«Лъэпкъ журналистикэм иеджапI» зыфиIорэ проектым игъэцэкIэнкIэ республикэ грантэу къырихыгъэм ишIуагъэкIэ Адыгеим ижурналистхэм я Союз Iофтхьэбзэ гъэнэфагъэхэм язэшIохын ригъэжьагъ. Лъэпкъ журналистикэм щылэжьэн зылъэкIыщт кIэлэеджакIохэм якъыхэхын республикэм ирайонхэм арыт гурыт еджапIэхэм ащыкIуагъ, нэбгыри 140-м ехъу ушэтынхэм ахэлэжьагъ. Ахэм ащыщэу 30-м фэдизыр лъэпкъ журналистикэм феджэнхэу къыхэдгъэщыгъ, джыри зэ тахэплъэжьынышъ, кIэух пчъагъэр дгъэнэфэжьыщт.

Проектым икIэщакIор АР-м ижурналистхэм я Союз итхьаматэу, АР-м иза­служеннэ журналистэу ТIэшъу Светлан. Граждан обществэм хэхъоныгъэ егъэшIыгъэным фэIорышIэрэ республикэ грантым ишIуагъэкIэ лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ ищыкIэгъэщт техни­ческэ Iэмэ-псымэхэр ащэфыгъэх.
Лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ идесэхэр зыщызэхэщэгъэщтхэр КъТРК-у «Адыгеир» ыкIи республикэ гъэзетэу «Адыгэ макъэр» ары. ТIэшъу Светланэ готхэу проектым щылэжьэщт гъэсакIохэр: медиакIэхэм, социальнэ хъытыухэм алъэныкъокIэ – КъТРК-у «Адыгеим» ипащэу, зэлъашIэрэ блогерэу Ацумыжъ Адам, радиожурналистикэмкIэ – ­КъТРК-у «Адыгеим» радио къэтынхэмкIэ икъулыкъу ипащэу, АР-м изаслуженнэ журналистэу ХьакIэмыз Сусан, телевизионнэ журналистикэмкIэ, КъТРК-у «Адыгеим» тематическэ къэтынхэмкIэ икъулыкъу иIофышIэу, АР-м изаслуженнэ журналистэу ГъукIэлI Сусан ыкIи гъэзет журналистикэмкIэ, «Адыгэ ма­къэм» ылъэныкъокIэ — сэры, Тэу Замир.
Проектым къыдыхэлъытагъэу мэфитIум Адыгэкъалэ, Теуцожь, Тэхъутэмыкъое, Шэуджэн, Кощхьэблэ районхэм ягурыт еджапIэхэм тащыIагъ. Республикэм ипсэупIэ 15 -мэ (Адыгэкъалэ, Гъобэ­къуае, Аскъэлае, Пэнэжьыкъуае, Пчыхьа­лIыкъуае, Очэпщые, Щынджые, Бжыхьэкъо­ежъым, Хьакурынэхьаблэ, Къэбыхьаблэ, Пщычэу, Мамхыгъэ, Джыракъые, Пщыжъхьаблэ, Еджэрыкъуае) къарыкIыгъэ кIэлэеджакIохэр тыушэтыгъэх, ахэм бэу ахэтыгъэх адыгабзэмкIэ ыкIи адыгэ литературэмкIэ республикэм щыкIогъэ зэнэкъокъухэм хагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къащызыхьыгъэхэр. Апэрэ мафэм Адыгэкъалэ, Теуцожь, Тэхъу­тэмыкъое районхэм тащыIагъ. КIэлэеджэкIо 76-рэ тыушэтыгъ. Тыдрэ псэупIэ тыкIуагъэми, пэублэ гущыIэхэмкIэ ТIэшъу Светланэ зэIукIэгъухэр къы­зэIуихыщтыгъэх, лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ фэгъэхьыгъэ проектым, гъэсакIоу ащ тызэрэхэлэжьэщтым кIэлэе­джакIохэр кIэкIэу нэIуасэ афишIыщты­гъэх. ГъукIэлI Сусанэрэ ТIэшъу Светланэрэ зэгъусэхэу хъугъэ-шIагъэм ухэтэу телефонкIэ ар зэрэтепхыщтыр, упчIэу птын, кIэухым къэпIожьын фаехэр ежьхэм ятелефонхэр аIыгъхэу тырахызэ, къаIуа­тэзэ зэIукIэгъухэм къащагъэлъэгъуагъ, мастер-классхэр къатыгъэх.

Сыд анахьэу тызгъэгушIуагъэр: ныбжьыкIэхэм ныдэлъфыбзэр дэгъоу аIулъ, етIупщыгъэу рэгущыIэх, ягупшысэхэр къыраIотыкIышъу, еплъыкIэ чъэпхъыгъэ­хэр яIэх, зэIухыгъэх. ЗэдэгущыIэгъу адэпшIынкIэ гъэшIэгъоных.
