Зыныбжь имыкъугъэхэм зэрахьэрэ бзэджэшIагъэхэмрэ хэбзэукъоныгъэхэмрэ афэгъэхьыгъэу ны-тыхэм язэIукIэхэр АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ республикэм ирайонхэм ащызэхещэх.

БлэкIыгъэ илъэсхэм ялъытыгъэмэ, 2024-рэ илъэсым зыныбжь имыкъугъэхэм бзэджэшIагъэу зэрахьагъэхэм япчъагъэ зэхапшIэу зэрэхэхъуагъэр ащ ушъхьагъу фэхъугъ.
Мы мафэхэм IофшIэныр Красногвардейскэ районым щырагъэкIокIыгъ, мэфищым зэхахьэхэр чIыпIэ зэфэшъхьафхэм ащыкIуагъэх. Еленовскэм дэт культурэм и Унэ щызэхащагъэм текIолIагъ, псэупIэм дэт гурыт еджапIэхэу N 15-м ыкIи N 6-м якIэлэегъаджэхэмрэ ны-тыхэмрэ ащ къырагъэблэгъагъэх.
Зыныбжь имыкъугъэхэм зэрахьэрэ бзэджэшIагъэхэр нахь макIэ шIыгъэныр хэбзэ къулыкъухэм, кIэлэегъаджэхэм, ны-тыхэм япшъэрылъ шъхьаIэу зэрэщытыр АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ иминистрэ игуадзэу Пэрэныкъо Сусаннэ къыхигъэщыгъ. Мыхъо-мышIагъэ зэри­хьанэу зышъхьэ къихьэрэ ныбжьыкIэм ишэн-зекIуакIэхэр зэрэзэхъокIырэм нахьыжъхэм гу лъатэмэ, тхьамыкIагъор дэгъэзыжьыгъэ хъун зэрилъэкIыщтыр ащ къыхигъэщыгъ.

Зыныбжь имыкъугъэхэм бзэджэшIагъэ зэрамыхьаным, ежьхэм мыхъунэу къа­дэземыкIонхэм афэшI анахьэу анаIэ зытырагъэтын фаехэм нэужым министрэм игуадзэ къатегущыIагъ. Пэрэныкъо Сусаннэ къызэриIуагъэмкIэ, 2023-рэ илъэсым зыныбжь имыкъугъэхэм бзэджэшIэгъэ 67-рэ зэрахьагъэу хэбзэухъумакIохэм зэхафыгъ, 2024-м а пчъагъэр 106-м нэсыгъ. ГущыIэм пае, 2023-рэ илъэсым ныбжьыкIэхэр зэхэтэу мыхъо-мышIэгъи 10 зэрахьагъэмэ, гъэрекIо пчъагъэр 28-м нэсыгъ, компьютерыр къызфагъэфедэзэ цIыфхэр агъэделэхэу ыпэрэ илъэсым амыгъэунэфыгъэмэ, гъэрекIо 18 къыхагъэщыгъ, джащ фэдэу икIыгъэ илъэсхэм зихэхъогъухэм автомашинэр тIо Iуафыгъ, гъэрекIо — гъогогъу 14-рэ. Джащ фэдэу зыныбжь имыкъугъэхэм тыгъоным, наркотикхэр хэбзэнчъэу гъэзекIогъэнхэм имызакъоу, террористическэ организациехэм ахэщагъэ мэхъух, ащ фэдэ Iофхэм зэрадырагъаштэрэр шъхьэихыгъэу къизыIотыкIыхэрэр къахэкIых.
— Мы илъэсым пыкIыгъэ мэзи 8-р пштэмэ, республикэмкIэ зыныбжь имыкъугъэхэм бзэджэшIэгъэ 44-рэ зэра­хьагъ, уголовнэ пшъэдэкIыжь нэбгырэ 42-мэ атыралъхьагъ. Красногвардейскэ районым бзэджэшIагъэ зи къыщыхагъэщыгъэп, ау зы нэбгырэм общественнэ щынэгъон­чъэным епхыгъэ бзэджэшIагъэ зэрихьагъэу агъэунэфыгъ. 2024-рэ илъэсхэр пштэмэ, бзэджэшIэгъи 8 районым щызэрахьагъ, ащ щыщэу гъогогъум и 5-м тыгъуагъэх, ахэм ащыщэу унэм ихьагъэ­хэу зы, автомобиль зэ Iуафыгъ, — къы­Iуагъ Пэрэныкъо Сусаннэ.
Республикэр зэрэщытэу пштэмэ, 2024-рэ илъэсым уголовнэ пшъэдэкIыжь зыныбжь имыкъугъэ нэбгырэ 73-мэ атырылъхьагъ, ахэм ащыщэу 32-р гъэсэныгъэ организациехэм ачIэсыгъэх, тIур Красногвардейскэ районым ит еджэпIитIумэ ащеджэщтыгъэх. Мыхъо-мышIагъэ зышIэгъэ зыныбжь имыкъурэ нэбгырэ 17-р зыми щеджэщтыгъэхэп ыкIи Iоф ашIэщтыгъэп, нэбгыритIур Красногвардейскэ районым щыщых.

