Лъэпкъ IэшIагъэхэмкIэ ятIонэрэ кIэлэцIыкIу фестиваль-зэнэкъокъоу «IэпэIэсэ цIыкIу» зыфиIорэр республикэм щыкIуагъ.

Хабзэ зэрэхъугъэу, лъэпкъ IэшIагъэ­хэмкIэ IэпэIасэу Нэгъуцу Аслъан иадыгэ хапIэ ар щырекIокIыгъ. АР-м лъэпкъ IэшIагъэхэмкIэ и Ассоциацие Iофтхьабзэм икIэщакIу. Адыгеим IофшIэнымкIэ ыкIи социальнэ хэхъоныгъэмкIэ и Министерствэ игрантэу къыдихыгъэмкIэ зэхищагъ.
Республикэм икъалэхэм, ирайонхэм къарыкIыгъэхэм афэшъхьафэу Къэ­бэртэе-Бэлъкъар Республикэмрэ хы ШIуцIэ Iушъо шапсыгъэхэмрэ хэлэжьагъэх. Шапсыгъэхэр Iофтхьабзэм къызэреблэгъагъэхэр апэрэ.
— Лъэпкъ культурнэ гупчэу «Аше» зыфаIоу къуаджэу Шъхьафит дэтыр къэтэгъэлъагъо. Гупчэр музей къодыеп, лъэпкъ IэшIагъэхэмкIэ мастер-классхэр щызэхэтэщэх. Ахэм ныбжьыкIэхэр къя­тэщалIэх. Дышъэ идэным, блэным ­Адыгеим тыкъакIозэ сшыпхъурэ сэрырэ зыфэтэгъасэ. Тэ зэдгъэшIагъэр кIэлэцIыкIухэм алъыдгъэIэсыжьынэу тыпылъ. ЯдгъэшIырэ пкъыгъо пэпчъ зыщагъэфедэщтыгъэр, зэрагъэфедэщтыгъэр ятэгъэлъэгъу. Мыгъэ мы фестиваль-зэнэкъокъум ныбжьыкIитIу ­къэтщагъ, Кобл Дэнэерэ Пашенцев Вячеславрэ. КъэкIорэгъэм нахьыбэнэу тыфай, — къыддэгощагъ лъэпкъ культурнэ гупчэу «Аше» щылажьэу, изэхэщакIоу ТIэшъу Мурдин ыпхъоу ТIэшъу Сафиет

ПстэумкIи IэпэIэсэ ныбжьыкIэ 90-рэ пэIудзыгъэуи, ашъхьэкIэ къэкIуагъэхэуи Iофтхьабзэм хэлэжьагъ.
— БлэкIыгъэ илъэсым фестиваль-зэнэкъокъур апэрэу зызэхэтэщэм, нэбгырэ 23-р хэлэжьагъ. Мыгъэ фэдэ пчъагъэкIэ нахьыб. АшIогъэшIэгъон, хэлэжьэнхэу фаех, ащ тегъэгушIо, — къыхигъэщыгъ АР-м лъэпкъ IэшIагъэ­хэмкIэ и Ассоциацие ипащэу Гумэ Ларисэ.
Къэбэртэе-Бэлъкъар Республикэм икупышIу Iофтхьабзэм хэлэжьагъ. Урысыем илъэпкъ IэпэIасэу Мэмбэт — КIышъ Анетэ дышъэ идэным фигъэсэрэ пшъэшъэжъые нэбгырий къыщагъ. Ящэнэрэ илъэс хъугъэу ахэр IэпэIасэм регъаджэх. ЛIэужыкIэхэр дышъэ идэным Анетэ зыфигъасэхэрэр илъэс 20-м къехъугъ.
— ИлъэсищкIэ узэкIэIэбэжьмэ, едгъэ­жьагъэу кIэлэцIыкIу музыкальнэ еджапIэм декоративнэ-прикладной искусствэмкIэ икъутамэ дышъэ идэным щыфэтэгъасэх. Илъэситф еджэгъур ащ къыдыхэлъытагъ. «Предпрофессиональнэ» гъэсэныгъэ яIэу къычIэтэгъэкIых. Нэбгыритф-хыр арысэу сэ купищ есэгъаджэ. Мы фестиваль-зэнэкъокъум иосэшI куп сипшъашъэхэм яIэшIагъэхэм зяплъыхэм, ухьазырыныгъэ дэгъу яIэу къыхагъэщыгъ, — еIо Мэмбэт — КIышъ Анетэ.
