Лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ иапэрэ еджэгъу мафэ къызэринэкIыгъ. Ащ хэлэжьэнхэу республикэм ирайонхэм кIэлэеджэкIо 24-рэ къащахахыгъ. Ахэм хырыхэу гощыгъэхэу КъТРК-у «Адыгеим» ителевизионнэ ыкIи радио къулыкъухэм, АР-м илъэпкъ гъэзетэу «Адыгэ макъэм» егъэджэнхэр ащаублагъэх.

ТелевидениемкIэ ныбжьыкIэхэм афэгъэзагъэх КъТРК-у «Адыгеим» ипащэу Ацумыжъ Адам, АР-м изаслуженнэ журналистэу, Адыгеим ижурналистхэм я Союз итхьаматэу ТIэшъу Светланэ, АР-м изаслуженнэ журналистэу ­ГъукIэлI Сусанэ. Радио IофшIэным еджакIохэр хещэх АР-м изаслуженнэ журналистэу, КъТРК-у «Адыгеим» ирадио къулыкъу ипащэу ХьакIэмыз Сусанэ. «Адыгэ макъэмкIэ» кIэлэеджакIохэм Iоф адешIэ Урысыем ыкIи Адыгеим язаслуженнэ журналистэу, гъэзетым иредактор шъхьа­Iэ игуадзэу Тэу Замирэ. Шъхьадж иIоф­шIэпIэ чIыпIэ егъэджэнхэр щызэхищагъэх. Апэрэ еджэгъу мафэм пстэумкIи ныбжьыкIэ нэбгырихыр «Адыгэ макъэм» къэкIуагъ: Щынджые гурыт еджапIэм къикIыгъэ Талъэкъо Дамиррэ Бэгугъэ Аделинэрэ, Адыгэкъалэ иеджапIэхэм якIэлэеджакIох Хэкужъ Азидэ, Гъонэжьыкъо Динарэ, ЛэупэкIэ Мариет ыкIи Хъунэго Аллэ. ЗэкIэри я 9 — 11-рэ классхэм арысых.
НыбжьыкIэхэр редакцием къызэрэкIуа­гъэхэр апэрэ. Ащ елъытыгъэу, нэIуасэ зызэфэхъухэ уж, илъэси 102-рэ хъугъэу къыдэкIырэ гъэзетымрэ аужырэ илъэс 50 фэдизым ар зыщылэжьэрэ унэмрэ якъэбар Тэу Замирэ ыпэ ригъэшъыгъ. «Адыгэ макъэм» ижурналист иIофшIэн зыфэдэр, Iахьэу къыхиубытэхэрэр, къэ­барым итхын къызщебгъэжьэщтыр, шъхьаIэу унаIэ зытебгъэтыщтыр — мыхэм ыкIи нэмыкI шIэныгъабэу тиIоф­шIэн пылъхэм къыкIэлъыкIорэ сыхьатитIур афэгъэхьыгъагъ. Шъхьафэу зэхафыгъэмэ ащыщ упчIэ тыныр. МыщкIэ шIэныгъэр агъэпытэным фэшI Замирэ ныбжьыкIэхэр нэбгырэ тIурытIоу зэдигъэлэжьагъэх, зэдэгущыIэгъу мыинхэр зэдаригъэшIыгъэх. УкIытэр къызтекIорэ ныбжьыкIэхэм ар тIэкIу къяхьылъэкIыгъ, ары нахь мышIэми, упчIэ гъэшIэгъонхэмкIэ зэхъожьыгъэх. Ащ ишIуагъэкIэ нахь зэрэшIагъэх. Апэрэ еджэгъу мафэм изэфэхьысыжьэу ащ фэгъэхьыгъэ тхыгъэ мыиныр такъикъ 15-кIэ къатхынэу кIэлэегъаджэм гъэцэкIэн аритыгъ. Ащи фырикъугъэх. Щысэу къэсэхьы Адыгэкъа­лэ къикIыгъэ Хэкужъ Азидэ ыгъэхьазырыгъэр.
«Непэ лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ тыкъырагъэблэгъагъэу тыкъэкIуагъ. Тикуп цIыкIу непэрэмкIэ гъэзетым ехьылIэгъэ шIэныгъэхэр зэригъэшIагъ. Гъэзетыр зэрэзэхагъэуцорэр зэтефы­гъэу къытфиIотагъ Тэу Замирэ. Текстыр зэрэзэхагъэуцорэр, зэрауплъэкIужьырэр, сурэтхэр къызэрэхахырэр ыкIи нэмыкI­хэр зэдгъэшIагъ. Нэужым интервью цIыкIухэр зэIытхыжьыгъ, упчIэхэр зыфэдгъэхьазырыгъэх, джэуапхэр къяттыгъэх. ТыгушIоу шэмбэт къэс мы еджапIэм тыкъэкIощт. Лъэшэу тигуап мыщ фэдэ зэхахьэхэр зэрэтфашIыхэрэр. ШIэныгъэ лые тфэхъущтэп журналистикэр. ТшIогъэшIэгъонэу зэхэтщэщт».
