Дунаим щыIэныгъэр щы­лъызыгъэкIуатэу, анахь лъа­пIэу ыкIи къытпэблагъэу щытиIэр ныр ары.

Джырэ щыIакIэм готэу, чанэу дезгъаштэу, хэбзэ IофшIэныр дигъэцакIэзэ сабыибэ зыпIурэ бзылъфыгъэу непэ тиIэр макIэп. Ахэм ащыщ Шэуджэн районым икъуаджэу Хьакурынэхьаблэ щыпсэурэ ГутIэ Зарэ.
Ишъхьэгъусэу Муратрэ ежьыррэ кIэлэ­цIыкIуитф зэдапIу. ИкIыгъэ илъэсым ным и Мафэ ехъулIэу сабыибэ зиIэ ныхэу Адыгеим и ЛIышъхьэ зыфэгушIуагъэхэм Зарэ ахэфагъ ыкIи ащ ахъщэ шIухьафтыным дипломэу «Материнская слава» зыфиIорэр кIыгъоу къыратыгъэх. Унэгъо зэгурыIожьэу кIэлэцIыкIуитф зыщапIурэм ылъапсэ тэри зыщыдгъэгъозагъ, «Адыгэ макъэр» бысымгуащэм гущыIэгъу фэ­хъугъ.
УнэгъошIэныр,
IофшIэныр
ГутIэ зэшъхьэгъусэхэм гуфэбагъэ азыфагу къызехьэм, джыри гурыт еджа­пIэм зэдычIэсыгъэх. НэIуасэ зызэфэ­хъухэм, Мурат — я 11-рэ, Зарэ — я 8-рэ классхэм арысыгъэх. Уахътэр лъы­кIуатэзэ, шъхьадж ищыIэныгъэ ­гъогу техьагъ, апшъэрэ еджапIэхэм ачIэхьагъэх. 2005-рэ илъэсым къэзэрэщагъэх. АIэ зэкIэдзагъэу, яIорэ яшIэрэ зэхэ­лъэу щыIэныгъэ гъогум зэдытетых. Анахь тын лъапIэу яIэу алъытэрэр ялъфыгъэхэр ары. «Сабый лые хъурэп» зэраIорэр шъыпкъэ, сыдигъокIи кIэлэцIыкIубэ яIэным кIэхъопсыщтыгъэх.
— Пшъэшъэжъыем — шыпхъум, ­шъэожъыем — шы ищыкIагъэу сэлъытэ. Сишъхьэгъуси джа еплъыкIэр зыдиIыгъ. Пшъэшъищрэ кIэлитIурэ зэдэтэпIух. ЗэгурыIоныгъэрэ лъытэныгъэрэ зэшъхьэ­гъусэхэм зэфыряIэмэ, сыд фэдэ чIыпIэ къинри нахь IэшIэх къафэхъущт. ГукIэгъуныгъэ уазыфагу илъэу, уилъфыгъэхэм яхъяри, якъини адэбгощын плъэкIэу ашъхьагъ уитмэ, насыпыгъ, — еIо Зарэ.
ТигущыIэгъу унэгъошIэным дакIоу, хэбзэ Iофшэныр чанэу зыгъэцакIэхэрэм ащыщ. Ар илъэс 20-м къехъугъ социаль­нэ IофшIэным зыхэтыр. Ащ щыщэу илъэс 14-м къыкIоцI ар цIыфхэм яфэIо-фашIэ зыгъэцэкIэрэ Зэхэубытэгъэ гупчэу Шэуджэн районым щыIэм ипащ. Iоф­шIэкIэ амалэу IэкIэлъым, IэпэIэсэныгъэ фыриIэу пэщэныгъэр зэригъэцакIэрэм ишыхьат зыхэт IофышIэхэми, районэу зыщыпсэурэми зыкъаригъэштэн зэрилъэ­кIыгъэр, лъытэныгъэ зэрэщыфашIырэр.
Щытхъу ыкIи рэзэныгъэ тхылъ пчъагъэу къыфагъэшъошагъэр къэпчъыгъуае хъущт. Къыхэзгъэщымэ сшIоигъу 2016-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу непэ къыз­нэсыгъэм социальнэ фэIо-фашIэхэр зэ­рагъэцакIэхэрэмкIэ зипэщэ гупчэм апэрэ чIыпIэр зэриIыгъыр ыкIи илъэс зэкIэлъыкIохэм анахь пэщэ дэгъоу Зарэ зэралъытэрэр. Ау ежь Зарэ анахь баи­ныгъэ инэу щыIэныгъэм къыщыдэхъу­гъэу ылъытэрэр исабый бынэу унэгъо зэ­дэIу­жьым щапIухэрэр ары.
