Гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу КIэрэщэ Тембот ыцIэ зыхьырэм литературэм иотдел ишIэ­ныгъэлэжьхэм зэлъашIэрэ тхакIоу Пэнэшъу Сэфэр къызыхъугъэр илъэс 95-рэ зэрэхъу­гъэм фэгъэ­хьыгъэ Iэнэ хъураеу «Илъэуж литературэм къыхэнагъ» зыфиIорэр Адыгэ респуб­ликэ ныбжьыкIэ тхылъеджапIэм щырагъэкIокIыгъ.

Iофтхьабзэр бзитIукIэ кIуагъэ. Ар къызэIуихыгъ Адыгэ республикэ ныбжьыкIэ тхылъеджапIэм ипащэ иIэнатIэ зыгъэцэкIэрэ Мэрэтыкъо Еленэ. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, Пэнэшъу Сэфэр къызыхъугъэр илъэс 95-рэ зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ Iэнэ хъураем мэхьанэшхо иI. Пэнэшъу Сэфэр лъэпкъыр зэрэгу­шхорэ тхакIу, ащ ипроизведениехэу тищыIэныгъэ щыщ хъугъэхэм ашIогъэшIэгъонэу цIыфхэр къакIэупчIэх, яджэх.
Агъыржьанэкъо Симхъанэ къызэриIуа­гъэмкIэ, Адыгэ Республикэм инароднэ тхакIоу, УФ-м ыкIи АР-м культурэмкIэ язаслуженнэ IофышIэу Пэнэшъу Сэфэр илъэс 95-кIэ узэкIэIэбэжьмэ Теуцожь районым итыгъэ къуаджэу Къэзэны­къуае къыщыхъугъ. 1957-рэ илъэсым Пшызэ мэкъумэщ институтыр къыухи, колхозым агрономэу щылэжьагъ. 1959-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу республикэ гъэзетэу «Социалистическэ Адыгеим» исобкорэу, отделым ипащэу, етIанэ редактор шъхьа­Iэм иапэрэ гуадзэу Iоф ышIагъ. Аужырэ илъэсхэм кIэлэцIыкIухэм апае къыдэ­кIырэ журналэу «Жъогъобыным» иредактор шъхьэIагъ.

ГущыIэ шъхьаIэр къэзышIыгъэ Сим­хъанэ тхакIом итхыгъэхэр 1965-рэ илъэ­сым къыщегъэжьагъэу къызэрэхаутыхэ­рэр, а уахътэм къыкIоцI рассказхэр зыдэт тхылъ пчъагъэ, повестьхэр, романхэр къызэрэдигъэкIыгъэхэр къы­Iуагъ. Ахэм ащыщых «УпыкIын ащ, сиблагъэ», «УшэтыпI», «ШIулъэгъур нахь лъэш», «Псы къаргъом ычIэгъ», «Шъоу дыдж», «УIэгъэжъ», «Гъунджэр чагъэ», «Бэ­джэхъ», нэмыкIхэри. Пэнэшъум ытхыгъэ­хэм ащыщхэри урысыбзэкIэ Москва къыщыдэкIыгъэх. Ахэр: «Букет колючек», «Сыновний долг», «Братья Шеваековы». Мы аужырэ повестым техыгъэу Адыгэ драматическэ театрэм урысыбзэкIэ спек­такль ыгъэуцугъ.
Нэужым шIэныгъэлэжьэу Къуекъо Асфар гущыIэр ратыгъ. Ащ къызэрэкIигъэтхъыгъэмкIэ, Пэнэшъу Сэфэр илэжьыгъэхэр ары непэ тиныбжьыкIэхэр зэ­рэтпIухэрэр, итхыгъэхэр ары тигъозэшIу­хэр. Ащ илъэсипшI пчъагъэхэм къа­кIоцI журналистэу Iоф ышIэзэ, адыгэхэм ящыIэныгъэ куоу ыкIи гъэшIэгъонэу къэзыгъэлъэгъорэ рассказхэр, повестьхэр, романхэр зэкIэлъыкIоу къыдигъэ­кIыгъэх. Узэрыгушхон гъэшIэ гъогу дахэ къэзыкIугъэ Сэфэр мэкъумэщ отделым илъэсыбэрэ ипэщагъ. Зэчый ин зыхэлъыгъэ тхэкIо-гупшысакIом иакъылрэ ишэнрэ зэдиштэу, шъыпкъэныгъэмрэ цIыфыгъэмрэ арыгъуазэзэ зэрэпсэугъэр, ар Урысыем итхакIохэм я Союз зэрэхэтыгъэр, адыгэ литературэм итхыгъэхэмкIэ хахъо зэрэфишIыгъэр хигъэунэфыкIыгъ Къуекъо Асфар.
