Лъэпкъ зыкIыныгъэм игъогу тырэкIо
Илъэсишъэм ехъоу къыдэкIырэ адыгэ гъэзетым иапэрэ нэкIубгъо тетхэгъэ джэпсалъэм — «Тызэкъотмэ — тылъэш!» — тыдэмыхэу зыкIыныгъэр тиIофшIэн ишэпхъэ шъхьаI.
Адыгеим имызакъоу, къэралыгъошхоу Урысыем тызэрэщыщыр къэдгъэлъагъозэ, къэтIуатэзэ лъэпкъ гъэзетыр къыдэтэгъэкIы. «Адыгэ макъэм» зищыIэныгъэ фэзыгъэшъошэгъэ лъэпкъ журналистхэм, тхакIохэм ащ лъэпсэ пытэ фашIыгъэу непэрэ мафэм тыкъынэсыгъ. Аужыпкъэм, уахътэм диштэрэ зэхъокIыныгъэхэм адакIоу лъэпкъ зэфэшъхьафхэм ащыщ IофышIэхэри къытхэуцуагъэх. ТэркIэ зыкIыныгъэр тиредакциекIэ къежьэ.
Шэртэнэ Мурат, Анцокъо Ирин, Александра Балабась, Арусяк Авагимян, Аулъэ Аскэр – мы ныбжьыкIэхэм «Адыгэ макъэм» исайт ыкIи исоциальнэ хъытыу нэкIубгъохэм Iоф адашIэ, редакцием иIофышIэхэм ащыщых. Гъэзетыр непэрэ журналистикэм ишэпхъакIэхэм адиштэным пае, лъэпкъ зэфэшъхьафхэм ащыщых нахь мышIэми, зыкIыныгъэ ахэлъэу, зэдырагъаштэзэ зэдэлажьэх.
Шэртэнэ Мурат гъэзетым исайт ыкIи ихъытыу нэкIубгъохэм ынаIэ атет, урысыбзэкIэ тхыгъэхэр къарегъахьэх, «Адыгэ макъэм» исоциальнэ нэкIубгъохэм адэлэжьэрэ журналистхэм япащ:
— Къэралыгъом ыкIуачIэ къызщежьэрэр лъытэныгъэ зэфэтшIызэ тызэрэзэдэлажьэрэр, зыкIыныгъэ тхэлъэу IофшIэныр дгъэцэкIэным тызэрэфэхьазырыр ары. Неущырэ мафэмкIэ ыкIи къэкIощт уахътэмкIэ пшъэдэкIыжь зэрэтхьын фаем, уиеплъыкIэхэр зэфэмыдэми, зэдебгъэштэшъуным, узэдэлэжьэшъуным лъэпкъ зыкIыныгъэм и Мафэ уакъыфегъэущы. ЗыкIыныгъэ пхэлъыным къикIырэп узэфэдэныр — ар цыхьэ зэфэпшIыныр, узэкIэIэныр ыкIи зы Iоф зэдэбгъэцэкIэныр ары. Мафэ къэс а шапхъэхэм гу алъытымытэу тарэгъуазэ: къыдгот цIыфхэм тызэрафэгумэкIырэм, тызэрадэгущыIэрэм, шIэныгъэу тIэкIэлъхэмкIэ тызэрадэгуащэрэм, тызэрадеIэрэм зыкIыныгъэм ылъапсэ къащежьэ. Нэбгырэ пэпчъ ткIуачIэ зызэхатлъхьэрэм, обществэр зэрэщытэу нахь лъэш мэхъу. МэфэкIым ары имэхьанэр – зэгурыIоныгъэм тизэфэмыдэныгъэ кIуачIэ къыреты. Тызэгъусэу зэдатшIэрэ Iофыр къыддэхъу, неу— щырэ мафэм ащ цыхьэ фытегъэшIы.
