Мыгъэрэ мэкъумэщ илъэсым изэфэхьысыжьхэм къызэрагъэлъэгъуагъэмкIэ, лэжьыгъэ бэгъуагъэ къэзыхьыжьыгъэу, пэрытныгъэр зыубытыгъэхэм ащыщых Джэджэ районым ичIыгулэжьхэр. ГурытымкIэ зы гектарым центнер 61,4-рэ къырахыгъ. Ары ушъхьагъу шъхьаIэу фэхъугъэр муниципальнэ образованием иадминистрацие мэкъумэщ хъызмэтымкIэ иотдел ипащэу Наталья Антиповам гущыIэгъу тыфэхъуным.

— Районым ичIыгулэжьхэм зэкIэми ащ яIахь хэлъ, — къыIуагъ ащ. — Лэжьыгъэ бэгъуагъэ зимыIагъэ ахэтэп пIоми хъущт. ЗичIыгухэр анахь дэйхэми зы гектарым гурытымкIэ центнер 70-м кIахьэу къизыхыгъэхэр къахэкIыгъэх. ХъызмэтшIэпIэ инхэу «Агропарк», «СКИФ» зыфэпIощтхэм 72-м нагъэсыгъ. ПшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Георгиевскэм» коц гектарым, гурытымкIэ лъытагъэу, центнер 71-рэ къырихыгъ.
— Сыда ащ фэдэу шъуилэжьыгъэ бэгъоным фэIорышIагъэр?
— Лэжьыгъэр игъом чIыгум егъэкIугъэ­ным мэхьанэшхо иI. БлэкIыгъэ илъэсым ибжыхьэ мыгужъуагъэу хэзылъхьэшъугъэ­хэм чIыгъэшIухэри игъом аратышъугъэх.
ЕтIанэ, ом изытет бэкIэ епхыгъ чIыгулэжьым иIофшIэни, игъэхъагъэхэри. Мары мы илъэсым игъатхэ къеси къызегъэщтыжьым, лэжьыгъэхэм «стресс» яIэ хъугъэ. Ащ амалэу иIэмкIэ зыкъаригъэухъумэжьыгъ. Джащ фэдэу гъэмафэм, лэжьыгъэм иIухыжьыгъо къызэ­сым, ощх щыIагъэп, чIэнагъэ амышIэу, охътаби тырамыгъэкIуадэу ар аIожьыгъ.
— ТызэрэщыгъуазэмкIэ, гъэтхасэхэм яIухыжьыни шъуухыгъэ. Ахэми ащ фэдэу лэжьыгъэ бэгъуагъэ къатыгъа?
— Гъэтхэсэ лэжьыгъэхэми тагъэрэ­загъ. Натрыфым изы гектар гурытымкIэ центнер 27-м ехъу къытыгъ, тыгъэгъазэм 18,4-рэ къырахыгъ. Ар дэеп.
Мыщ дэжьым къыщыхэзгъэщымэ сшIоигъу, гъэтхасэхэм яIожьын дакIоу къэ­кIорэ илъэсым Iуахыжьыщт бжыхьасэхэр тичIыгулэжьхэм халъхьэгъах. Игъом Iоф­шIэнхэр зэшIуахышъугъэхэшъ, мыгъэ­рэм нахь мыдэеу къырахыжьынэу тэгугъэ. Зэпстэури ащ фэIорышIэнэу сафэлъаIо.
— Джэджэ районым чъыгха­тэхэм ялэжьыни зыщеушъом­бгъу. Хэхъоныгъэу шъуиIэхэм тащыбгъэгъозагъэмэ дэгъугъэ.
— Ары, гъэрекIо бжыхьэм ыкIи мы илъэсым игъэтхапэ Елена Деркачевар зипэщэ хъызмэтшIапIэмрэ пшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Долина яблок» зыфиIорэмрэ мыIэрысэу гектар 71-рэ агъэтIысхьагъ.
Джыри мары «Долина яблок» гектар 32,2-рэ ыгъэхьазырыгъ, мы мазэм ыкIи къихьащтым чъыг цIыкIухэр агъэтIысхьащтых. Ари хэхъожьымэ, мы хъызмэтшIапIэм ичъыгхатэхэр гектари 120-м нэсыщтых. Мэкъумэщ-фермер хъызмэтшIапIэми чъыгхэр зэрипхылIэщтхэ псэуалъэхэр (швеллерхэр) ыгъэуцугъэх, къэкIорэ илъэсым ыкIэм нэс гектар 90-рэ хигъэ­хъон гухэлъ иI.
— ШъуичIыгулэжьхэм ащыщ агъэтIыпIэрэ натрыф лъэп­къым икъэгъэкIыни ыуж ихьагъ.
— Ары, «Краснодарагроальянсым» ащ фэдэ натрыф къегъэкIы. ПшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Русский попкорн» зыфиIорэм зэзэгъыныгъэ къыдишIыгъэу, ащ пае гъэнэфагъэу ар елэжьы.
— Джащ фэдэу тыщыгъуаз гыныплъым икъэгъэкIын шъуирайонкIэ шъузэрэфежьагъэм.
— Гыныплъ къэгъэкIыныр республикэм щызэтырагъэуцожьы. Тэ тихъызмэтшIэпIитIу мы хэтэрыкIым илэжьын ыуж ит. ПшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Георгиевскэм» гектар 285-рэ иI, «Краснодар- агроальянсым» 342-рэ ыгъэтIысхьэгъагъ. ТIуми ягыныплъ Iуахыжьыгъах, гурытымкIэ лъытагъэу, центнер 445-рэ зы гектарым къырахыгъ. Гъэр зэрэфэбагъэм, ощххэр зэрэмэкIагъэхэм апае къэмынэу ащ фэдиз къытыгъ, ар къэгъэлъэгъон дэгъу.
— Былымхъуным ылъэныкъокIэ Iофхэм язытет тыщыбгъэгъозагъэмэ дэгъугъэ.
— Мы лъэныкъомкIэ анахь зызы­ушъомбгъухэрэр пшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэхэу «Дондуковскэ элеваторымрэ» «Доверие» зыфиIорэмрэ. Зым былымышъхьэ 620-рэ иI, зэкIэри щэ къэзытырэ чэмых. Мы илъэсым ыкIэм джыри ахэм ахагъэхъонэу ащ ипащэхэр ыуж итых. «Довериеми» щэ къэзытырэ былымых иIэхэр, пстэумкIи шъхьэ 705-рэ мэхъу.
Ахэм анэмыкIэу Болэкъо СултIан зипэщэ мэкъумэщ-фермер хъызмэтшIапIэр былымхъуным изегъэушъомбгъун фытегъэпсыхьэгъэ программэм хэлажьи, грант къырихыгъ. АщкIэ былымхэр къыщэфыгъэх, ахэр зычIэтыщтхэ къакъырхэр ышIыгъэх, техникэу ищыкIагъэр зэригъэ­гъотыгъ.
ХЪУТ Нэфсэт.