Ныгъор
Бзылъфыгъэр ны зыхъукIэ хэлъыгъэ шэнхэу шIур, шIулъэгъур, гукIэгъур нэмыкI лъэныкъохэмкIэ къызэIуехы. Ар етIани сабый пчъагъэу иIэм хахъо къэс, пшъэдэкIыжь ыкIи пшъэрылъ зэфэшъхьафэу иIэхэ хъурэми заушъомбгъу. Ау ащ къикIырэп сабыйхэм япIун — шIо­хьылъэу, пшъыгъэу, непэ ямафэ зэ­рагъэкIуагъэу къаIуатэрэм емыдэIоу шъхьа­рыкIыхэрэм тигущыIэгъу ащыщэп. Ныгъор анахь насыпыгъэ зыхэлъ уахътэу ащ елъытэ.
— Сабыитфымэ сызэрянэр насыпыгъэшхоу сиI, ащ дакIоу ар пшъэдэкIы­жьы­шхоу щыт. Сабый пэпчъ — дунэе ­шъхьаф, ежь шэн гъэнэфагъэ хэлъ, гу­хэлъ чыжьэхэр зыдиIыгъ. Загъорэ ти­унэ мэкъэшхо еIукIы, загъорэ бырсыр гушIуагъохэм тахэт, загъорэ сытIысэу рэхьатэу щай сешъомэ сшIоигъоу мэхъу. Ау зэхэубытагъэу тиунагъо игугъу къэс­шIымэ, ар — щыIэныгъэр зэрызэу, дунэе икъу мэхъу. Зэпымыоу зыгорэм сэкIо, зэпымыоу кIэлэцIыкIухэм сырящыкIагъ, зэпымыоу яшIулъэгъу зэхэ­сэшIэ. Пчыхьэм тызызэрэугъоижьыкIэ, зым адрэр зэпиутызэ, шъхьадж имафэ зэригъэкIуагъэр къысфаIотэжьы, зым IаплI къысещэкIы. Джащ дэжьым къызгурэIо непэрэ мафэр къызэрэзгъэшIагъэм мэхьанэ зэриIэр, — хигъэунэфыкIыгъ ГутIэ Зарэ.
Пчэдыжьыпэ уахътэр унагъом анахь щыжъот. Ныр зэкIэми апэу къэтэджы, пчэдыжьышхэр афегъэхьазыры, къащыгъупшагъэ щыIэмэ еIошъ, еджакIохэм яIалъмэкъхэр еуплъэкIужьых, пшъэшъэ­жъыехэм ашъхьацхэр афеблэх. Ишъхьэгъусэ еджапIэм ахэр ещэх. Нэужым ежь зегъэхьазырышъ, IофышIэ макIо.
Унагъом ис пстэуми ящыкIагъэр ябгъэ­гъотыныр, ори узпылъыжьыныр, умыпшъыгъэу зыкъэбгъэлъэгъоныр бзылъфыгъэ пстэуми къадэхъурэп. Ар етIани сабыибэ уиIэ зыхъукIэ, нахь хьылъэ мэхъу. Зарэ ар къызэрэдэхъу­рэмкIэ теупчIыгъ.
— Шъыпкъэр пIощтмэ, бэмэ сымы­пшъэу къашIошIы, ау аущтэу щытэп. ЩыIэныгъэм шъэф горэхэр къыщызэ­Iусхыгъэх, ахэм ащыщ зы шапхъэ — зэкIэ зэу зэдэпшIэныр ыкIи зэу игъо уафимыфэныр. Сэ сизакъоу зэкIэ сэшIэу сIоныр тэрэзэп, IэпыIэгъушIухэр сиIэх. БгъуитIумкIи нанэхэм, сишъхьэгъуси, сшыпхъу нахьыкIи, кIэлэцIыкIу нахьыжъхэми афэлъэкIыщтыр къысфашIэ, — джэуап къетыжьы Зарэ.
Хэбзэ IофшIэнри унэгъошIэнри зэдэбгъэцэкIэнхэр сэнэхьат псау мэхъу. Анахь шъхьаIэу тигущыIэгъу зэрыгъуазэрэр — сыд фэдэрэ лъэныкъуи анахь дэгъоу закъыщыхигъэщыныр арэп, зыпкъ итэу, рэхьатэу зыщищыкIагъэм агъотыныр ары.
— IофшIапIэм — IофшIэныр щышъхьаI, сиIофхэр ащ есхьылIэнхэу щытэп. IофышIэ купри кIэлэцIыкIухэм афэдэх, ахэр пащэм щэгугъых, цыхьэ фашIы. Арышъ, ащ елъытыгъэу ахэм ящыкIа­гъэ­ри, яIофыгъохэри, ягушIуагъохэри зэ­сэгъашIэх, фэчэфхэу IофшIапIэм къы­зэрекIолIэщтхэм сынаIэ тет, — къыхигъэщыгъ Зарэ.
