Хьисапым епхыгъэ зэнэкъокъу
Хьисапым и Мафэ ипэгъокIэу Адыгэ къэралыгъо университетымрэ порталэу «Наука Mail» зыфиIорэмрэ онлайн-зэнэкъокъоу «Урысыем къешIы!» зыцIэр атIупщыгъ.
Зэнэкъокъоу «Урысыем къешIы!» — ар гъэсэныгъэ проект, хьисапыр, тарихъыр, литературэр, естественнэ шIэныгъэхэр ыкIи культурэр зэрепхых. Хьисапым идунае щызэлъашIэрэ шIэныгъэлэжьэу, неевклидовэ геометрием лъапсэ фэзышIыгъэ Николай Лобачевскэр къызыхъугъэ мафэм — тыгъэгъазэм и 1-м хьисапым и Мафэ Урысыем щыхагъэунэфыкIы, ащ тефэу зэнэкъокъури зэхащагъ.
Викторинэр онлайн-шапхъэм илъэу шэкIогъум и 18-м къыщегъэжьагъэу тыгъэгъазэм и 1-м нэс рагъэкIокIыщт. Ащ хэлажьэрэмэ хьисапымкIэ десэхэр къашIыщтых, ащ дакIоу хэгъэгум итарихъ куоу хэхьащтых, тикъэралыгъорэ дунаимрэ янаукэ епхыгъэ къэбар гъэшIэгъонхэм анэсыщтых.
Проектэу «ТыдэкIи наукэр щыI» зыфиIорэм хахьэу Адыгэ къэралыгъо университетым зэнэкъокъур зэхещэ, ар Урысыем гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ игрант ишIуагъэкIэ зэхащэ ыкIи шIэныгъэмрэ технологиехэмрэ я ИлъэсипшI фэгъэхьыгъэ Iофтхьабз. Порталэу «Наука Mail» зыфиIорэр ягъус ыкIи цифрэ платформэр къегъэпсы, научнэ-гъэсэныгъэ IэпыIэгъоу проектым иI.
Викторинэм идесэхэм язэхэгъэуцон дэлэжьагъэх проектэу «Хьисап этюдхэр» зыфиIорэм иавторэу, Стекловым ыцIэ зыхьырэ МИАН-м хьисапым дэлэжьэгъэнымкIэ илабораторие ипащэу, АКъУ-м и Кавказскэ хьисап гупчэ ишIэныгъэлэжь IофышIэу Николай Андреевыр, кIэлэеджакIохэр Дунэе хьисап олимпиадэм фэгъэхьазырыгъэнхэмкIэ Урысые хэшыпыкIыгъэ командэм итренер шъхьаIэу, АКъУ-м хьисап технологие гукъэкIхэм афегъэджэгъэнхэмкIэ инаучнэ лабораторие ипащэу Кирилл Суховыр ыкIи Адыгэ къэралыгъо университетым итхылъ тедзапIэ иредактор шъхьаIэу КIуращынэ Лейлэ.
Зэнэкъокъур къэбар тхыгъэу щыт, ежь Лобачевскэр герой шъхьаI. Текстым иавтор — тхакIоу КIуращынэ Лейлэ зэкIэлъыкIокIэ шIыкIэр ыкIи зэгъэпшэнхэр ыгъэфедэхэзэ, я XVIII-рэ лIэшIэгъум къыщыублагъэу я XIX-м ыкIэхэм анэсэу политическэ хъугъэ-шIагъэхэмкIэ, научнэ ыкIи географическэ IофыгъуакIэхэмкIэ дунаир зэрэбаигъэр, литературэм хэхъоныгъэшхохэр зэришIыгъэхэр, техническэ революцием къежьапIэ зэрэфэхъугъэр къыгъэлъэгъуагъ. Тхыгъэм зэлъашIэрэ цIыфэу бэ хэтыр – Державиныр, Пушкиныр, Лазаревыр, Семенов Тянь- Шанскэр, Бетховеныр, Гюго, Энгельс ыкIи нэмыкIхэр.
Текстым хэщагъэх хьисапымкIэ десэхэр, ахэм якъэшIын ары зэнэкъокъум мэхьанэ къезытырэр. ГущыIэм пае, зэхэщакIохэм къаты десэу ежь Николай Лобачевскэр гимназием чIахьэ зэхъум дэгъу дэдэу къышIыгъэгъэ ушэтыныр, джащ фэдэу Лев Толстоим ытхыгъэгъэ хьисап десэу арифметикэмкIэ егъэджэн тхылъым дэхьэгъагъэри зэнэкъокъум хагъэхьагъ.
КIэлэеджакIохэу я 7 — 11-рэ классхэм арысхэр, студентхэр, кIэлэегъаджэхэр ыкIи урысые наукэм итарихъ зышIогъэшIэгъонхэр зэкIэ викторинэм хэлэжьэнхэ алъэкIыщт. Ар акIуным пае сайтым ит ссылкэр агъэфедэщт. Тыгъэгъазэм и 1-м зэнэкъокъум идесэхэм язэхэфын сайтым къыщыхаутыщт.
АКъУ-м ипресс-къулыкъу.