Анцокъо Иринэ «Адыгэ макъэм» ижурналист, гъэзетым исоциальнэ нэкIубгъоу «Хэкум ымакъэ» Iоф дешIэ. Адыгабзэр лъызыгъэкIотэрэ проектхэм адэлажьэ, хъытыу нэкIубгъохэм апае ежь-ежьырэу видеохэр тырехы ыкIи зэхегъэуцожьых:
— Лъэпкъ журналистикэм тыфэгъэзагъэу Iоф тэшIэ, ары тигъэзет зэпхыгъэ шъыпкъэр. Ащ къикIырэп журналистикэ иным ухэзыгъэу, сыда пIомэ шапхъэхэр зы. Бзэ зэфэшъхьафхэмкIэ тэлажьэми, шIыкIэ-амалэу тисэнэхьаткIэ дгъэфедэхэрэр зэфэдэх. Журналистикэм гъунапкъэхэр екъутэх. Зы ныдэлъфыбзэ пIумылъми, узэдэлэжьэшъу, «Адыгэ макъэр» ащкIэ щысэ. Мары тиIофшIэгъухэм адыгэхэм анэмыкIэу ахэтых урыси, ермэли. Адыгабзэр амышIэу ахэм Iоф къыддашIэ. Тэ бзэр тэшIэмэ, адрэмэ дэгъоу сурэт тырахышъу, тызэдэлэжьэшъу. Уурысми, уадыгэми, унэмыкI лъэпкъыми узэготэу Iоф зэдэпшIэшъунэу джащ фэдэ амал непэ редакцием щытиI.
«Адыгэ макъэм» ар дэгъоу егъэфедэ, тиIофшIэгъу пшъашъэхэу Сашэрэ Арусякрэ ар къаушыхьаты. Апси, ашъхьи хэлъэу лъэпкъ гъэзетым фэлажьэх, ащ ихъытыу нэкIубгъохэм проектыкIэхэр къафаугупшысы. Тызэрэгупшысэрэр зы, тиныдэлъфыбзэхэр зэфэшъхьафых нахь мышIэми. Лъэпкъ тарихъыр, культурэр гъэзетым ихъытыу нэкIубгъохэм тызэгъусэу ащылъытэгъэкIуатэ. Тэ тIэкIэлъ бзэмрэ ежьхэм аIэкIэлъ къулайныгъэмрэ зэготэлъхьэхэшъ, «Адыгэ макъэм» фэтэгъэлажьэх.
Арусяк Авагимян «Адыгэ макъэм» икорреспондент, бэмышIэу гъэзетым къыIухьагъ. Хъытыу нэкIубгъоу «Адыгэ макъэм» Iоф дешIэ. ЧIыпIацIэхэм, чылацIэхэм афэгъэхьыгъэ къэбар кIэкIхэр къырегъахьэх. Мыекъуапэ итеплъэ зызэрихъожьыгъэм, Iэрыфэгъу псэукIэр зэрэщагъэпсырэм, хъугъэ-шIагъэу щыкIохэрэм афэгъэхьыгъэ къэбар ыкIи видео цIыкIухэр егъэхьазырых. Иапэрэ тхыгъэу «Адыгэ макъэм» къихьагъэр Кавказым щыпсэурэ лъэпкъхэм язэкъошныгъэ фэгъэхьыгъэ зичэзыу кушъхьэфэчъэ зэнэкъокъоу Мыекъуапэ къыщызэIуахыгъагъэр ары:
— Тикъэралыгъо ины ыкIи цIыф лъэпкъ зэфэшъхьафыбэ щэпсэу. Якультури, динэу алэжьырэри зэмылIэужыгъох. Лъэпкъ зыкIыныгъэр гущыIэ къодыеу щытэп, лъэпкъ зэфэшъхьафхэм ащыщ ныбджэгъубэ сиI. Нагорнэ Карабах икъушъхьэ чылэгъо цIыкIу сэ сыкъызщыхъугъэр. Адыгеим тыкъызэкIожьым, ятфэнэрэ классым сисыгъ. Мыщ гъэсэныгъи, IофшIэни щызгъотыгъэх. «Адыгэ макъэм» сыкъыIухьаныр сшIагъэп, ау чIыпIэу сызщыпсэурэм итарихъ, икультурэ зэзгъэшIэнхэр сикIас. Ары сыкъэзыщагъэр лъэпкъ гъэзетым. Сэ сыкъызщыхъугъэ чылэ цIыкIум пэчыжьэу сыщэпсэуми, итарихъ сэгъэлъапIэ. Ащ ыпкъ къикIэу адыгэ чылагъохэм ятарихъ сшIогъэшIэгъонэу зыфэзгъэзагъ. ТшIэрэ лъэпкъ шэн-хабзэхэр цIыф хьалэмэтхэмкIэ, гущыIэжъхэмкIэ, шъолъырым ичIыпIэ шIагъохэмкIэ къэдгъэлъагъохэзэ щыIэныгъакIэ ахатлъхьэ сшIоигъу. Гъэзетым адыгэ журналист IэпэIасэу щылажьэхэрэм Iоф адэсшIэныр сэркIэ шъошэ дэд.
