж къыгъэзэжьыгъэп ыкIи мэзищрэ зыдэщыIэр амы­шIэрэмэ ясатырэ хэтыгъ. Бэдзэ­огъум ихьадэ къагъотыжьыгъ ыкIи иаужырэ гъогу агъэкIотэ­жьыгъ. Ащ орденэу къыфагъэшъо­шагъэр ишъхьэгъусэрэ ыпхъурэ аратыжьыгъ. Илъэс 80 азыфагу нахь мышIэми, лIыхъужъитIумэ ящытхъуцIэхэр а зы мафэм агъотыжьыгъэх.
Анцокъо Ирин.