ТшIогъэшIэгъоныгъ упчIэхэр къытэзытыгъэхэри апэрэ зэIукIэгъу шъыпкъэм къазэрэхэкIыгъэхэр. Джащ фэдэу Гъо­бэкъое гурыт еджапIэу N 6-м икIэлэе­­джакIоу СтIашъу Заирэ IэкIыбым щыпсэурэ адыгэхэм ащыщэу ныдэлъфыбзэр нахь къэзыухъумагъэхэм къакIэупчIагъ. Израиль адыгэхэр арэу пшъэшъэжъыем джэуап еттыжьыгъ.
Ушэтыным къекIолIэгъэ кIэлэцIыкIу­хэм журналист сэнэхьатыр зэкIэми хахыгъа­хэу щытыгъэп. ТызэупчIыгъэмэ анахьыбэм, анахьэу пшъэшъэжьыехэм, врач сэнэхьатыр къызэрэхахырэр къытаIуагъ, юрист, псэолъэшI, дизайнер хъу зышIоигъохэр къахэкIыгъэх. Сэ сыушэтыгъэ кIэлэцIыкIухэм ащыщэу журналист хъу зэрэшIоигъор теубытагъэ хэлъэу къэзыIуагъэр Адыгэкъалэ щыщэу Хэкужъ Азид. Ащ илъэс 15 ыныбжь, я 10-рэ классым ис. Пшъэшъэ нэутх, шIыкIашIу, зыкъыуегъаштэ, бзэр дэгъоу Iулъ, журналистикэр лъэшэу шIогъэшIэгъон.
«Адыгэ макъэр» аужырэ илъэситIум зыдэлажьэщтыгъэ Щынджые гурыт ­еджапIэу N 24-м икIэлэеджакIохэу гъэзетым къатхэщтыгъэхэм ягугъу къэсымышIын слъэкIыщтэп. ЕджапIэм ипащэ пIуныгъэ IофхэмкIэ игуадзэу Трахъо Аминат тызэрэщигъэгъозагъэмкIэ, Къу­шъэкъо Альбинэрэ ЕмтIылъ Альбинэрэ еджапIэр къаухыгъ, медицинэ сэнэхьатым феджэх. Джащ фэдэу гъэзетым къатхэщтыгъэ Талъэкъо Дамир Москва иапшъэрэ еджапIэмэ ащыщ щеджэ зэрэшIоигъор къытиIуагъ. Арэу щытми, дэгъоу ныдэлъфыбзэкIэ тхэрэ кIалэр зыIэкIэдгъэкIынэу тыфэягъэп. ЕджапIэм чIэсыфэ, я 9-рэ классым ис, джыри къытфэтхэнэу, лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ къакIозэ ышIынэу тезэгъыгъ.
ЯтIонэрэ мафэм Шэуджэн ыкIи Кощ­хьэблэ районхэм тарыхьагъ. КIэлэеджэкIо 66-рэ тыушэтыгъ. ТызэупчIыгъэхэм япроцент 80-м медицинэ сэнэхьатым феджэхэ зэрашIоигъор къа­Iуагъ. «Арэп, сыд мед-вирус мыр?» — зэIофшIэгъухэмкIэ дгъэшIэгъуагъэ. ЕтIани «мед» зыIохэрэм цашIэ хъу зышIоигъоу ахэтыр бэ.
— Мыщ фэдиз врачыр тыдэ тхьыщта? Сенэгуе, цашIэм къылэжьырэм, е врач шъухъумэ унэе IэзапIэхэр къызэIушъу­хыхэмэ къэжъугъэхъэщтым шъудехьыхыкIэ, — шъхьэихыгъэу ныбжьыкIэхэм зафигъэзагъ ТIэшъу Светланэ. — Врач сэнэхьатыр дэгъу, ари тищыкIагъ, ау зэкIэмэ апэу ащ лъэшэу уфэщэгъэн, сэнаущыгъэ пхэлъын ыкIи пшъэдэкIыжь ин зэрэпхьырэр къыбгурыIон фае. ­ЗэкIэми врач зэраIорэм пае мы сэнэхьатыр хэпхынэу щытэп. Джыри шъуе­гупшыс!
КIэлэеджакIохэм ащыщэу лъэпкъ журналистикэм зыщаушэтынэу къезгъэ­шIугъэхэр Хьакурынэхьаблэ гурыт еджа­пIэу N 1-м ия 9-рэ класс щеджэрэ Аулъэ Бэлл, Хъатыгъужъыкъое гурыт еджапIэу N 6-м ия 8-рэ класс ис Нэшъулъэщэ Радмил, Пщычэу гурыт еджапIэу N 6-м чIэс Къэбэхь Батыр.
