Илъэс къэс тыгъэгъазэм и 1-м СПИД-м пэуцужьыгъэным и Дунэе мафэ хагъэунэфыкIы.

1988-рэ илъэсым псауныгъэр къэу­хъумэгъэнымкIэ Дунэе организацием мы мафэр ыгъэнэфагъ. Зэпахырэ узым пэуцужьыгъэнымкIэ пстэуми акIуачIэ рахьылIэныр мыщ имэхьан.
Гъэхъагъэу ашIыгъэхэм ямылъыты­гъэу, зэрэдунаеу псауныгъэр къэухъу­мэгъэным иIофыгъо шъхьаIэхэм ВИЧ-инфекциер ащыщ.
Псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ Дунэе организацием къызэритыгъэмкIэ, эпидемиер къызежьагъэм къыщегъэжьагъэу мы узыр нэбгырэ миллион 88,4-мэ къапыхьагъ, ахэм ащыщэу 2023-рэ илъэсым ыкIэм ехъулIэу миллион 42,3-мэ ядунай ахъожьыгъ.
Урысыем СПИД-р апэрэу цIыфым къызщыхагъэщыгъэ 1987-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу 2024-рэ илъэсым тыгъэгъазэм и 31-м нэс а узыр нэбгырэ 1749678-мэ къапыхьагъ, 534778-мэ ядунай ахъожьыгъ.
ВИЧ-инфекциер бэу къызщахагъэщырэ шъолъырхэм Урысыем и Къыблэ ахалъытэрэп нахь мышIэми, узыр къапыхьэгъакIэу хъугъэ-шIагъэхэр атхых, зэрэзэпахырэм хэхъо. 2025-рэ илъэсым мэкъуогъум и 30-м ехъулIэу Урысыем и Къыблэ ар къызэузыгъэхэм япчъагъэ нэбгырэ 85476-рэ хъугъэ. А пIалъэм узыр къыпыхьэгъакIэу хъугъэ-шIэгъэ 2736-рэ агъэунэфыгъ, 2024-рэ илъэсым мыщ фэдэ иуахътэ егъэпшагъэмэ, процент 12,1-кIэ ар нахь макI.
ВИЧ-м лъыплъэнхэу зырагъэжьагъэм къыщегъэжьагъэу тызыхэт илъэсым шэкIогъум и 1-м ехъулIэу Адыгеим мы узыр яIэу нэбгырэ 1768-рэ щагъэунэфыгъ. Ащ къыхэкIкIэ 296-мэ ядунай ахъо­жьыгъ. Тызыхэт илъэсым имэзи­бгъум хъугъэ-шIэгъэкIэ 70-рэ (икIыгъэ илъэсым — 75-рэ) къыхагъэщыгъ. Мэзи 9-м къыкIоцI мы узыр яIэмэ республикэм щыпсэурэ нэбгырэ мини 135-рэ ауплъэ­кIугъ.
2025-рэ илъэсым шэкIогъум и 1-м ехъулIэу АдыгемкIэ ВИЧ-р зиIэ нэбгырэ 927-рэ диспансернэ учетым хэтых, ахэм ащыщэу 839-мэ (нэбгыри 9-р — кIэлэцIыкIух) антиретровируснэ терапие афашIы, ар зылъыплъэхэрэ пчъагъэм ипроцент 90,5-рэ мэхъу.
Анахьыбэу мы узыр зыщагъэунэфырэр Мыекъуапэ, Мыекъопэ, Красногвардейскэ, Джэджэ районхэр ары.
ВИЧ-инфекцием зыщылъыплъэхэрэ уахътэм къыщегъэжьагъэу ар зиIэ бзылъ­фыгъэу республикэм исхэм пстэумкIи сабый 227-рэ къафэхъугъ, мы илъэсым имэзибгъу — нэбгыри 9.
Мы гумэкIыгъом цIыфхэр щыухъумэгъэнхэмкIэ, эпидемиер къызэтырагъэуцонымкIэ къэралыгъом IофшIэнышхо ешIэ. ВИЧ-м зимыушъомбгъунымкIэ къэралыгъо Стратегиеу аштагъэм пшъэ­рылъэу иIэр: 2030-рэ илъэсым ехъулIэу мы узыр апэрэу къызхагъэщыхэрэм ыкIи зидунай зыхъожьыхэрэм япчъагъэ нахь макIэ шIыгъэныр, цIыфхэмкIэ щынагъоу зэрэщытыр дэгъэзыжьыгъэныр ары. Ащ пае узым икъэбар, ар къызэрэппымыхьащтымкIэ узэрэзыфэсакъыжьын фэе шIыкIэхэр, ВИЧ-р къызэузыгъэхэр вирусыр нахь еIыхынымкIэ зэрэзэIэзэжьыщтхэр къафэIотэгъэнхэр. ВИЧ-р зимыIэ лIэуж къэтэджыныр ары зэрэдунаеу зыфэбэнэн фаер.
ШIоигъоныгъэ зиIэ пстэуми ВИЧ-инфекциехэр апкъышъол хэлъымэ къэзыгъэлъэгъощт уплъэкIуныр ыпкIэ хэмы­лъэу афашIын алъэкIыщт. Къыхэгъэщыгъэн фае ар зыми зэримылъэгъущтыр.
СПИД-м ыкIи зэпахырэ узхэм афэгъэхьыгъэ игъэкIотыгъэ къэбарыр хэти щигъотын ылъэкIыщт зэпахырэ узхэм зыщяIэзэхэрэ Адыгэ республикэ кли­ническэ сымэджэщым зыфигъазэмэ. Ащ пае телефон номерэу 8 (8772)52-32-86-м Iоф ешIэ.
Лъэустэнджэл Роз.
Сымэджэщым иврач шъхьаI.