Купым шъэожъые закъоу ахэт Талъэ­къо Дамир статья тхыным фэнэIуасэу щыт. «Адыгэ макъэм» илэжьэпIэ унэ къызэрэчIэхьагъэр апэрэми, аужырэ илъэсхэм ар къытфэтхэ. ИIофшIэгъэ зытфых къыхэтыутыгъэу тихъарзынэщ хэлъ. ГъэрекIо гъэзетым иредактор шъхьаIэу МэщлIэкъо Саидэрэ ащ игуа­дзэу Тэу Замирэрэ адыгабзэкIэ тхэ­шъущт ныбжьыкIэхэм якъыхэгъэщын ыуж итхэу чылагъохэр къакIухьэхэ зэхъум, Дамир анаIэ тырадзэгъагъ. Ащ къыщегъэжьагъэу итхыгъэхэр къытфегъэхьых, гъэзетым къитэгъахьэх. Журналист сэнэхьатым ар фэIэпэIасэу щыт, зыдэлэжьэжьэу феджэмэ, тиIофшIэгъу бэлахь хэкIыщт, ары нахь мышIэми, ищыIэныгъэ медицинэм рипхынэу рехъухьэ. Ау ащ емылъы­тыгъэу, егъэджэнхэм ахэлажьэ шIоигъо хъугъэ. Хэта зышIэрэр, зыхэдагъэр зэблихъужьыни ылъэкIыщтба?

— Лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ щеджэщтхэм якъыхэхын рекIокIэу тадэжь къызэкIохэм, сыхэлажьэ сшIоигъо сы­хъугъ. Непэрэ апэрэ мафэр сшIогъэшIэгъоныгъ. Адыгэкъалэ щыщхэм такъыдэкIуагъ. Ахэм нэIуасэ тафэхъугъ. Редак­циер тлъэгъугъэ, итарихъ зэдгъэшIагъ. Мыщ фэдэ зэхахьэхэм сэнэхьатыр къыхэпхынымкIэ мэхьанэшхо яI, адыгабзэр щагъаIэ, — еIо ащ.
ГъэцэкIэным изэфэхьысыжьэу кIэлэеджакIо пэпчъ ытхыгъэм Замирэ едэIугъ ыкIи шъхьадж ищыкIагъэу ылъы­тэгъэ гъэтэрэзыжьынхэр афишIыгъэх, ищыкIагъэмкIэ ащытхъугъ, анахьэу анаIэ зытырагъэтын фаехэр къафигъэнэфа­гъэх.
Тэу Замир — лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ икIэлэегъадж:
— Сэ шъхьаIэу къыхэзгъэщыгъэр: тхыгъэхэм зэкIэми шъхьэ афашIыгъ, егъэджэныр зэрэкIуагъэм тетэу къатыжьыгъ, журналистикэм ижанрэу тыз­дэлэжьагъэхэр тэрэзэу къатхыжьыгъэх, язэхашIэхэр хагъэхьагъэх, ублапIи кIэухи ежь яамал къызэрихьэу фашIыгъ. Нахьыбэмэ адыгабзэр дэгъоу аIэкIэлъ. Лъэшэу ашIогъэшIэгъонэу, анэхэр ­цIыухэу егъэджэныр кIуагъэ. Ащ мэхьанэшхо иI.
Телевидением ижурналист иIофшIэн гъэзетым щылажьэрэм текIы. Ари ныбжьыкIэхэм редакцием щаушэтын алъэкIыгъ. Лъэпкъ журналистикэм иеджа­пIэ зигукъэкI ТIэшъу Светланэ камерэр игъусэу ныбжьыкIэхэм къахэхьагъ. ПсынкIэу, чанэу, упчIэу птын фаехэр зэхаригъэхызэ пчъэшъхьаIум къыщегъэ­жьагъэу IофшIэныр ыублагъ. ЕджакIохэм интервью къаIихыгъ, ежьхэми камерэм ыпашъхьэ Iоф зэрэщашIэшъурэр аушэтыгъ. Адыгэкъалэ щыщ ЛэупэкIэ Мариет ар дэгъоу къыдэхъугъ. Микрофоныр ышти а чIыпIэм щылэжьагъ, адыгабзэкIэ хъурэ-шIэрэр къыIотагъ.
«ТыкъыздэкIуагъэр адыгэ журналистикэм фэгъэзэгъэ Медиашколэр ары. Непэ гъэзетым тыфэгъэзагъ. Щынджыехэмрэ Адыгэкъалэхэмрэ щыIэх. ТшIогъэшIэгъонэу зэкIэ тэтхы. Блокнот шъхьа­фхэр къытатыгъэх. КъаIуатэрэр сшIогъэшIэгъонэу дэсэтхэ. Презентациехэм тяплъыгъ, гъэзетыр тэрэзэу зэрэпшIыщтыр къытфаIотагъ». Джащ фэдэу зимыгъэхьазырыгъэу Мариет къэ­гущыIэн ылъэкIыгъ. Пшъэшъэжъыем зигугъу къышIыгъэ блокнотхэм къафэзгъэзэжьынышъ, ахэм сазыдэплъыхьэм, адыгабзэкIэ зэрадэтхагъэхэр лъэшэу згъэшIэгъуагъэ. Зыми зи аримыIуагъэу, ежь-ежьырэу ныдэлъфыбзэмкIэ кIэлэегъаджэм къариIорэр зэкIэ атхыгъ.
