МэфэкIым ипэгъокIэу гущыIэгъу тыфэхъугъ Урысые зэ­нэкъокъоу «Народный участковый-2025» зыфиIорэм иятIонэрэ шъолъыр уцугъо текIоныгъэ къыщыдэзыхыгъэ Урысыем хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ Мыекъопэ районымкIэ иотдел истаршэ участковэ уполно­мо­ченнэу, полицием икапитанэу ХьапэкIэ Тимур.

КъулыкъушIэм илъэс 32-рэ ыныбжь, илIакъокIэ къуаджэу Пщычэу щыщ, апшъэрэ гъэсэныгъэ иI. 2017-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу хэгъэгу кIоцI къулыкъум хэт, 2019-м шышъхьэIум къыщегъэжьагъэу полицием иучастковэу Iоф ешIэ. Къэгъэлъэгъон дэгъухэр зэриIэхэм фэшI АР-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ ищытхъу тхылъхэр къыфагъэшъошагъэх. Унагъо иI, ишъхьэ­гъусэу Рузанэрэ ежьыррэ пшъэшъитIу зэдапIу.
Участковэ уполномоченнэм иIофшIэн бэкIэ елъытыгъ цIыфхэм полицием цыхьэу ыкIи уасэу фашIырэр зыфэдэм. Тимур зэрилъытэрэмкIэ, цIыфхэм цыхьэ къыфашIыным лъапсэ фэхъугъэр ягумэкIыгъохэм язэшIохынкIэ гугъуемылIы­ныгъэ къызэрэзыхимыгъафэрэр, упчIэ­жьэгъу ыкIи IэпыIэгъу зэрафэхъурэр ары. Зэпхыгъэ участкэм щыпсэухэрэм ядаохэр зэхифы хъумэ, анахьэу ынаIэ зытыригъэтырэр кIэухышIухэр IофшIэным къыкIэлъыкIонхэр ары.
ГумэкIыгъо Iофхэр участковэхэм зэ­рэ­зэхафыхэрэм дакIоу ахэм афэдэ-
хэр къэмыхъунхэм фэIорышIэрэ пэшIо­ры­гъэшъ Iофтхьабзэхэми мэхьанэшхо араты.
— IофшIэным угу фэщэгъэн, ар шIу плъэгъун фае. Армырмэ, Iоф рыпшIэшъущтэп. Мы структурэм сыхэтэу Iоф зысшIэрэр илъэси 8 хъугъэшъ, сырыраз. Мы сэнэхьатым сищыIэныгъэ еспхынэу зыкIэхъугъэм лъапсэ имыIэу щытэп. Сятэу Нурбый Джэджэ районым къулыкъушIэу тылым Iоф щишIагъ, мы уахътэм пенсием щыI, сшынахьыкIи мыщ хэтэу Кощхьаблэ Iоф щешIэ, — еIо Тимур.
— Полицием иуполномоченнэ участковэм ипшъэрылъхэм ба ахахьэрэр. Сыд фэда ахэр?
— Ары, тикъулыкъу пшъэрылъэу иIэр бэ, анахь шъхьаIэр цIыфхэм ящынэгъончъагъэрэ ярэхьатныгъэрэ къэухъумэгъэнхэр ары. Ащ нэмыкIэу полицием иуполномоченнэ участко-
вэ ипшъэрылъхэм ахахьэ пэшIоры­гъэшъ Iофтхьабзэхэм язэхэщэн, псэу­­пIэу зэпхыгъэм щыпсэурэ цIыфхэм ягумэкIыгъохэм язэшIохын, нэмыкI­хэри. Участковэхэр учетым щыт унагъохэм адэжь зэрэкIохэрэм имызакъоу, тучанхэм кIохэзэ Iэтахъохэм шъон пытэхэр арамыщэнхэм лъэплъэх, терроризмэ нэшанэ зиIэ бзэджэшIагъэхэр къэ­мыгъэхъугъэнхэм фэшI псэупIэхэм ахэт кIашъохэр ыкIи чIыунэхэр къап­лъыхьэх, учетым щытхэу хьапс зытелъыгъэхэр, наркоманхэр, ешъуа­кIохэр ауплъэкIух, дзэ къулыкъум зыщызыдзыехэрэм алъэхъух, административнэ хэбзэукъоныгъэ ыкIи бзэджэшIагъэ зезыхьагъэхэр къычIагъэщых, унагъохэм ыкIи зэгъунэгъухэм азыфагу зэмызэгъыныгъэу къитаджэхэрэр зэхафых ыкIи нэмыкIыбэхэри. Арышъ, сицыхьэ телъэу къэсIон слъэкIыщт участковэ уполномоченнэ къулыкъур лъэ­ныкъо пстэухэмкIи хэгъэгу кIоцI къулыкъум исистемэ ипкъэу шъхьа­Iэу зэрэщытыр.
