Зыныбжь имыкъугъэхэр зыхэфэрэ гъогу хъугъэ-шIагъэхэм, ахэм шапхъэхэр зэраукъорэм къыздихьырэ тхьамыкIагъохэм япчъагъэ зэхапшIэу зэрэ Урысые фэдэу Адыгеими зыкъызэрэщиIэтыгъэм игумэкIыгъо къэуцугъ. А Iофыгъом идэгъэзыжьын АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат инэплъэгъу ригъэкIырэп, къулыкъу пстэуми аIэ зэкIэдзагъэу а гумэкIыгъом дэлэжьэнхэу зафигъэзагъ.

Iофыгъоу зигугъу къэтшIырэм ылъэныкъокIэ Адыгеим и Къэралыгъо автоинспекцие зэрихьэрэ Iофтхьабзэхэр, ныбжьыкIэ гъогу-транспорт фыкъоныгъэ­хэм япчъагъэ, ны-тыхэм анаIэ зытырагъэтын фаехэм афэгъэхьыгъэу «Адыгэ макъэр» гущыIэгъу фэхъугъ гъогурыкIоныр щынэгъончъэнымкIэ Къэралыгъо инспекцием и ГъэIорышIапIэу АР-м щыIэм пропагандэмкIэ иотдел ипащэу, полицием иполковникэу Бзэджэжъыкъо Мурат.
— Мотоциклэ лъэпкъ зэфэ­шъхьафхэр зыныбжь имыкъу­гъэхэм зэрэзэрафэрэр непэ Iофыгъошхоу щыт. ЩэрэхъитIу зыкIэт транспортыр зэрафэныр лъэшэу ныбжьыкIэхэм агу рехьы, ау ащ щынагъоу хэлъыр икъоу къагурыIорэп, ежьхэр хэгъэкIыхи, къафэзыщэфырэ ны-тыхэми а лъэбэкъумкIэ пшъэ­дэкIыжьэу ахьырэр зэхашIыкIырэп. Ары пакIошъ, ны-тыхэу гущыIэгъу тызфэхъу­хэрэм ежьхэм къафамыщэфы­гъэу къытаIо. ГущыIэм пае, питбайкыр къэпщэфынкIэ лъапIэ, ар техническэу зэтегъэ­псыхьэгъэным ыкIи гъэстыныпхъэ ибгъэхъонми мылъку ищыкIагъ. Мыщ дэжьым упчIэ къэуцу – «Тыдэ къырихыщта ащ фэдиз ахъщэ илъэс 12-14 зы­ныбжь кIэлэцIыкIум?», — хи­гъэунэфыкIыгъ Бзэджэжъыкъо Мурат.
ТигущыIэгъу статистикэм зыфигъэ­загъ. Тызхэт илъэсым ичъэпыогъу мазэ ехъу­лIэу зыныбжь имыкъугъэхэр зыхэфэгъэ аварие 47-рэ республикэм игъогухэм къащыхъугъ. ИкIыгъэ илъэсым мыщ фэдэ иуахътэ егъэпшагъэмэ, ар проценти 4,4-кIэ нахьыб. Хъугъэ-шIагъэхэм зы нэбгырэ ахэкIодагъ, а къэгъэлъэгъоныр процент 83-кIэ нахь макI. Нэбгырэ 47-мэ шъобжхэр атещагъэх.
— Зигугъу къэтшIыгъэ аварие 47-м щыщэу 31-м ахэфагъэхэм аныбжь илъэс 16 хъугъэп. Къы­хэзгъэщымэ сшIоигъу мы купым ылъэныкъокIэ хъугъэ-шIагъэхэр проценти 9-кIэ нахь макIэ зэрэхъугъэхэр. Нэбгырэ 15-мэ шъобжхэр атещагъэх. НахьыбэрэмкIэ кIэлэцIыкIухэр ны-тыхэм автомобилым адисыгъэх е лъэсрыкIо гъогур зэпачызэ, тыраутыгъэх, — къыIуагъ пропагандэмкIэ отделым ипащэ.

