«Дышъэ къызэрэсхьыщтым сицыхьэ темылъэу зэнэкъокъум сыкIорэп».
Наш Расул

Наш Расул игущыIэхэм зэрямыпцIыжьырэм ишыхьат бэмышIэу къыдихыгъэ чемпионыцIэр. Шъугу къэзгъэкIыжьын, мэфэ заулэкIэ узэкIэIэбэжьмэ, Кыргызстан икъэлэ шъхьаIэу Бишкек самбэмкIэ дунэе чемпионатэу щыкIуагъэм адыгэ кIалэм дышъэ медаль къыщыдихыгъ. Урысыем самбэмкIэ ихэшыпыкIыгъэ куп хэтэу зыкъыгъэлъэгъуагъ.

Килограмм 71-м нэс къэзыщэчыхэрэм якуп зэIукIэгъуитфэу щыриIагъэхэр къы­хьыхи, пэрытыцIэр къылэжьыгъ. Адыгеим испорт ихъугъэ-шIэгъэ инэу ар тарихъым хэхьагъ. ЧемпионыцIэм екIурэ гъогур сыд фэдагъа? ДунаимкIэ апэрэ ухъуныр къина? УикIэлэеджакIо дунаим ичемпион хъуныр сыд фэда? Мыхэм ыкIи нэмыкI упчIэхэм яджэуапхэр тшIэмэ тшIоигъоу чемпион ныбжьыкIэу Наш Расулрэ ар зыгъасэу, Адыгеим изаслуженнэ тренерэу Джарымэкъо Рустамрэ «Адыгэ макъэм» къедгъэблэгъагъэх.
АМ: Расул, ыпэрапшIэу сыпфэгушIо! ЧемпионыцIэу къыдэпхыгъэм адыгэ лъэпкъыр зэрэщытэу ыгъэгушхуагъ. Джы уахътэ текIыжьыгъэу узэкIэплъэжьмэ, сыд фэдагъа зэнэ­къокъур?
— Зыми сыкъыгъэщынэщтыгъэп, ау псынкIагъэп чемпионатыр. Анахьэу къин сэзгъэлъэгъугъэр кIэух зэIукIэгъум сыхэ­фэным пае сызэбэныгъэ казах кIалэр ары. БэнэкIо анахь дэгъухэм ар ащыщ. Илъэс къэс дунэе зэнэкъокъум хэлажьэ. ОсэшIхэри ащ зэрэдихьыхыхэрэр къэлъагъощтыгъ, ау тихэшыпыкIыгъэ куп итренери, сызыгъэсэрэ Рустами, сэри ащ ыуж тызэрэмыуцущтыр къафэтыушыхьатыгъ, 2:1-у сытекIуагъ.
АМ: Дышъэр къызэрэпхьыщтыр сыдигъуа теубытагъэу къызыпшIагъэр?
— Сыд фэдэрэ зэнэкъокъу зыфэсэгъэхьазырыми, ренэу дышъэр ары сызэгупшысэрэр. Ар къызэрэсхьыщтым сицыхьэ темылъэу зыми сыкIорэп. ЯтIонэрэр, ящэнэрэр пшъхьэ илъхэу сыдэущтэу дышъэ къэпхьыщта?
АМ: Сыдэущтэу зыфэбгъэхьазырыгъа чемпионатым?
— Илъэс реным зыфэзгъэхьазырыгъ. Урысыем ихэшыпыкIыгъэ купэу сызхэтым ренэу таугъоищтыгъ. Москва, Шъачэ ухьазырынхэр ащытиIэщтыгъэх. Ахэм сакъикIыжьэу къуаджэм сыкъызыкIожькIэ, ситренерэу Рустам сигъусэу етIани пытыдзэжьыщтыгъ, сызпэуцужьыщтхэм амышIэу кIэ горэхэр хэдгъахьэщтыгъэх. Тхьамафэм имэфихыр джащ фэдэу кIощтыгъэ.
АМ: Зэнэкъокъу ужым сыд фэдэха мафэхэр?
— Зысэгъэпсэфы. Зы къин горэ сшъхьащыкIыгъэм фэд.
Ау Расул ешIэ — зы ушэтыпIэм нэмыкI къыкIэлъыкIощт. Самбэ бэнэным зыхэт илъэс 16-м къыкIоцI ащ ищыIэныгъэ джащ фэд. Апэрэу спортзалым зэкIом илъэситф ыныбжьыгъ. Ащ къыщегъэжьагъэу непэрэ чемпионыцIэм ар къыфэ­кIуагъ.
