Къандур Мухьадин ишIэжь фэгъэхьыгъэ проект
ЗэлъашIэрэ адыгэ тхэкIошхоу Къандур Мухьадин ишIэжь фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэхэу къалэу Шъачэ шэкIогъум и 13-м къыщыублагъэу и 16-м нэс щыкIуагъэхэм сызэрахэлэжьагъэм, ар зыпкъ къикIыгъэм ыкIи шIуагъэу къытыгъэм афэгъэхьыгъ синепэрэ тхыгъэ.
Адыгэ Республикэм ижурналистхэм я Союз итхьаматэу, зэлъашIэрэ журналисткэу ТIэшъу Светланэ мы Iофтхьабзэр зэрэщыIэщтым, ащ къыдыхэлъытагъэу литературнэ зэнэкъокъоу «ЗэIухыгъэ тхылъ» зыцIэу усакIоу, шIэныгъэлэжьэу Бэлагъэ — Къандур Любэ (Къандур Мухьадин ишъхьэгъусэ) зэрэзэхищэрэм, зэкъош республикищым — Адыгеим, Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Къэрэщэе-Черкесым къащымыуцухэу, Урысыеми IэкIыбыми ащыпсэухэу адыгэмэ афэгъэхьыгъэ тхыгъэхэр зиIэхэр зэкIэ хэлэжьэнхэ амал проектым къызэритырэм сыщигъэгъозэгъагъ, шапхъэу пылъри къысфигъэхьыгъагъ. Ащ итхэгъагъ текIоныгъэ къыдэзыхырэмэ япроизведениехэр дэтхэу тхылъ къызэрэдагъэкIыщтыр ыкIи ар Къандур Мухьадин ишIэжь фэгъэхьыгъэ зэхахьэр зыщыкIощтым ехъулIэу зэрэхьазырыщтыр. Арэуи псэугъэх, шэкIогъум и 14-м ПсышIуапэ дэт лъэпкъ культурэхэм я Унэ щыкIогъэ торжественнэ зэхахьэм тхылъым лъэтегъэуцо щыфашIыгъ ыкIи текIоныгъэр къызэрэдэтхыгъэр къэзыушыхьатырэ щытхъу тхылъхэм ягъусэу тхылъ зырыз шIухьафтынэу къытатыгъ. «ШIум ыкIи гум къарыкIырэ Нэф» зэреджагъэхэр тхылъым, ащ къыдэхьагъэх адыгабзэм, къэбэртэе-черкесыбзэм ыкIи урысыбзэм арылъэу тхыгъэ произведениехэр. Лъэныкъохэу «Прозэр», «Поэзиер», «ЗэдзэкIыныр», «Драматургиер», «Публицистикэр» зыфиIохэрэм ащытекIуагъэх Къугъот Зарем, Алалэ Хьасан (хы ШIуцIэ Iушъо щыпсэурэ шапсыгъэмэ ащыщ), Умарэ Анзор, Бэгъ Марьям, Шъао Ибрахьим (Адыгэ Республикэр), СтIашъу Зарем (Адыгэ Республикэр), Лэхъу Тимур, Пщыкъо Дисана, Владимир Габер, НэкIэпыджэ Замир, КIырбыжь Ирин, Абыдэ Асият, Кумахэ Аслъан, ХьакIуащэ Мадина, ыпшъэкIэ къызэрэщысIуагъэу, мыхэм сэри сахэт.
Зэнэкъокъум тызэрэхэлэжьагъэм ишIуагъэкIэ тызэхэхьагъ, тызэрэлъэгъугъ, тызэрэшIагъ. Зэкъош республикэхэмкIэ тызэпэчыжьэу тэпсэухэми, мыщ фэдэ зэхахьэхэр аужырэ уахътэм нахьыбэ зэрэхъугъэхэм ихьатыркIэ нахь тызэIукIэн тэлъэкIы, ары пэпчъ зы лъэпкъ тызэрэщыщыр, тызэшIокIоды зэрэмыхъущтыр ыкIи тинамыс, тикультурэ, тиадыгэ литературэ къызэрэтыухъумэщтхэм нахь лъэшэу тызэрэпылъын фаер зэхэтэшIэ.