КъафэтIуатэрэм къедэIухэзэ журналист сэнэхьатыр зышIогъэшIэгъон хъухэ­рэм, ащкIэ зызыушэты зышIоигъохэм тащыгушIукIыщтыгъ, текIоныгъэ цIыкIукIэ ар зыфэтлъэгъужьыщтыгъ.
— Мыщ фэдэ гумэкIыгъо шъухэтми тшIагъэп. Журналист цIэрыIоу шъузэрэщытыр тэшIэ. Шъуауж къэкIын зэрэщымыIэр, тэщ фэдэхэр ежъугъэджэнхэм шъузэрэфэхьазырыр тшIогъэшIэгъон хъугъэ. Джынэс журналистикэ сэнэхьатым тегупшысагъэп, ау джы тиеплъыкIэ зэблэшъухъугъ, — къытэзыIуагъэхэр къахэкIыгъэх.
— Сыдэу дахэу зэIофшIэгъухэмкIэ шъузэфыщыт, шъхьаджи гъэхъагъэу иIэр къыготым къеIо. ГъэшIэгъонэу шъуисэнэхьат шъукъытегущыIэ, тыкъешъогъэнэцIы, — джыри зы еплъыкIэу къытфашIыгъэхэм ащыщ.

— Сипшъашъэ щысэтехыпIэ фэхъугъэр ТIэшъу Светлан. Егъэлыягъэу сыщытхъоу къызшIошъумгъэшI. КIэлэегъаджэмрэ журналистикэмрэ ахади, журналистикэр къыхихыгъ. Адыгэ къэралыгъо университетым адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ ифакультет журналистикэмкIэ иотделение чIэхьагъ. Мы проектыр дэгъу дэдэу шъугу ­къэкIыгъ, тхьашъуегъэпсэу. ШъуиIоф кIэкIынэу ары. Шъо шъуцIэхэр дахэкIэ зэрэIурэм фэдэу, тисабыйхэми ацIэ Iунэу, ахэр къытфэжъугъэсэнхэу тышъущэгугъы, шъуауж къэкIынхэшъ, шъуиIоф лъагъэ­кIотэнэу шъуфэтэIо, — къытиIуагъ Шэуджэн районым иадминистрацие игъэIорышIапIэ иIофышIэу Цэй Заремэ.
ЗэкIэмкIи тызхэдэнэу щытыгъэр нэбгыри 115-рэ, зыушэтыным къекIолIагъэр нахьыб — 140-м ехъу. Ахэм ащыщэу лъэпкъ журналистикэм иеджапIэ къэкIонхэу къыхэтхыгъэр нэбгырэ 28-рэ. Ахэм джыри тахэдэжьыщт.
ТIэшъу Светланэ къызэриIуагъэмкIэ, зэкIэ ушэтыным къекIолIагъэхэм «ВКонтакте» зыфиIорэ социальнэ хъытыум куп афызэхищэщт, ахэм зэкIэми зэп­хыныгъэ адытиIэщт.
Егъэджэнхэр чъэпыогъум и 11-м щыублагъэу шэмбэт къэс КъТРК-у ­«Адыгеимрэ» гъэзетэу «Адыгэ ­макъэмрэ» ащыкIощтых. КIэлэеджакIохэр автобус хэхыгъэкIэ районхэм къаращыхэзэ ашIыщт.
Тызхэлажьэрэр, щэч хэмылъэу, лъэ­пкъымкIэ мэхьанэшхо зиIэ Iофыгъо ин. Шъолъырым илъэпкъ журналистикэ зыпштэрэм, фэдэ къыхэмыкIыгъэу, проект ин ыкIи хьалэмэт. Шъолъырым ирайон зэфэшъхьафхэр, кIэлэеджэкIо нэбгырабэ хэщагъэ хъугъэ. Журналист десэхэр шIэхэу зэредгъэжьэщтым тыкIегъэгушIу.
— Джыдэдэм тшIыхэрэр апэрэ лъэ­бэкъух, — зэфехьысыжьы ТIэшъу Светланэ. — Шъолъыр грантыр зэрэдгъэцакIэрэм теплъыни, федеральнэ грантхэми талъыIэбэщт. Журналистхэм я Союз игъэкIотыгъэу Iоф ышIэщт. ­Лъэпкъ журналистикэм фэлэжьэщт ныбжьыкIэхэр пIугъэнхэр пшъэрылъ шъхьаI. Ахэр тауж къэкIыщтых.
Тэу Замир.