ПIуныгъэ-гъэсэныгъэр
Унагъом кIэлэцIыкIухэм зэращыпылъхэм мэхьанэшхо иI. КIэлэцIыкIухэм сыдигъуи нахьыжъхэм, ныбджэгъухэм, Iахьылхэм узэрафыщытыщтымкIэ ны-тыхэм щысэ атырахы. Арышъ, ГутIэхэм яунагъо емызэщыжьэу ябынхэр зэрапIущтым дэлажьэх, ахэр зэгурыIожьэу щытынхэмкIэ, хэгъэгур шIу зэралъэгъун фаемкIэ ушъыйхэр араIох. Адыгэ шэн-­хэбзэ зэхэтыкIэхэр ахэлъхьэгъэнхэм мы­пшъыжьэу бгъуитIумкIи янэжъхэр дэ­лажьэх. СабыимкIэ мэхьанэ зиIэу тигущыIэгъу къыхигъэщырэр лъытэныгъэ фэпшIыныр, иеплъыкIэ къыдыхэплъытэныр, къыIорэр зэпымыутэу къеухыфэ уедэIуныр ары.
— КIэлэцIыкIухэм япIуныгъэ-гъэсэныгъэкIэ анахь шъхьаIэу слъытэрэр щысэшIухэмкIэ укъякIолIэныр ары. Умакъэ Iэтыгъэу, гущыIэ закъокIэ сабыим къы­фэоIуатэкIэ, бгъэсэн плъэкIыщтэп. А япIо­рэр ны-тыхэм щысэкIэ арагъэлъэгъумэ, шIуагъэ къыхьыщт, кIэух дэгъу къытыщт. Сыдэу зыпшIыгъэми, уилъфыгъэхэр о къыпфэдэщтых, — хигъэунэфыкIыгъ Зарэ.
Унагъом ышъхьэр хъулъфыгъэр ары. Ащ мэхьанэу унагъом щыриIэр бзылъфыгъэм ар зэралъигъэIэсырэм елъы­тыгъ. Тым игущыIэ пытэ хэмытэу сыд фэдэрэ Iофыгъуи зэшIокIырэп. Мурат хэбзэ IофшIэным охътабэ щегъакIоми, иунагъо щыгъупшэу къыхэкIырэп. Ар Шэуджэн район администрацием мэкъу-мэщымкIэ ыкIи гъомылапхъэхэмкIэ иотдел ипащ. Сабыйхэм япIун дэмышъхьахыжьэу зэри­фэшъуашэу пылъ. Анахь къиныгъохэм язэшIохын, спортым, техникэм афегъа­сэх. Тым ищынагъо кIалэхэм дэгъоу зэ­хашIэ.
ГутIэ зэшъхьэгъусэхэм якIалэхэр щы­сэтехыпIэнхэм дэлажьэх. Анахьыжъэу Альбинэ дышъэ медалькIэ еджапIэр къыухыгъ. Пшызэ къэралыгъо университетым гъэщхэкI гъомылапхъэхэмкIэ технологэу щеджэ. Ащ къыкIэлъыкIорэ Расул я 11-рэ классым ис. Дзюдом пылъ, непэкIэ ар спортым имастер хъунымкIэ кандидат. Астемыр я 6-рэ ыкIи Аминэ я 4-рэ классхэм арысхэу дэгъу дэдэу еджэх, искусствэхэмкIэ кIэлэцIыкIу еджапIэм макIох, адыгэ къа­шъомкIэ купым хэтых. АнахьыкIэ дэдэу Бэллэ джыри кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм чIэс, зэхащэрэ Iофтхьабзэхэм чанэу ахэлажьэ.
КIэлэцIыкIу нахьыжъхэу гущыIэгъу тызыфэхъугъэхэм янэ гущыIэ дэхабэ къыфаIуагъ. Ар афэпхъашэ нахь мышIэми, шъыпкъагъэ хэлъэу зэрадэзекIорэр, зыщищыкIагъэм сэмэркъэур къебэкIэу, лъэшэу зэрафэгумэкIырэр, зэхэщэкIо бэлахьэу зэрэщытымкIэ яныбджэгъухэр къызэряхъуапсэхэрэр къыхагъэщыгъ. ГутIэхэм яунагъо сыд фэдэрэ лъэны­къокIи зэрэщыфабэр, шхыныгъо мэ IэшIур зэриурэр ягуапэу къыкIагъэтхъы.
Iэшъынэ Сусан.