— Мыбэми, сяти самбэм пылъыгъ. Непэ ситренерэу Джарымэкъо Рустам ятэ ыгъасэщтыгъ. Илъэситф сыныбжьэу кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм сыкъычIищыжьи, апэрэу спортзалым сищэгъагъ. Ащ фэдиз илъэсым ар сищыIэныгъэ щыщ шъыпкъэ хъугъэ. ЕтIанэ зэнэкъокъухэм уащытекIуагъэу укъыдащае зыхъукIэ а пстэур зэрэмыхьаулыем, тренерхэм къыуаIуагъэхэр зэрэтэрэзыгъэм уягуп­шысэ. Къинэу плъэгъугъэр чыжьэу IокIоты. ЗэрэчIэмыдзыгъэм, узэрэзыдэ­лэжьэжьыгъэм, узгъасэхэрэм узэрядэIугъэм уакIэгушIужьы, — еIо Расул.
Джарымэкъо Рустам чемпионыр ицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу ешIэ. ЯунагъокIэ кIэлакIэхэр загъасэхэрэр бэшIагъэ. Арышъ, Расул апэрэу спортзалым къызыкIуагъэм къыщегъэжьагъэу къешIэжьы. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, джы­ри цIыкIузэ спорстмен дэгъу хъунымкIэ нэшэнэшIухэр къыхэщыгъэх.
— ЫгукIэ зыфаем лъыбэнэнымкIэ кIуачIэ хэлъ. АщкIэ ар згъасэхэрэм, зэбэныгъэхэм зэкIэми къахэщы. ЛIы­гъэу, куцI кIуачIэу хэлъыр ары ыужкIэ мэхьэнэ ин зиIэу къычIэкIырэр. Ары, зегъасэ, зегъэхьазыры, а нэшанэхэр хэмылъмэ кIэухым нэсыщтэп. УиеджакIо ащ фэдэныр лъэшы, — еIо тренерым.
АМ: Рустам, тренерым ынэхэмкIэ дунэе зэнэкъокъур сыд фэдагъа?
— ГумэкIыгъуагъ. Аужырэ уахътэм тызхэлэжьэгъэ зэнэкъокъухэм ягъэпшагъэмэ, анахь хьылъагъ сIон слъэкIыщт. Расул хэшыпыкIыгъэ купхэм яугъоин щыIэу сымаджэ хъугъэ. Чый уз лъэш иIагъ. Мыхъужьэу зэнэкъокъум кIуагъэ. Бэнэныр хэсэгъэкIыжьышъ, сымаджэу ухьазырынхэр ышIынхэр пкъышъолымкIэ къины. Зы уахътэ горэм хэшыпыкIыгъэ купым итренерхэми агу кIодыгъагъ, чIыпIэ къымыхьынэуи егупшысэщтыгъэх. Ау сэ Расул зыфэдэр сэшIэти, амал зэриIэкIэ дышъэм зэрэфэбэнэщтыр къыз­гурыIощтыгъ. Ары къызэрэчIэкIыжьыгъэри. Казахым дыриIэгъэ зэIукIэгъур лъэшыгъэми, Расул ар къызтыригъэкIуа­гъэп. КIэух ешIэгъум Испанием щыщ бэнакIоу зыIукIагъэри къызэрыкIуагъэп. Техникэ бэлахь иI. Чэтыум фэдэу гъэ­псыгъэ, къытеудзэныр хьылъэ, зэбэнырэр дэгъоу зэхешIэ. Ары нахь мышIэми, Расул екIолIакIэ къыфигъотыгъ.
АМ: Рустам, Расули ори чемпионыцIэм пшъэдэкIыжьэу шъуиIэр джы къыгъэлъэшыгъ. УкъызэкIакIо хъущтэп, ыпэкIэ улъыкIотэщт нахь. Шъуфэхьазыра?
— Ары. Дэгъугъэм гъунапкъэ иIэп. Расул ныбжьыкIэ дэд. Ащ къыдэхъугъэм нахьыбэу нэсырэр нахьыжъыIохэр ары. Илъэс 21-рэ уныбжьэу чемпион ухъуныр бэп зыфызэшIокIырэр. Джырэ Урысыем итарихъкIэ ар ятIонэр, сыхэмыукъомэ. ЗипсыхьанымкIэ, зыхигъэхъо­нымкIэ ащ амалыбэ иI: ныбжьымкIи, псауныгъэмкIи, сэнаущыгъэу хэлъымкIи. Сэ зэрэслъы­тэрэмкIэ, ащ регъэжьэ къо­дый, бэр къежэ.
Расул ар къыгурэIо ыкIи Iоф ышIэным фэхьазыр. Мы илъэсымкIэ лъэхъаныр аухыгъэми, къыкIэлъыкIощтым зыфагъэ­хьазырыщт. 2026-рэ илъэсымкIэ Урысыем ичемпионат къыпыщылъ.
Анцокъо Ирин.