Зигъо Iофыгъохэр
АР-м иминистрэхэм я Кабинет изичэзыу зэхэсыгъо щытегущыIагъэх чIыпIэ бюджетхэм субсидиехэр ятыгъэнхэм, мысатыу организациехэу социальнэ лъэныкъом фэгъэзагъэхэм грант IэпыIэгъу аIэкIэгъэхьэгъэным, лъэпкъ проектэу «Унагъор» пхырыщыгъэным.
Зэхэсыгъор зэрищагъ АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэ ипшъэрылъхэр зыгъэцэкIэрэ ЛIыхэсэ Махьмуд. Iофтхьабззм хэлэжьагъэх АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм и Тхьаматэу Владимир Нарожнэр, министрэхэм я Кабинет хэтхэр, федеральнэ ыкIи шъолъыр къулыкъухэм, муниципалитетхэм япащэхэр.
АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэ игуадзэу, финансхэмкIэ министрэу Виктор Орловым къызэриIуагъэмкIэ, УФ-м и Бюджет кодекс тегъэпсыхьагъэу республикэ бюджетым къыхагъэкIызэ чIыпIэ бюджетхэм субсидиехэр зэраIэкIагъэхьащтхэ Шапхъэхэм зэхъокIыныгъэхэр афашIых. Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, проектыр зыфытегъэпсыхьагъэр чIыпIэ бюджетхэм муниципальнэ псэуалъэхэм мылъку апэIуагъэхьан фаеу зыхъукIэ, ахэм атегъэкIагъэ хъурэ Iофтхьабзэхэм къакIегъэчыгъэныр ары.
Сатыу организациехэм грант IэпыIэгъоу 2024 — 2025-рэ илъэсхэм аратыгъэм фэгъэхьыгъэу къэгущыIагъ АР-м IофшIэнымрэ социальнэ хэхъоныгъэмрэкIэ иминистрэу Мырзэ Джанбэч. Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, 2019-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу зэнэкъокъум къыщыхахыгъэ социальнэ проекти 185-мэ грантхэм яшIуагъэкIэ IэпыIэгъу аратын алъэкIыгъ. Республикэ бюджетымрэ президент грантхэмкIэ Фондымрэ къахагъэкIыгъэ сомэ миллиони 192-м ехъурэр а гухэлъхэм апаIуагъэхьагъ. 2024-рэ илъэсым грантхэр сомэ миллион 44,7-м нэсыгъэх, мы илъэсым — миллион 54,3-м.
Социальнэ фэIо-фашIэхэм ягъэцэкIэн, сэкъатныгъэ зиIэхэм IэпыIэгъу ятыгъэным, псауныгъэм икъэухъумэн, унагъом деIэгъэным, ныбжьыкIэ политикэм, гъэсэныгъэм, наукэм, культурэм, тыкъэзыуцухьэрэ дунаим икъэухъумэн, лъэпкъ зэфэшъхьафхэм къахэкIыгъэхэмрэ дин зэмылIэужыгъохэр зылэжьхэрэмрэ азыфагу зэгурыIоныгъэ илъыным, граждан обществэм иинститутхэм хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэным, тарихъ шIэжьыр къэухъумэгъэным ателъытэгъэ проектхэр зэнэкъокъур ылъапсэу къыхахых.
Урысыем и Президент пшъэрылъ къызэрафишIыгъэм тетэу 2025-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу ахэм ахагъэхъуагъэх ныхэм, тыхэм, кIэлэцIыкIухэм, ныбжьыкIэ сообществэхэм IэпыIэгъу ятыгъэным, цIыфым ифитыныгъэхэмрэ ишъхьафитыныгъэрэ къэухъумэгъэнхэм япхыгъэхэр. Мы илъэсым мысатыу организациехэм ялъэIу тхылъ 65-рэ аштагъ, ахэм ащыщэу 40-мэ текIоныгъэр къыдахыгъ.
Мы аужырэ илъэситIум ащ фэдэ мысатыу организациехэм япчъагъэ Адыгеим нахьыбэ щыхъугъ, ыпэкIэ ахэр 544-рэ хъущтыгъэхэмэ, джы 598-м нэсыгъэх. Ахэм ащыщэу 30-р президент грантхэмкIэ Фондым зэхищэрэ зэнэкъокъухэм чанэу ахэлажьэх. Мы илъэсым ащ фэдэ организации 10-мэ Фондым изэнэкъокъуитIумэ текIоныгъэр къащахьыгъ. 2024-рэ илъэсым икIэуххэм нафэ къызэрашIыгъэмкIэ, УФ-м ишъолъырхэмкIэ ащ фэдэ социальнэ мэхьанэ зиIэ проектхэм атегъэпсыхьэгъэ зэнэкъокъум Адыгеим я 5-рэ чIыпIэр щиубытыгъ.
АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэ ипшъэрылъхэр зыгъэцакIэхэрэм къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, мысатыу организациехэу социальнэ лъэныкъом фытегъэпсыхьагъэухэм IэпыIэгъоу аратырэм ренэу нахь зырагъэушъомбгъун фае.
«Проектхэу къахалъхьэхэрэр обществэр зыгъэгумэкIырэ социальнэ Iофыгъохэм адиштэнхэм ыкIи социальнэ фэIо-фашIэхэмкIэ чIыпIэ гъэнэфагъэ аубытыным мэхьанэшхо иIэу сэлъытэ. Республикэм и ЛIышъхьи ары тызэригъэгъуазэрэр, хабзэм ифедеральнэ къулыкъухэми а пшъэрылъхэр къагъэуцух», — къыIуагъ ЛIыхэсэ Махьмуд.
АР-м культурэмкIэ иминистрэу Аулъэ Юрэ лъэпкъ проектэу «Унагъом» ишъолъыр проектэу «АР-м унагъомрэ культурэм иинфраструктурэрэ алъэныкъокIэ ипшъэрылъхэр» зыфиIорэр гъэцэкIагъэ зэрэхъурэм къытегущыIагъ. Мы илъэсым зэхэубытагъэу а лъэныкъом сомэ миллион 82,6-рэ пэIуагъэхьагъ.
Шъолъыр проектым къыдилъытэрэ Iофтхьабзэхэм атетэу псэупIэу Кужорскэм культурэм и Унэу дэтымрэ Адыгэ республикэ кIэлэцIыкIу тхылъеджапIэмрэ яигъэкIотыгъэ гъэцэкIэжьынхэр рагъэжьагъэх. ПсэупIэу Еленовскэмрэ къэлэ гъэпсыкIэ зиIэ псэупIэу Яблоновскэмрэ ятхылъеджапIэхэр модельнэ ашIыжьыгъэх. Советскэ Союзым и ЛIыхъужъэу Хъ. Б. Андырхъуаем имузей пае ящыкIэгъэщт Iэмэ-псымэхэр къащэфыгъэх. Олимпиадэхэм текIоныгъэ къащыдэзыхыгъэ кIэлэцIыкIу 36-рэ къэлэ-лIыхъужъэу Ленинград агъэкIогъагъэх. Кощхьэблэ районым искусствэхэмкIэ кIэлэцIыкIу еджапIэу дэтым, М. Хьагъэуджым ыцIэкIэ щытым, тегъэпсыхьагъэу творческэ индустриехэм яеджапIэ IофшIэныр щыригъэжьагъ. РеспубликэмкIэ ащ фэдэ ящэнэрэ еджапIэу ар хъугъэ.
КультурэмкIэ министрэм къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, Адыгеим непэкIэ модельнэ тхылъеджэпIэ 18 къыщызэIуахыгъ, 2026-рэ илъэсым джыри 4 къызэIуахынэу рахъухьагъ. Ныбжь зэфэшъхьаф зиIэхэу тхылъеджапIэхэм ачIахьэхэрэм хэпшIыкIэу ахэхъуагъ. Ащ нэмыкIэу кIэлэцIыкIухэмрэ ныбжьыкIэхэмрэ амал дэгъу яIэ хъугъэ сэнэхьатыкIэу щыIэ хъугъэхэм нэIуасэ зафашIынымкIэ.
Зэхэсыгъом икIэухым АР-м шIокI зимыIэ медицинэ страхованиемкIэ и ЧIыпIэ фонд иIофышIэхэм лэжьапкIэр зэраратырэм иIофыгъо тегущыIагъэх. АщкIэ зэхэсыгъом къыщыгущыIагъэх АР-м псауныгъэм икъэухъумэнкIэ иминистрэу Мэрэтыкъо Рустемрэ шIокI зимыIэ медицинэ страхованиемкIэ ЧIыпIэ фондым ипащэу Хъут Светланэрэ.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу къытырэ къэбархэмкIэ Тхьаркъохъо Сафыет.