— О уишIошIыкIэ, участковэм сыд фэдэ шэн-зекIуакIа хэлъы­нэу щытыр?
— Участковэм апшъэрэ гъэсэныгъэ ыкIи юридическэ шIэныгъэ иIэн, ипсауныгъэ ыкIи ипсихикэ тэрэзын фае. Участковэр IофшIэным фэ­къулаеу, цIыф пхъашэу, щэIагъэ хэлъэу, исэнэхьат шIу ылъэгъоу щытын, ыгу зэIухыгъэу цIыфхэм ахэтын, жабзэ къафигъотын, хэ­бзэгъэуцугъэр ышIэн фае.
— Сыд фэдэ гумэкIыгъохэр яIэхэу цIыфхэм участковэхэм закъыфагъазэра?
— Ахэр зэкIэ зэфэшъхьафых. Ау къыхэзгъэщынэу сыфай мы уахътэм гъэпцIагъэ зыхэлъ бзэджэшIагъэу адызэрахьэхэрэм япчъагъэ бэ зэрэхъугъэр. Ащ нэмыкIэу уголовнэ ыкIи административнэ хэбзэукъоныгъэхэм къахиубытэу унагъом зэгурымыIоныгъэ къызэритэджагъэм фэгъэхьыгъэу зыкъытфагъазэ. ЦIыфхэм къаIорэм уедэIушъун ыкIи ягумэкIыгъохэр зэхэпшIыкIышъун фае. Сыда пIомэ нахьыбэхэм икъоу юридическэ шIэныгъэ яIэп. Ащ къы­хэкIэу ягупшысэхэр тэрэзэу къыраIотыкIын алъэкIырэп. Ахэм ­дао­хэр тэрэзэу зэхагъэуцонымкIэ ­IэпыIэгъу тафэхъу. ГумэкIыгъом елъытыгъэу яупчIэхэр зэхэтэфых, ау ащ фэдэ фитыныгъэ тимыIэу къыхэкIымэ, мыщ фэгъэзэгъэ къулы­къум тэгъакIох. НахьыбэрэмкIэ бгъуитIумэ яшIоигъоныгъэхэм защызгъэгъуазэзэ унэшъо гъэнэфагъэм тыкъыфэкIо.
— УиIофшIэгъу мафэ сыдэущтэу рекIокIыра?
— Мафэ къэс а зы шапхъэм ­тытетэу участковэ уполномо­ченнэхэм IофшIэныр тэублэ. Пчэды­жьым жьэу Мыекъуапэ иде­журнэ часть текIуалIэ, Iашэр къы­таты, шъхьадж зэпхыгъэ участкэм елъытыгъэу чэщ-зымафэм къыкIоцI хъугъэ-шIагъэу къаIэкIэхьагъэхэм якъэбар зэрыт материалхэр тиIэубытыпIэу псэупIэхэр къэтэкIухьэх, унагъохэм таIухьэзэ тадэгущыIэ, гумэкIыгъоу яIэхэр зэрэдэдгъэзы­жьыщтхэм тыпылъ. Дао къэзы­тыгъэхэм яIофхэм язэхэфын мэфэ ренэм ыуж тит. АхэмкIэ унэшъо гъэнэфагъэхэр тэшIых.
— ЗэкIэмкIи участкэ тхьапша уиIофшIэн къыхиубытэрэр?
— Сэ сызэпхыгъэ участкэхэр Красноульскэ ыкIи Кировскэ къоджэ псэупIэхэм ащыIэхэр ары. ГурытымкIэ цIыфхэм къатыгъэ дэо 50 — 80 фэдизым Iоф адэсэшIэ.
— ЦIыфхэм амакъэ къыпфати, республикэмкIэ участковэ анахь дэгъоу укъыхахыгъ. Сыда ащ гупшысэу уигъэшIыгъэр?
— Лъэшэу сигуапэ хъугъэ ыкIи зэкIэми сафэраз. Цыхьэ къыпфашIэу уиIофшIэн къызыхагъэщыкIэ, ар зымыуасэ щыIэп. Зэнэкъокъум иящэнэрэ едзыгъоу онлайн шIыкIэм тетэу шэкIогъум и 1-м къыщегъэ­жьагъэу и 10-м нэс Урысыем щыкIуагъэм Адыгеим ыцIэкIэ сыхэлэжьагъ.
ХьапэкIэ Тимур бэмышIэу капитан хъугъэ. ТапэкIи гъэхъагъэхэр ышIыхэзэ ыпэкIэ лъыкIотэнэу фэтэIо.
КIАРЭ Фатим.