Гупшысэр уиIусэу уиныдэлъфыбзэ къэуухъумэныр, хахъо фэпшIышъуныр цIыфыгъ ыкIи насыпыгъ. ЩэIэфэкIэ ар дахэу зэшIуихыгъ ыкIи имурад ещэжьагъэ къыдэхъугъ усакIоу, актрисэу, тхакIоу Пэрэныкъо Розэ.

Розэ Теуцожь районым ит къуаджэу ПчыхьалIыкъуае къыщыхъугъ, щапIугъ. ЗэлъашIэрэ адыгэ усэкIо-классикэу, лъэпкъ литературэм икъежьапIэ щыты­гъэу, зэчый ин зыхэлъыгъэ Пэрэныкъо Мурат ышым ыпхъугъ.
Розэ жъоныгъокIэ мазэм 1941-рэ илъэ­сым, Хэгъэгу зэошхом икъежьэгъу шъып­къэм, къэхъугъ. Ащ елъытыгъэу, пшъэшъэ­жъыем сабыигъо гупсэф иIэнэу зэрэмыхъугъэм гу лъыотэ. Зэошхом зэрэхэгъэгу фэдэу Адыгэ хэкуми бэ нэпсэу, лыузэу, хьазабэу къафихьыгъэр. Розэ ятэ ащ щыфэхыгъ… Зэоуж уахътэри щэIэ­гъое гъуй-сыигъ, гъаблэр, узыр, лIэныгъэр бэу къызэбэкIыщтыгъ. Ау мыщ фэдиз охътэ анахь къиныгъом зыкъыIэпихыгъ ежь-ежьырэу Розэ, щтэпхагъэп, нэфыпс цыпэр сыдигъуи игушIуагъоу къэтэджыгъ, иIагъ гумэкIи, гукIэгъуи, ышIэщтыгъ щыIэны­гъэр зэрэмыпсынкIэр, ау ащ ор-орэу лъагъо щыпхырыпщыным уфэхьазырын зэрэфаер.
Ежь илэгъубэм ашъхьэдэкIэу ыгу лъа­чIэ зыIыгъ зэхэшIабэм Розэ агъэгупсэфыщтыгъэп. ЩыIэныгъэм иIэшIугъи, ичъыIагъи ыгу щызэпэщачэу къэтэджыгъ. Адыгабзэр, шэн-хабзэхэр, зекIокIэ-шIыкIэхэр зикIэсэ пшъашъэр Мыекъуапэ къэкIо, Адыгэ къэралыгъо драмтеатрэм иадыгэ труппэ иактрисэу IофшIэныр регъажьэ.
Пшъэшъэ ищыгъэ щынтIэу, шъхьац Iужъу блэгъэ дахэ зытелъыгъэр сценэм къекIущтыгъ. Щхыпэ мэкIэ дахэм ынэгу къызэ­лъигъэнэфэу роль зэфэшъхьафхэр къе­шIых. «Мыхьамчэрыекъор, привет!» зыфиIорэ спектаклэм Пэрэныкъо Розэ пшъашъэу Килэлай ироль къызэрэщишIыгъэр цIыфыбэу зылъэгъугъэм агу къи­нагъ. Мамый Ерэджыбэ ипьесэ зэфэшъхьафхэм, нэмыкI авторхэм яехэм роль мыинхэр ыгу нэсэу, егугъоу къащишIыщтыгъ. Джащыгъум зыхэт искусствэм ежь ыгуи нахь къызэIуригъэхыгъ, тхэн-усэн сэнаущыгъэу хэлъыр къыхэкIэу регъажьэ. Иапэрэ усэ тхылъэу «Лэгъупкъопс» зыфиIорэр 1974-рэ илъэсым, «Дышъэ Iуданэхэр» (1978), «Мэзэгъо чэщ», сборникэу «Бессмертие» — урысыбзэкIэ ыкIи адыгабзэкIэ тхыгъэ усэхэр, поэмэхэр, рассказхэр зыдэтхэр, нэмыкIхэри къыдэкIыгъэх.
Р. Пэрэныкъом илитературнэ творчествэ анахьэу зызиубгъугъэр я 80 – 90-рэ илъэсхэр ары ыкIи я XXI-рэ лIэшIэгъукIэм игупшысэкIэ ащ щыщ зишIыгъ. 2002-рэ илъэсым бзылъфыгъэ усакIом гушъхьэ кIуачIэу иIэр къыриIотыкIэу поэтическэ тхылъитIу къыдигъэкIыгъ. АдыгабзэкIэ тхыгъэ «Жъогъо къашыкъым» усэхэр, поэмэхэр, пьесэр къыдэхьагъэх. Литературоведэу Кусова Сулет игущыIапэ ар къызэIуехы. ТеурыкIо-елъэкIонэу щымытэу Пэрэныкъо Розэ ипоэтическэ усэхэм осэшIу зэряIэр, иадыгабзэ дэгъоу зэригъэфедэрэр, гупшысэр фэсакъэу зэригъэ­IорышIэрэр, гуихыгъэ-гушхоу зэрэщытыр, нэшIукIэ щыIэныгъэм хэплъэн ылъэкIэу, зэрэзыфырикъужьыщтыгъэр ащ щыкIэгъэ­тхъыгъ.
«… Розэ илирическэ усэхэм гукIаем чIыпIэ щыряIэп. Ащышкуашкорэр усакIом ыгу къызэтезычырэ гушIуагъу. ГъашIэм ишъэфхэр зэригъэшIэнхэм фэкIэщыгъо зэпыт. Гум ыкIуачIэ Розэ исатырхэм ащызэхэошIэ. ЩыIэныгъэм ылъапсэхэм анэсмэ зышIоигъо ипоэтическэ гупшысэ иусэхэм пкъы афэхъу».
ГъэшIэ гъогушхом иIонтIэ-щэнтIагъэ емылъытыгъэу, илъэпкъ игумэкIи, игукIайи, итхыдэ лыузи зэхишIапэу гупшысэ лъагъор пхырызыщын зылъэкIыщтыр зэрэма­кIэр, ау джа зырызхэм Розэ зэращыщыр итхыгъэ дэгъубэхэмкIэ къыушыхьатыгъ.
2002-рэ илъэс дэдэм усакIом урысыбзэкIэ «Вяжу легенды кружева» зыфиIорэр къыдигъэкIыгъ. Бзылъфыгъэм иусэ макъэ зыми хэкIокIэнэу щытэп, сыда пIомэ, ар ежь ыпсэ идэхагъэ ыкIи икъэбзагъэ атешIыкIыгъ. Уехъопсэнэу IэпэIэсэныгъэ хэлъыгъ Розэ, иусэхэр фабэх, псынкIэх, гурыIогъошIух, поэтическэ бзэ къабзэ Iулъыгъ, адыгабзэр ыгъэбзэрэбзагъ, емызэщыжьэу щэIэфэ гупшысэр ылэжьыгъ, итворчествэ гъэшIэрэ нэпэеплъэу лъэпкъым иIэщт.
Мамырыкъо Нуриет.