Чегем щыщ Къоджэсэкъо Эльмирэ Мэмбэт — КIышъ Анетэ ыгъасэрэмэ ащыщ. Адыгэ жьыфыр , сыхьатылъэр дышъэкIэ идагъэхэу къыгъэхьазырыгъэх.
— Iофтхьабзэр лъэшэу сыгу рихьыгъ. Сыхьатих гъогоу тыкъызэрэкIуагъэр ащ ыуас. ГъэшIэгъоныбэ щыслъэгъугъ, нэмыкI IэпэIасэхэм нэIуасэ сафэхъугъ, сапэкIэ сыдэлэжьэнэу гукъэкI гъэшIэгъон­хэр щысшIыгъэх, — къыддэгощагъ Эльмирэ.
Теуцожь районым щыщ СтIашъу ­Самирэ блэкIыгъэ фестивалым хэлэжьэгъагъ. Мыгъэрэми игуапэу къеблэгъагъ. Дышъэ идэныр ащ шIу езгъэлъэгъугъэр ян. Ари зэлъашIэрэ IэпэIас. Ежь сэнаущыгъэу хэлъыр ыпхъуищми къахэфэжьыгъ.

— ГъэрекIуи мыгъи зэнэкъокъу шIагъо зэхащагъ. Лъэшэу тыгу рехьы. Мыгъэ IофшIэгъэ зэфэшъхьафхэр къэт­щагъэх: сыхьатхэр, Iалъмэкъхэр, гъэдэхалъэхэр, сурэтхэр. Зэнэкъокъум сэ къыщызгъэлъэгъуагъэр тилIэкъо тамыгъэ хэдыкIыгъэу ары, — ыIуагъ Самирэ.
Красногвардейскэ районым щыщ IэпэIасэу Цышэ Фатимэ шъэожъыитIу фестивалым хигъэлэжьагъ. Мыгъэ ахэм зыкъызэрагъэлъэгъуагъэр щыгъупшагъэ хъурэ чеканкэмрэ пхъэ IэшIагъэхэмрэ ары. Фатимэ ахэр ныбжьыкIэхэм къаригъэштэжьы шIоигъоу кIэлэцIыкIухэм адэлажьэ.
— Дышъэ идэным дэхэкIаеу зетэгъэ­ужьыжьы. ГугъэпIэшIухэр къэзытырэ ныбжьыкIэхэр тиIэх. Джы шъэожъыехэм зафэдгъэзагъ. ГъучIым тхыпхъэхэр, сурэтхэр ахэзышIыхьэхэрэр, адэлажьэхэрэр тиIэжьхэп. Ащи адыгэхэр пылъыгъэх. Джащ фэд, пхъэм дэлэжьэрэ ныбжьыкIэхэри щыIэхэп. Арышъ, мы лъэныкъохэм аужырэ ухътэм анахьэу зафэзгъэзагъ, — къыIуагъ IэпэIасэм.
Фестиваль-зэнэкъокъум имэхьанэ зыгъэлъэшыхэрэм ащыщ нэмыкI лъэпкъ­хэри зэрэхэлажьэхэрэр. Таня Муковозовам ятIонэрэ илъэсэу ащ зыкъыщегъэлъагъо. Дышъэ идэныр ыкIи ащ къе­шIэкIыгъэр зэкIэ илъэсий зыныбжь пшъэшъэжъыем шIогъэшIэгъоных, къэбарэу пылъхэр ешIэх. ТиIэпэIасэхэр зыхэлэжьэхэрэ зы Iофтхьабзэ блимыгъэкIэу яблагъэ. А шIулъэгъур пшъэшъэ­жъыем хэзылъхьагъэр ян.
— Сэ хэдыкIыныр сикIас. Дышъэ идэным Казахстан зыщыфэзгъэсагъ. Арыти, Адыгеим тыкъызэкIом, ащ фэдэ горэм сылъыхъугъ. Ащ адыгэхэр дэлажьэхэу зысэшIэм, сыгушIуагъ ыкIи дунай псау къызфызэIутхыгъ, — еIо Тане цIыкIум янэ. — ХэдыкIынымкIэ сэнаущыгъэу схэлъыр сипшъашъи къы­хэфэжьыгъ. Сэри зыгорэ езгъэшIагъ, IэпэIасэу Джарымэкъо Зурет бэмэ афигъэсагъ, КIэдыкIой Нэфсэт Iоф дешIэ.