Александра Балабась «Адыгэ макъэм» икорреспондент, хъытыу нэкIубгъохэм Iоф адешIэ. Адыгэ лIэкъо тамыгъэхэм, адыгэ гущыIэхэм ятхыкIэ афэгъэхьыгъэ проектхэр игукъэкIэу, гъэзетым ижурналистхэри иIэпыIэгъоу адэлажьэ, ахэм афэгъэхьыгъэ къэбархэмкIэ «Адыгэ макъэм» ихъытыу нэкIубгъохэр еушъэх. Адыгабзэр мэкIэ-макIэу зэрегъашIэ, уемыжэгъахэу адыгабзэкIэ джэуап къыуитыжьын ылъэкIыщт. «Опсэур» игущыIэ кIас. Адыгэ культурэр шIогъэшIэгъон, лъэпкъым итарихъ лъытэныгъэ фешIы:
— Адыгэ культурэр сицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу сшIогъэшIэгъон, тиунагъокIи ащ сызэрэфэщагъэр къыздырагъаштэщтыгъ. Сянэ-сятэхэм урыс ыкIи джурт лъэпкъхэм алъапсэхэр ахэлъых, ау ахэр Адыгеим къыщыхъугъэх, щапIугъэх. Мы чIыгур къабгынэныр зэ нэмыIэми ашъхьэ къихьагъэп. СыдигъокIи аIощтыгъ: «Мыр — дунаим ианахь чIыпIэ дэгъу». «Адыгэ макъэм» икорреспондентэу сызаштэм, лъэшэу сыгушIуагъ. АпэрэмкIэ, пшъэрылъэу къысфагъэуцухэрэм адыгэ лъэпкъым епхыгъэ лъэныкъо зэфэшъхьафхэр нахь игъэкIотыгъэу зэзгъэшIэнхэм сыфащэщтыгъ. ЯтIонэрэмкIэ, редакцием Iоф щысшIэзэ «культурнэ код» зыфиIоу адыгэхэм ахэлъымрэ непэрэ технологиехэмрэ зэрэзэппхын плъэкIыщтым игукъэкIхэр къэкIуагъэх лъэпкъым уасэ зыфишIырэ пстэур дунэе хъытыум къыщыбгъэлъэгъошъуным пае. ТылъыкIуатэ къэс нахь гъэшIэгъонхэр тыгу къэкIых, тинэкIубгъохэм акIэтхагъэхэми къидгъахьэхэрэр агу рехьых, ахэр къызэрэтфатхэхэрэм ар къеушыхьаты. ЗыкIыныгъэ ахэлъэу «Адыгэ макъэм» Iутхэр зэрэлажьэрэм ар ишIушIагъ, уахътэм диштэрэ еплъыкIэхэм ыкIи гукъэкIхэм мыщ щадырагъаштэ.
Аулъэ Аскэр гъэзетым исайт, ащ къихьэрэ сурэтхэм адэлажьэ, ныдэлъфы-бзэм фэгъэхьыгъэ проект зэфэшъхьафэу «Адыгэ макъэм» ихъытыу нэкIубгъохэм къарыхьэхэрэм игуапэу Iоф адешIэ:
— Тигъэзет лъэпкъ зэфэшъхьафхэм къахэкIыгъэхэр зэготхэу зэрэщылажьэхэрэм уасэ фэсэшIы. Адыги, урыси, ермэли тызэзыпхырэр тичIыгу шIулъэгъоу фытиIэр, тикультурэхэм лъытэныгъэу афэтшIырэр ыкIи IофышIоу зэдатшIэрэр ары – тихэку икъэбарышIухэр тIотэнхэм, цIыфхэм ахэр ядгъэшIэнхэм тыгу фаблэ. Урысыем ыкIуачIэ ицIыф лъэпкъхэм языкIыныгъэ зэрэхэлъыр мы мэфэкIым сыдигъокIи тыгу къыгъэкIыжьын фае.
Тызэкъотмэ тызэрэлъэшыр сыд фэдэрэ уахъти фэмыдэу непэ нахь зэхэтэшIэ. ЗыкIыныгъэр Iофым кIэух дэгъу зэрэфэхъущтым ишыхьат.
Тэу Замир.