Лъэпкъым ижурналист ухъу пшIоигъомэ
Лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ зичэзыу шэмбэт зэIукIэгъухэр щыкIуагъэх. Гъэзетэу «Адыгэ макъэм» къэкIогъэ кIэлэеджакIохэм иредактор шъхьаIэу МэщлIэкъо Саидэ редакцием Iоф зэришIэрэр къафиIотагъ, ащ иIофышIэ-хэм ныбжьыкIэхэр нэIуасэ афишIыгъэх. Къэрэщэе-Черкес Республикэм игъэзетэу «Черкес хэкум» иредактор шъхьаIэу Аби-дэкъо Люсанэ тихьэкIагъ, лъэпкъ журналистым иеджа-пIэ къэкIорэ ныбжьыкIэхэм заIуигъэкIагъ.
КIэлэеджакIоу «Адыгэ макъэм» къэкIуагъэхэр редакцием къыщырищэкIыхэзэ отдел пэпчъ Iоф зэришIэрэр МэщлIэкъо Саидэ къафиIотагъ. ПшъэдэкIыжь зыхьырэ секретархэу ЖакIэмыкъо Аминэтрэ Тхьаркъохъо Адамрэ, тхыгъэхэр хэзыутэу Нэфышъэ Светланэ, сурэтхэм ыкIи сайтым Iоф адэзышIэу Константин Романцовым, зэдзэкIынымкIэ отделым иредакторэу Тхьаркъохъо Сафыет, зэдзэкIакIоу ЛIышэ Саниет, журналистхэу Хъут Нэфсэт, Iэшъынэ Сусанэ ыкIи КIарэ Фатимэ, Лъэпшъыкъо Фатимэ кIэлэеджакIохэр нэIуасэ афэхъугъэх, ясэнэхьат анахь гъэшIэгъонэу, узIэпищэу хэлъымкIэ ахэр ныбжьыкIэхэм адэгощагъэх.
— Институтыр къызысэухым, гъэзетым чIыпIэ иI заIом, «Iоф щысшIэшъуна, сыдэуи садэхъун?» сIогъагъэ, тIэкIуи сыкъэщтэгъагъ, шъыпкъэр пIон хъумэ, — гукъэкIыжьхэмкIэ адэгощагъ кIэлэеджакIохэм Тхьаркъохъо Сафыет. — ЕтIанэ, упчIэжьэгъу ошIыхэба, ухелъасэ. Анахь мэхьанэ зиIэр шIэныгъэ уиIэныр ыкIи гуетыныгъэр. «НэмыкIхэм къадэхъуба, сэ сыд пае къыздэмыхъущта?» — пIони, угукIэ лъэшэу пшIоигъон фае. Арышъ, тышъущэгугъы тиIоф лъыжъугъэкIотэнэу.
— Мы дунаим техъухьэрэм зэкIэми щыгъуазэ уафешIы мы сэнэхьатым. Хъугъэ-шIагъэмэ уахэт. Сэ зэ сыIукIыгъагъ гъэзетым. Дунаим упаупкIыгъэм фэдэу охъу, къэсымгъэзэжьын слъэкIыгъэп. Журналист сэнэхьатым цIыфхэм уахещэ, нэIуасэхэр уегъэшIых, — къариIуагъ кIэлэеджакIохэм Хъут Нэфсэт.
— КIэлэегъаджэу илъэс 30 фэдизрэ Iоф сшIагъэ, сабыйхэм Iоф адэсшIагъ. Ау журналистикэм дунаикIэ къысфызэIуихыгъ, — Лъэпшъыкъо Фатимэ сэнэхьатыкIэу къызIэкIигъахьэрэм осэшхо фишIыгъ. — ГъэшIэгъон дэдэу, щыщ къабзэ сыхъугъэу, хыдзэ-псыдзэу сыхэхьагъ, культурэм фэгъэхьыгъэ къэбархэр къэсэтхыжьых. Концертхэр сшIогъэшIэгъон, культурэм ицIыфхэм заIусэгъакIэ, зэдэгущыIэгъухэр адэсэшIых. Лъэныкъоу сызыхэтыр лъэшэу сшIогъэшIэгъон. Мыщ сызэрэщылажьэрэр нэмыкI лъэныкъокIи лъэшэу къыздеIагъ: сятэжъ 1937-рэ илъэсым репрессиехэм ахэфэгъагъ, ащ фэгъэхьыгъэ сценарие стхыгъэ ыкIи фильм тесхынэу къыздэхъугъ. Кинорежиссерэу Нэгъэплъэ Аскэрбый адыгэ лъэпкъым фэгъэхьыгъэ фильмэу тырихыгъэхэм сяплъыгъэти, ар упчIэжьэгъу сшIыгъэ. Сценариеу стхыгъэмкIэ фильмыр тесхыгъ. Кинофестивалэу «Адыгеир, шIу усэлъэгъу!» зыфиIорэм сыхэлэжьагъ. «Анахь фильм дэгъу» зыфиIорэ едзыгъомкIэ текIоныгъэр къыдэсхыгъ.