Президентскэ грантхэм я Фонд къыфигъэшъошэгъэ мылъкумкIэ, Бэлагъэ — Къандур Любэ мы зэхахьэр зэхищагъ. Апэрэ мафэм «Лъэпкъ литературэр урысыбзэкIэ зэдзэкIыгъэным мэхьанэу иIэр» зыфиIорэ лекцием тедэIугъ. Ар ежь Любэ зэрищагъ, урысыбзэкIэ зэрамыдзэкIыгъэ тхыгъэхэу титхакIомэ яIэхэр ыпэкIэ зэрэлъымыкIотэщтхэр, ахэм амакъэ шъолъырэу зыщыпсэухэрэм анахь чыжьэу зэрэмыIущтхэр илекцие къыщыхигъэщыгъэх. УрысыбзэкIэ зэдзэкIыгъэ тхыгъэхэр тихэгъэгуи IэкIыбми алъыIэсын алъэкIыщт, джащ пае а лъэныкъом тыдэлажьэмэ, ишIогъэшхо къэкIощт, джары зэрилъытэрэр усакIом.
КъыкIэлъыкIорэ мафэм ПсышIуапэ зэкIэхэми тыкIуагъ, ащ дэт лъэпкъ культурэхэм я Унэ зыщытплъыхьагъ, щыкIогъэ Iофтхьабзэхэм тахэтыгъ. Дунэе Адыгэ Хасэм и Тхьаматэу Сэхъурэкъо Хьаути зэхахьэм хэлэжьагъ, ар ыпэрэ мафэми Шъачэ къыддыщыIагъ, Къандур Мухьадин ишIэжь фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэхэр зэрэрагъэкIокIыхэрэр игъо шъыпкъэу ылъытагъ ыкIи гъэ къэс зэхащэзэ ашIымэ, джыри нахь шIуагъэ къызэритыщтыр къыIуагъ. Къыхэгъэщыгъэн фае тиреспубликэ и Адыгэ Хасэ итхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзанрэ Хасэм чанэу щылэжьэрэ МэщфэшIу Нэдждэтрэ ПсышIуапэ къызэреблэгъагъэхэр, зэрэщыIагъэхэр. Шапсыгъэ «Адыгэ Хасэм» ипащэу КiакIыхъу Мэджыдэ хьакIэхэм дахэу къапэгъо-кIыгъ.
Программэм къызэрэдилъытэу, ящэнэрэ мафэми лекциехэр, Iэнэ хъураехэр, пресс-зэIукIэхэр зэхащагъэх. Урысыем итхакIохэм я Союз исекретарэу, тхакIоу ыкIи сценаристэу Светлана Василенкэр лекциеу «Непэрэ Урысыер ыкIи ащ литературнэ процессыр зэрэщыкIорэр» зыфиIорэм къеджагъ. Джащ фэдэу тарихъ шIэныгъэхэмкIэ докторэу, Москва къыщыдэкIырэ журналэу «Литературные знакомства» зыфиIорэм иредактор шъхьаIэу Лола Звонаревар лекциеу «Творческэ гъогум хэушъхьафыкIыгъэу хэлъыр» зыцIэр къыриIотыкIыгъ.
Титхыгъэхэр зыдэхьэгъэ тхылъыр къызщыдагъэкIыгъэ «Котляровхэм ятхылъ тедзапIэ» иредактор шъхьаIэу Виктор Котляровыр Къандур Мухьадин ироманхэм къатегущыIагъ, анахьэу къыхигъэщыгъэр «Кавказ» зыцIэ тхылъищэу зэхэтыр ары. Адыгэ лъэпкъым итарихъ, ащ тхьамыкIэгъошхоу къыщышIыгъэр нэгум къыкIигъэуцоу, шъыпкъагъэ хэлъэу Къандурым зэритхыгъэр къыкIигъэтхъыгъ, ащ итхылъхэу «Аужырэ шэкIогъур», «Кабардин», «Колибри», фэшъхьафхэу ежьхэм ятхылъ тедзапIэ къыщыхаутыгъэхэми ягугъу къышIыгъ. Къандур Мухьадин романэу «Династия: истоки и венец» зыфиIорэм итхын ымыухызэ идунай ыхъожьыгъ, IофшIагъэр ишъхьэгъусэу Бэлагъэ — Къандур Любэ ыгъэкIодыгъэп, ыухыжьыгъ, ари тизэхахьэ ехъулIэу къызэрэдагъэкIыгъэр Виктор Котляровым къыIотагъ, «ШIум ыкIи гум къарыкIырэ Нэфым» фэдэу ащи лъэтегъэуцо фашIыгъ.
Джарэущтэу IофтхьабзэхэмкIэ баеу литературнэ проектэу «ЗэIухыгъэ тхылъ» зыцIэу адыгэ тхэкIошхоу Къандур Мухьадин фэгъэхьыгъэр рагъэкIокIыгъ. Проектым джыри нахь зырагъэушъомбгъун гухэлъ яI, гъэ къэс зэкIэлъыкIоу Адыгэ республикэхэм ащызэхащэзэ ашIынэу егупшысэх.
Дэрбэ Тимур.