Пенсиехэм, чIыфэ зытелъхэм ар къызэраIахыжьыщтым, нотариусхэм яIоф­шIэн, нэмыкIхэм афэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэхэм мы мазэм кIуачIэ яIэ мэхъу.

Пенсиехэм къахэхъощт
УФ-м и Социальнэ фонд пенсиехэм ащыщхэр шэкIогъу мазэм кIилъытыкIыжьыщтых. Зигугъу къашIыхэрэм ащыщ илъэс 80-м зыныбжь нэсыгъэхэм къафакIорэр. СтрахованиемкIэ пенсиеу ахэм къаратырэм тегъэхъо­гъэ ахъщэ тедзэ гъэнэфагъэр сомэ 17815,4-м нэсыщт. НахьыпэкIэ сомэ 8907,7-рэ хъущтыгъ.
Джащ фэдэу мы мазэм зыфыкIалъытыкIыжьыщтхэм къахеубытэх апэрэ купым хахьэрэ сэкъатныгъэ зиIэхэр, граждан авиацием икъухьэлъатэхэм яэкипажхэр, шIомыкI къыдэгъэкIыным щылажьэхэрэр.
Номер 20-м ехъущтэп
Зы нэбгырэм мобильнэ телефон номер 20 нахьыбэ ыгъэпсын фимытыжьэу къызщиIорэ хэбзэгъэуцугъэу мэлылъфэгъу мазэм аштагъэми шэкIогъум и 1-м кIуачIэ иIэ хъугъэ. Хъор-шэрыгъэ зэрихьэзэ цIыфхэр зыгъапцIэхэрэм ыкIи номерхэр хэбзэнчъэу зыгъэзекIохэрэм апэшIуекIогъэным, нэбгырэ пэпчъ «иперсональнэ даннэхэр» къэухъумэгъэнхэм ар фытегъэпсыхьагъ.
Номер къыщэфынэу операторым екIолIагъэм ащ нэмыкI сим-картэхэр иIэхэмэ ыпэрапшIэу ауплъэкIуныр джы шIокI зимыIэ Iофэу щыт. Картэ 20-м ехъу тетхагъэу къычIэкIымэ, ащ нахьыбэ фагъэпсыжьын фитхэп.
УФ-м цифрэ шIыкIэм зегъэушъомбгъугъэнымкIэ и Министерствэ къызэритыгъэмкIэ, цIыфыр зэпхыныгъэм ылъэныкъокIэ зэзэгъыныгъэу ежь ыцIэкIэ гъэпсыгъэ хъугъэр зыфэдизым къэралыгъо фэIо-фашIэхэм япортал щеплъын ылъэкIыщт. Номерхэм ащыщ имынэIуасэу къычIэкIымэ, порталым имыкIэу ащ иIофшIэн къыгъэ­уцун амал иI.
Шапхъэхэр агъэкIэжьыгъэх
ЦIыфэу чIыфэ зытелъхэм ахэр къызэраIахыжьыщт шэпхъакIэхэми шэкIогъум и 1-м кIуачIэ яIэ хъугъэ. Джы хэбзэIахьхэмкIэ чIыфэхэм ащыщхэр хьыкумыр Iофым хэмыплъэу ахэм афэгъэзэгъэ къулыкъум къа­Iихыжьын ылъэкIыщт.
ШэпхъакIэхэм къахеубытэх:
3-НДФЛ-мкIэ шIыгъэ декларацием къыщыгъэлъэгъо­гъэ хэбзэIахьхэр;
транспортым ыкIи мылъкум апае хэбзэIахьхэр;
нотариусым къыушыхьатыгъэхэр (займхэр, кредитхэр, распискэкIэ аштагъэхэр).
НахьыпэкIэ сыд фэдэрэ чIыфи икъэугъоижьын хьыкумыр хэплъэнышъ, ащ рихъухьагъэр зэрыт тхылъыр (исполнительный лист) приставхэм афэкIон фэягъ. Джы чIыфэр зэрэщыIэр, ар зыфэдизыр хэбзэIахьхэмкIэ къулыкъум теубытагъэ хэлъэу къыгъэлъэгъон ылъэкIыщтмэ, цIыфэу къэзымытыжьырэм тхылъ фагъэхьын фитых. 2025-рэ илъэсым ишэкIогъу мазэ и 1-м ыпэкIэ зэIукIэгъэ чIыфэхэр ащ къыхиубытэхэрэп. Ахэм, нахьыпэрэм фэдэу, хьыкумыр ахэплъэн фае.
ЦIыфэу чIыфэр зытелъым ар къызэритыжьын фаер къызщиIорэ тхылъыр хэбзэIахьхэмкIэ къулыкъум иинтернет нэкIубгъо щыриIэ «унэе кабинеткIэ», къэралыгъо фэIо-фашIэхэм япорталкIэ фагъэхьын алъэкIыщт, письмэкIэ IэкIагъэхьани фитых. ПIалъэу фагъэуцугъэм къымытыжьымэ, хэбзэIахьхэмкIэ къулыкъум Iофыр хьыкум приставхэм аритыщт.
Хьыкумыр Iофым хэмыплъагъэми цIыфым исчет, электроннэ шIыкIэм тетэу гъэпсыгъэ «иахъщалъэ», нэмыкI ахъщэ гъэIылъыпIэу иIэхэм арахыжьын алъэ­кIыщт. Ахэм ахъщэу арылъыр имыкъурэмэ е арымылъы­мэ, инэмыкI мылъку, автомашинэри, фэтэрыри, чIыгу Iахьыри зэрахэтхэу, Iахын фитых.
Мыри чIыфэхэм афэгъэхьыгъ
Джы цIыфэу дунаим ехыжьыгъэм кредит телъыгъэ­мэ ауплъэкIуныр ыкIи ащ къыкIэныгъэр къызфэнэщтхэм яфитыныгъэхэр агъэфедэнхэм нэмысыхэзэ, макъэ арагъэIуныр нотариусхэм япшъэрылъхэм ахагъэхьагъ.
Ащ фэдэ зэхъокIыныгъэхэм щымыIэжьым къыкIэныгъэр къызфанэхэрэм чIыфэхэм якъэбар игъом алъыIэ­сынымкIэ, тхылъ мыухыжьхэм ягъэхьазырын хэмыхьанхэмкIэ яшIуагъэ къэкIонэу ары зэрэщыгугъыхэрэр.
НэмыкIхэр
Джащ фэдэу шэкIогъум и 1-м къыщыублагъэу къэкIы­хэрэм дагъэ ыкIи былымIус ахэзышIыкIыхэрэм япродукцие пылъ къэбарыр системэу «Честный знак» зыфиIорэм дагъэхьан фаеу къызщиIорэ хэбзэгъэуцугъэм кIуачIэ иIэ хъугъэ.
ШэкIогъум и 1-м къыщегъэжьагъэу къыдэгъэкIыным щагъэфедэрэ оборудованиехэм маркэхэр атырагъэуцонхэ фае. Ар апэрэу агъэфедэ, 2026-рэ илъэсым ишышъхьэIу мазэ нэс зэрэзэпыфэрэм кIырыплъынхэу пIалъэ агъэуцугъ.
Зыгъэхьазырыгъэр ХЪУТ Нэфсэт.