ТIэшъу Светлан – лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ икIэщакIу:
— Мы еджапIэр зетхьыжьагъэм къы­щегъэжьагъэу гумэкIыгъо сыхэтыгъ. Апэм «техникэр тщэфымэ, етIанэ ныбжьыкIэхэр къыхэтхыхэмэ сыгупсэфыщт» сIозэ, уахътэр кIуагъэ. Джы, апэрэ еджэгъу мафэр зытэублэм, сырэхьа­тыгъ. Телевидениеми, радиоми къэкIогъэ кIэ­лэцIыкIухэри, мы редакцием щыIэу сыкъызхэхьагъэхэри еджэнхэу зэрэфаехэр, зэрашIогъэшIэгъоныр, зэрэфаблэхэрэр къахэщы. Ащ сегъэгушхо. Мыщ фэдэу ныбжьыкIэхэр зэхэтхэу, адыгабзэкIэ гущыIэхэу зэхэтхырэп. ТафэлIэ­жьыгъ, тафэзэщыгъ тиныдэлъфыбзэ зыIулъ ныбжьыкIэхэм. Джы тэ типшъэ­рылъыр мэзитIурэ ныкъорэу зеджэщтхэм, джа IэшIугъакIэу ашIыгъэр аIэкIэтымыгъэзыныр, тисэнэхьат нахь шIу ядгъэлъэгъуныр ары. КъэкIорэ илъэсым грантыр лъыдгъэкIотэн зыхъукIэ, а дэдэхэри къэсщэнхэ сыгу хэлъ. Журналистикэм илъэныкъо пстэури ашIэнэу сыфай.
— Сабыйхэр зэфэшъхьафых: зыхэр нахь нэутхэх, адрэхэр укIытапхэх. Ары нахь мышIэми, сэнэхьатэу зыфеджэнхэу къызфэкIуагъэхэр дэгъоу къагурэIо. Ар къахэщы. Журналистикэм ишъыпкъэу фаехэр, Хэкужъ Азидэ мары журналист хъунэу тыриубытагъ, къэбгъэуцунхэ плъэкIыщтэп, зэкIэ зыхащэщт, зэрагъэшIэщт. Ау сэнэхьатэу зэригъэгъотыщтымкIэ джыри джэнджэш тIэкIу иIэу къэ­кIуагъэхэмкIэ егъэджэнхэр амалышIу. Бзэм нахь дэлэжьэщтых, журналистикэр зыщыщыр дэгъоу къагурыIощт. Ащ елъы­тыгъэу, пытагъэ хэлъэу фаехэмэ, фэмыехэмэ къагурыIощт. Сэри сшъхьэкIэ ныбжьыкIэхэм бэмэ сырагъэгупшысагъ. Апшъэрэ еджапIэр къызысыухыгъэм къыщегъэжьагъэу кIэлэегъаджэу зы мафи Iоф сшIагъэп. Журналистикэм ыпкъ къикIыкIэ ащ сыкъыфэкIуагъ, зэрэкъиныри къызгурыIуагъ. Сабыим епIорэр нэбгъэсыным, шIогъэшIэгъон хъуным бэ ищыкIагъэр. Ащ пае екIолIэкIэ-шIыкIэ горэхэр бгъэфедэнхэ фае. Ахэм тягупшысэщт, — къыхигъэхъуагъ Светэ игущыIэ Тэу Замирэ.
Лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ икъыкIэлъыкIорэ десэ къэблэгъэрэ зыгъэпсэфыгъо мафэхэм рекIокIыщт. Лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ зэрэрихъухьагъэм тетэу иегъэджэнхэр тхьамафэ къэс шэмбэтрэ зэхащэщтых. НыбжьыкIэхэр зэхъожьхэзэ телевидением, радиом ыкIи гъэзетым яблэгъэщтых. Ащ дакIоу практическэ IофшIэнхэри яIэщтых, дэкIыгъо гъэшIэгъонхэр афызэхащэщтых. АхэмкIэ къэбархэр агъэхьазырыжьыщтых. Егъэджэнхэм ауж ар зэракIугъэр къэзыушыхьатырэ тхылъхэр еджакIохэм аратыжьыщтых. Къэ­б­лэгъэрэ илъэсхэм тиIофшIэгъу хъущт журналистхэр ныбжьыкIэхэм къахэкIынэу тэгугъэ. Гъэзетым къэкIуагъэхэр зысэлъэгъухэм, ащкIэ гугъэпIэшIухэр зэрэтиIэр зыфэсыунэфыжьыгъ.
Шъугу къэзгъэкIыжьын, лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ АР-м IофшIэнымрэ ыкIи социальнэ хэхъоныгъэмрэкIэ и Министерствэ игранткIэ гъэцэкIагъэ мэхъу.
Анцокъо Ирин.