— Ныбжьым елъытыгъэу, нэбгырэ пэпчъ гъэсэныгъэ учреждением ащеджэнхэу щыт. БэмышIэу АР-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ зэхищэгъэ Iофтхьабзэу «Помоги прийти учиться» зыфиIорэм икIэуххэм нэбгырэ 55-рэ гъэсэныгъэ учреждениехэм зэрямыкIуа­лIэхэрэр къагъэлъэгъуагъ. Ахэм ащыщэу 50-р Красногвардейскэ районым щэпсэух, 23-р гурыт еджапIэу N 6-м, нэбгыри 7 гурыт еджапIэу N 15-м ащеджэнхэу щытых. Унэгъо Iужъоу кIэлэцIыкIу пчъагъэ зиIэхэм арысхэр ахэтых. Мы гумэкIыгъор дэгъэзыжьыгъэн фае, зыми фэмыгъэзагъэу, охътэ лые зиIэхэр ары анахьэу бзэджэшIагъэ зезыхьанэу зышъхьэ къихьэрэр, — къыIуагъ министрэм игуадзэ.
Джащ фэдэу зыныбжь имыкъугъэхэм алъэныкъокIэ хэбзэгъэуцугъэр аукъоу къызэрэхэкIырэр, ар дэгъэзыжьыгъэн зэрэфаер къыIуагъ, щысэхэр къыхьыгъэх. Нэужым социальнэ-психологическэ тестированием зэфэхьысыжьэу фэхъугъэ­хэр, ежь-ежьырэу хьадэгъур къызыфэзыхьыжьыхэрэм япчъагъэ, зигъо къэсыгъэ нэмыкI Iофыгъо зэфэшъхьафхэмкIэ ны-тыхэм Пэрэныкъо Сусаннэ гущыIэгъу афэхъугъ.
Зихэхъогъухэр зыхэфэрэ гъогу хъу­гъэ-шIагъэхэм шъхьафэу къатегущыIагъ гъогурыкIоныр щынэгъончъэнымкIэ Красногвардейскэ районым и Къэралыгъо автоинспекцие ипащэу, капитанэу Андыр­хъое Руслъан. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, анахь гумэкIыгъо шъхьаIэр зыныбжь имыкъугъэхэр зыхэфэрэ гъогу хъу­гъэ-шIагъэхэм зэрахахъорэр ары. Мы илъэсым пыкIыгъэ мэзи 8-м Адыгеим ащ фэдэ гъогу хъугъэ-шIэгъэ 44-рэ щагъэ­унэфыгъ, 5-р Красногвардейскэ районым къыщыхъугъ.
— Пшъэрылъ шъхьаIэу тиIэр гъогу­рыкIоныр щынэгъончъэныр ары. Ащ шап­хъэу пылъхэр яцIыкIугъом къыщегъэ­жьагъэу ашIэнхэ фае. Нэфынэ къэзытырэ ныбалъэхэр кIэлэцIыкIухэм шIокI имыIэу ащыгъынхэу щыт. Лъэс гъогу­-хэмкIэ зекIонхэ, автомобилым ипхыхьэгъэнхэ зэрэфаехэр джыри зэ шъугу къэтэгъэ­кIыжьы. Джащ фэд, зыныбжь имыкъу­гъэхэм автомобилыр зэрафэнэу щытэп, ащ тхьамыкIагъохэр бэу къыздехьых. Ахэм ахэтых спортивнэ мотоциклэхэри. Мы илъэсым зыныбжь имыкъугъэхэр хэлажьэу Еленовскэм гъогу хъугъэ-шIагъэ къыщыхъугъэп, ау пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр ренэу ретэгъэкIокIых, джыри тиIофшIэн пытыдзэжьыщт, — къы­Iуагъ Андырхъое Руслъан.
АР-м ипрокурор иIэпыIэгъоу Елена Алексейцевар нэужым ны-тыхэм гущыIэгъу афэхъугъ. КIэлэцIыкIухэм, зихэхъогъухэм ятелефонхэм ны-тыхэр алъып­лъэнхэ, интернет нэкIубгъоу къызэ­Iуахыхэрэм, зызщатхыхэрэм, зыкIэуп­чIэхэрэм, пыщэгъоу ащыряIэхэм анаIэ атырагъэтын зэрэфаер къариIуагъ. Гу­мэкIыгъо шъхьаIэу къэуцухэрэм ащыщ наркотикхэр зыщыIуагъэкIырэ щапIэхэр Интернетым нахьыбэ зэрэщыхъугъэхэр. Ахэм зихэхъогъухэр лъэшэу зыIэпащэх, къин хэмылъэу ахъщэ къагъэхъэным рагъэнэцIых. Ащ фэдэмэ ахэщагъэхэу уголовнэ пшъэдэкIыжь илъэс пчъагъэхэр зытыралъхьагъэхэр щысэ къафихьыгъэх. Джащ фэдэу терроризмэм, экстремизмэм афэзыщэрэ интернет нэкIубгъо­хэр бэ зэрэхъугъэхэр къыIуагъ.
Iофтхьабзэм икIэухым ны-тыхэр зыгъэгумэкIырэ упчIэхэр хэбзэ къулыкъу зэфэшъхьафхэм ялIыкIохэм аратыгъэх, игъэкIотыгъэ джэуапхэри агъотыжьы­гъэх.
КIэлэцIыкIухэм ящыIэныгъэ щынэ­гъончъэным пае зэкъотхэу зэдэлажьэхэмэ шIуагъэ къызэрихьыщтыр Iофтхьабзэм къыщыхагъэщыгъ.
ДЕЛЭКЪО Анет.