ШIэныгъэлэжьэу Шъхьэлэхъо Дарико къызэриIуагъэмкIэ, Пэнэшъу Сэфэр икъуа­джэ зэрагъэкощыгъэм тхьамыкIагъоу цIыфхэм къафихьыгъэр IорIотэжьэу щымытэу, ежь ынэгу кIэкIыгъэ шъып­къэу, ыгу пхырыкIыгъэу щытыгъ. Икъоджэ гу­псэ фэгъэхьыгъэ повесть-гукъэкIыжьыр урысыбзэкIэ «Был такой аул — Казанукай» ыIоу къыдэкIыгъ. Гур ыгъэузэу тхакIом къеIуатэ къуаджэр агъэкощы зэхъум ащ дэсыгъэхэм акIэхэкIыгъэр.
Краснодар псыубытыпIэр ашIыным тарихъэу пылъыр къизыIотыкIырэ тхыгъэмкIэ повестыр авторым зэфешIыжьы. Къэзэныкъуае дэсыгъэ лIакъохэм къа­хэкIыгъэ нэбгырабэхэм ясурэтхэр тхы­лъым къыдэхьагъэх. Чылэр щымыIэжьми, агъэкощыгъэхэу чIыпIэ зэфэшъхьафхэр псэупIэ зыфэхъугъэхэм ящы­Iэныгъэ зэрэлъыкIуатэрэм, ахэм яунагъохэм къарыхъуагъэхэм афэгъэхьыгъэ тхыгъэхэри тхылъым дэбгъотэщтых.
Литературэ отделым ипащэу ЖакIэмыкъо Заримэ ипсалъэ зыфэгъэхьы­гъа­гъэр Пэнэшъу Сэфэр ирассказхэр ары. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, Сэфэр тхэ­ныр зэрэригъэжьагъэр сэмэркъэу, лакъырд рассказхэр ары. Ахэр дэтхэу тхылъ пчъагъэ къыдигъэкIыгъ: «УпыкIын ащ, сиблагъэ», «Зэмыжэгъэ хьакIэхэр, «Къэ­цыпэнэ Iэрам» зыфиIохэрэр. Ахэм къа­кIэлъыкIуагъэх иповестьхэр, романхэр. Тхылъхэм къадэмыхьэгъэ повесть кIэкI­хэр, рассказхэр журналэу «Зэкъошныгъэмрэ» гъэзетэу «Адыгэ макъэмрэ» къыхаутыгъэх.
— Пэнэшъу Сэфэр итхыгъэхэр цIыф жъугъэхэм анахьэу агу резыгъэхьыхэрэр хъугъэ-шIагъэхэр щыIэныгъэм къы­хэхыгъэхэу, шъыпкъэм пэблагъэхэу ыкIи лъэ­хъаным ижьыкъащэ ащызэхапшIэу зэрэгъэпсыгъэхэр ары, — еIо З. Жа­кIэмыкъом.
Пэнэшъу Сэфэр фэгъэхьыгъэ пса­лъэхэр къашIыгъэх Цуекъо Нэфсэт — «Пэ­нэшъу Сэфэр сэмэркъэур игъого­гъугъ», ГутIэ Саныет — «Пэнэшъу Сэфэррэ гу­къэкIыжьхэмрэ», МэщфэшIу (Хьатам) Нэдждэт — «Пэнэшъу Сэфэр илъэпкъ лыуз», Уджыхъу Айтэч — «НыбжьыкIэмэ ятемэ Пэнэшъу Сэфэр къызэригъэлъагъорэр», нэмыкIхэми. Ащ ытхыгъэ пстэуми япчэгу итыр цIыфыр, ащ ищы­Iэныгъ. Итхыгъэхэм зы зэфэдэныгъэ ахэлъ: тхакIор шъыпкъэм лъэхъу, ар къегъотыфэ цIыфым гъогушхоу къыкIугъэм тыщегъэгъуазэ, а гъогур екIуфэ цIыфыр къиныбэмэ яуалIэ, ишэн нэ­мыкI шъыпкъэ мэхъу, идунай зыпкъ еуцо. Тха­кIом иуахъти ищыIэныгъи анахьэу зыфигъэIорышIагъэр илъэпкъ, къызщы­хъугъэ икъуаджэу псычIэгъ хъугъэр
ары. 1974-рэ илъэсым Пэнэшъу Сэфэр итхылъхэр зэдзэкIыгъэхэу журналхэу «Кубань», «Дон», «Крокодил», гъэзетэу «Литературная Россия» зыфиIохэрэм бэрэ къыхаутыгъэх.
1990-рэ илъэсым повестэу «Псы къаргъом ычIэгъ» зыфиIорэм пае Теуцожь Цыгъо ыцIэкIэ агъэнэфэгъэ шIу­хьафтыныр тхакIом къыфагъэшъошагъ. Пэнэшъу Сэфэр илъэсыбэрэ илъэпкъ фэлэжьагъ, сыдигъуи хьалэлэу, гуетныгъэ фыриIэу фэтхагъ.
Iэнэ хъураем къеблэгъагъэхэмрэ хэ­лэжьагъэхэмрэ афэразэу тхэкIо цIэрыIом икъорэлъфэу Пэнэшъу Заур лIакъом ыцIэкIэ «тхьашъуегъэпсэу» къариIуагъ.
ШЭКIО Мир.