Анахь Iофыгъо къызщыуцугъагъэр 2025-рэ илъэсым имэзих къыкIоцI зыныбжь имыкъугъэхэм транспортыр зэрафэзэ зыхэфэгъэхэ хъугъэ-шIагъэхэм япчъагъэ проценти 130-кIэ зыкъызэриIэтыгъагъэр ары. Ар икIыгъэ илъэсым мыщ фэдэ иуахътэ ебгъапшэмэ, фэдитIукIэ нахьыб. Ау пэшIорыгъэшъ Iоф­тхьабзэу зэрахьагъэхэм яшIуагъэкIэ Iофыгъор зыпкъ рагъэуцожьын алъэ­кIыгъ, Iоныгъо мазэм зы хъугъэ-шIагъэ агъэу­нэфыгъэп.
Авариехэр нахьыбэу къызхэкIыхэрэр гъогурыкIоным ишапхъэхэр зыныбжь имыкъугъэхэм икъоу амышIэхэу, зефэнымкIэ IэпэIэсэныгъэ ахэмылъэу, водительскэ удостоверение ямыIэу спорт-мототранспортыр зэрэзэрафэрэр ары. Къэралыгъо автоинспекцием иIофышIэ къыIогъэ пчъагъэхэм уагъэрэхьатынэу щытэп. Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, анахь Iофыгъо къызпыкIыхэрэр спорт инвентарэу «питбайк» зыфаIорэр ары. Сыда пIомэ мыр зепфэнымкIэ фитыныгъэ уиIэн ищыкIагъэп, паспорт пылъэп ыкIи къэралыгъо тхыным къыхиубытэрэп. Ау ар транспортыр зыщызекIорэ гъогум щызепфэн узэрэфимытыр къыдамылъы­тэу къырытехьэхэшъ, хъугъэ-шIагъэхэм ахэфэх. Фыкъоныгъэхэр зэрахахыхэрэм дакIоу, зидунай зыхъожьхэрэри къахэкIых.
ГумэкIыгъом идэгъэзыжьынкIэ Адыгеим и Къэралыгъо автоинспекцие къу­лыкъу зэфэшъхьафхэм зэдэлэжьэныгъэ адигъэпсыгъ: гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэм­рэкIэ Министерствэм, гъэсэныгъэ тедзэ зыщызэрагъэгъотырэ Гупчэм, ныбжьыкIэхэм я Урысые Союз и Адыгэ шъолъыр къутамэ, общественнэ организациехэм. Республикэм имуниципалитетхэм зэкIэми ны-тыхэр зыхэлэжьэгъэ зэIукIэхэр гъэсэныгъэмкIэ Министерствэм ащыригъэкIокIыгъэх, тыгъуасэ аужырэр Шэуджэн районым щызэхащагъ. Ахэм зэкIэми автоинспекторхэр ахэлэжьагъэх. ПстэумкIи ны-ты нэбгырэ мин 17-м ехъу къарагъэблэ­гъагъ. Джырэ лъэхъаным диштэрэ зекIон амалыр къафащэфыным ыпэкIэ ар зэрагъэфедэщтым пылъ шапхъэхэм икъоу защагъэгъозэнэу, ащ щынагъоу къы­хэкIын ылъэкIыщтхэр къыдалъытэнхэу инспекторхэм ны-тыхэм зафагъэзагъ.
Зыныбжь имыкъугъэхэр зыхэфэгъэхэ гъогу хъугъэ-шIагъэхэм ащыщхэр Бзэ­джэжъыкъо Мурат щысэу къыхьыгъэх.
Чъэпыогъум и 5-м къалэу Мыекъуапэ игъогухэм ащыщ «Приорэр» щызезыфэщтыгъэм сэмэгумкIэ ыгъазэзэ, питбайкым еутэкIыгъ. Ащ зыныбжь имыкъугъэ нэбгыритIу, 2009 – 2010-рэ илъэсхэм къэхъугъэ кIэлэцIыкIухэр тесыгъэх. Шъобж хьылъэхэр атещагъэхэу сымэджэщым ахэр чIэфагъэх. Джащ ехьыщыр дэдэу къутырэу Гавердовскэми щагъэунэфыгъ.
— Анахь хъугъэ-шIэгъэ хьылъэ­хэм ащыщ Iоныгъом и 10-м Джэджэ районым автомобилитIоу щызэутэкIыгъэр. Ащ ныбжь зиIэ нэбгырищ хэкIодагъ, ау шъобж хьылъэхэр тещэгъагъэх нахь мышIэми, инасып къы­хьи зы сабый псаоу къэнагъ. Джы къызнэсыгъэм зэхафын амылъэкIыгъэ хъугъэ-шIагъэр Инэм къыщыхъугъ. Ар бзылъфыгъэм исабый ыIапэ ыIыгъэу лъэс­рыкIо зэпырыкIыпIэм тетэу кIозэ, автомобилым тыриутыгъэх. Мы IофымкIэ цIыфэу зы­лъэгъугъэхэу шыхьатэу къэуцугъэхэр лъэныкъуитIоу гощыгъэх, зыхэм водителыр агъэмысэ, адрэхэм — лъэсрыкIохэр. КъэсIон слъэкIыщт закъор — мы чIыпIэм гъогур шапхъэхэм адиштэу зэтегъэпсыхьагъ, мэзэхэ уахътэуи щытыгъэп. Джыри следствиер макIо. Джащ фэдэ щысэу къэпхьын плъэкIыщтыр бэ, — хигъэунэфыкIыгъ Бзэджэжъыкъо Мурат.
ТизэдэгущыIэгъу икIэух щэрэхъитIу зыкIэт транспортыр зикIасэхэм ищыкIэгъэ категорие зытет водительскэ удостоверениер аIыгъын, агъэфедэрэ транспортыр тхыгъэн, зыухъумэхэрэ шъуашэр ащыгъын зэрэфаер пропагандэмкIэ отделым ипащэ агу къегъэкIыжьы. Байкерхэм зафигъазэзэ, лъэшэу мычъэн­хэу, зикIогъур блатIупщынэу, азыфагу илъ зэпэчыжьагъэм ишапхъэ къыдыха­лъытэнэу, ыпэкIэ къикIырэ транспортым илъэныкъо темыхьанхэу ареIо.

Iэшъынэ Сусан.