Джащ фэдэу редакцием иIофышIэхэм кIэлэеджакIохэм гъэшIэгъоныбэ къафаIотагъ. Нэужым МэщлIэкъо Саидэ ныбжьыкIэхэр гъэзетым ихьакIэщ чIищагъэх. Ащ идэпкъ пылъэгъэ паннор сурэтышIэу Дыгъу Айтэч «Адыгэ макъэм» къызэрэфишIыгъэр къафиIотагъ. Республикэр зэрыгушхорэ адыгэ быракъыр, лъэпкъ шъуашэр, адыгэ къуаер, адыгэ Iанэр, къужъ ыкIи мыIэрысэ чъыг хатэхэр, исп унэхэр, чIыопсыр, нэмыкIэу ащ тешIыхьагъэхэр кIэлэеджакIохэм аригъэлъэгъузэ лъэпкъымкIэ ахэм мэхьанэу яIэр къаригъэIуагъ. КIэухым Дыгъу Айтэч иIэшIагъэ кIэрытхэу сурэт зытырахыгъ.
ЯтIонэрэ еджэгъу сыхьатым Къэрэщэе-Черкес Республикэм къикIыгъэ хьакIэм щыIукIагъэх. Къош гъэзетэу «Черкес хэкум» иредактор шъхьаIэу Абидэкъо Люсанэ лъэпкъ журналистым иеджапIэ фэгъэхьыгъэ проектыр шIогъэшIэгъонэу ащ хэлэжьэрэ ныбжьыкIэхэм зафигъэзагъ.
— Гъэзетым илъэс 23-рэ хъугъэу сыщэлажьэ. Тиадыгабзэ тызэрепхы, лъэпкъым зыкIыныгъэ къыхелъхьэ, ар сигуапэ. ТикъэIуакIэхэр зэфэшъхьафых, ау сиIофшIэгъухэм къаIорэр зэкIэ къызгурэIо, ежьхэми сагурэIо. Сипшъашъэ медицинэ колледжэу Мыекъуапэ дэтым щеджэ ыкIи къызыкIожьыкIэ зыгъэпсэфыгъо мафэм шъуигущыIакIэ щыщхэр къыхегъафэх. Ар хэгъэкIи, адыгэ литературабзэмкIэ орэдхэр къеIох. Ар лъэшэу сигуап.
КIэлэеджакIоу зэIукIэгъум хэлэжьагъэхэм зы гущыIи хамыгъэзэу, ашIогъэшIэгъонэу Абидэкъо Люсанэ едэIугъэх, пстэури къагурыIуагъ. Люсани черкесыбзэкIэ дахэу ныбжьыкIэхэм къадэгущыIэгъ, журналист сэнэхьатым къыфэзыщагъэр къафиIотагъ.
— Алибэрдыкъо къуаджэм сыщыщ. Чылэ цIыкIу нахь мышIэми, творческэ цIыфхэр бэу къыдэкIыгъэх. Адыгэ литературэмкIэ — Бемурзэ Мухьадин, Щорэ Хьасин — адыгабзэмкIэ тырагъэджагъ, тыбзэ, лъэпкъ культурэр тагъэшIагъ. Арышъ, шъо непэ ныдэлъфыбзэм лъытэныгъэ фэшъушIэу, ащ шъурылэжьэнэу къыхэшъухыгъэмэ, сэ ащ лъэшэу сегъэгушIо ыкIи гугъэпIэ дахэ къысеты ар тапэкIэ зэрэлъыжъугъэкIотэщтымкIэ, — къыIуагъ Люсанэ.
Нэужым зэIукIэгъум къекIолIагъ Адыгэ къэралыгъо университетым адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ ифакультет иапэрэ курс истудентэу ЛIыхэсэ Рэмэзан. «Адыгэ макъэм» Iоф щишIэмэ шIоигъоу мы уахътэм ащ зеушэты.
— Рэмэзан медицинэ колледжыр апэ къыухыгъ, — ныбжьыкIэу щысхэм ЛIыхэсэ Рэмэзан икъэбар, «Адыгэ макъэм» къызэрэкIуагъэм щигъэгъозагъэх редактор шъхьаIэм. — Ау ащ емылъытыгъэу журналистикэр къыхихыгъэу джы ащ феджэ, «Адыгэ макъэм» къыIухьэ зэрэшIоигъоми уасэ фэтэшIы. «Ошъадэм» иконцерт дгъэкIогъагъ, ащ къыщытырихыгъэ видеор къызэхигъэуцожьи, тисоциальнэ нэкIубгъохэм къарыдгъэхьагъ, IофшIэным ишIыкIэ-амалхэр къызIэкIегъахьэх, тыкIырэплъы. Арышъ, журналистикэр сэнэхьаткIэ къыхэшъухэу, адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ ифакультет шъущеджэмэ, етIанэ тэ гъэзетым шъутштэн тлъэкIыщт, шъощ фэдэ ныбжьыкIэхэр тищыкIагъэх.
Редакцием къеблэгъэгъэ кIэлэеджакIохэм ежьхэм яеджапIэхэм аIут кIэлэегъаджэхэу нахь зыфэщагъэхэм афэгъэхьыгъэ очерк цIыкIухэр къатхынхэу пшъэрылъ афэтшIыгъ. Анахь тхыгъэ дэгъухэр «Адыгэ макъэм» ыкIи «Черкес хэкум» къызэрэрагъэхьащтхэмкIэ редактор шъхьаIэхэм ныбжьыкIэхэр агъэгугъагъэх.
Тэу Замир.