Зэрэхабзэу, фестиваль-зэнэкъокъур мэфэкI шъуашэм илъэу рекIокIыгъ. Ар зыщызэхащэгъэ чIыпIэри ащ ­фэIорышIагъ. Нэгъуцу Аслъан иадыгэ хапIэ ­рэхьатыпI, шхъонтIэгъакIэхэр дизых, уц къашхъор алырэгъу. Ащ дакIоу адыгэ мэкъамэр щыIугъ, лъэпкъ гъомылапхъэр хъуаоу къыщекIокIыгъ. Нэшхъэигъэрэ мэлэкIагъэрэ ащ еблэгъагъэхэм къахэкIыгъэп. Ижъырэ адыгэ джэгукIэу «КIэным» ныбжьыкIэхэр ешIагъэх, зэрэгъэгущыIэхэзэ Iэпэщысэхэр ашIыгъэх, мас­тер-классхэм ахэлэжьагъэх. Джащ фэдэу Iэнэ хъураеу рекIокIыгъэм лъэпкъ IэшIагъэхэмкIэ зигъо Iофыгъохэм, гумэкIыгъохэм Iофтхьабзэм къекIолIагъэхэр щатегущыIагъэх. Iофтхьэбзэ дахэм икIэухэу зэфэхьысыжьхэр ашIыгъэх. ОсэшI купым зиIофшIагъэхэр анахь дэгъухэу ылъытэгъэ нэбгырищымэ: Адыгэкъалэ щыщ Гъонэжьыкъо Альбинэ (илъэс 12), КъБР-м икъалэу Чегем къикIыгъэ Къоджэсыкъо Эльмирэ ­(илъэс 13) ыкIи Теуцожь районым, Гъобэкъуае щыщ СтIашъу Самирэ (илъэс 17) щытхъу тхылъхэмрэ шIухьафтынхэмрэ араты­гъэх. Джащ фэдэу ныбжьыкIэ 11 шIухьафтынхэмкIэ къыхагъэщыгъэх.
— Адыгэ дышъэ идэным ыпсэ зэрэпытэр, нахь лъэшы зэрэхъурэр фестиваль-зэнэкъокъум къыгъэлъэгъуагъ. Хабзэ хъугъэ IэшIагъэхэм афэшъхьафэу ныбжьыкIэхэм къаугупшысырэ дизайнерскэ екIолIакIэхэм, щыIэныгъэм диштэу зэрашIыхэрэм лъэшэу тагъэразэ. Ащ фэдэ кIэлэцIыкIухэр бэдэдэ мыхъухэу, зырыз-тIурытIухэми, тагъэгушIо. Агу етыгъэу, апсэ хэлъэу адыгэм лъэпкъ лэжьыгъэу иIэм идэхагъэ ­къагурыIуагъэу зэрагъашIэ, лъагъэкIуатэ. Ащ тимыгъэгушIон тлъэкIырэп. Ары купкIэу иIэри Iофтхьабзэм, — къыддэгощагъ осэшI купым ипащэу, шIэныгъэлэжьэу Къуекъо Марьет.
— ЗэкIэри тызэрэфаеу къыддэхъу­гъэп. Аущтэуи сIон. Дышъэ идагъэр хъуаоу фестиваль-зэнэкъокъум къыщыгъэлъэгъуагъ. БлэкIыгъэ илъэсми ащ фэдагъ. Ау тэ тызфаер пхъэми, IутIэнми, гъучIми, ятIэми апылъхэр нахьыбэу хэлэжьэнхэу ары. Ахэр тимакIэх, тиIахэп пIоми ­хъущт. Ахэм тынаIэ джы нахь атедгъэтыщт. АщкIэ хэкIыпIэ хъущтхэм ­тяусэщт. Къэ­кIорэ илъэсым ахэр нахьыбэу къы­тэкIолIэнхэм, фестивалым хэлэжьэнхэм тыщэгугъы, — ­къызэфихьысыжьыгъ АР-м лъэпкъ IэшIагъэхэмкIэ и Ассоциацие ипащэу Гумэ Ларисэ.
Лъэпкъ IэшIагъэхэмкIэ кIэлэцIыкIу фестиваль-зэнэкъокъоу «IэпэIэсэ цIыкIу» зыфиIорэм изичэзыу зэIукIэ къэкIорэ илъэсым шышъхьэIум и 22-м рекIокIыщт. Арышъ, шIоигъоныгъэ зиIагъэу мыгъэрэм хэмыфагъэм зигъэхьазырынэу уахътэ иI.
Анцокъо
Ирин.