ВАКIУЭ Жылэм и ЛIыхъужь хахуэ
Хэку Зауэшхуэм къыщIэна тхыдэм щыплъагъунущ мы сатырхэр: «Онежскэ, Ладожскэ гуэлхэм я зэхуакум советыдзэр бийм ебгъэрыкIуэри, жыли 100-м щIигъу хуит къащIыжащ…»
А щIыпIэм щекIуэкIа зауэм хэтащ адыгэ щIалэ нэс, ВакIуэ-Жылэ къуажэм и къуэ пажэ, Совет Союзым и лIыхъужь цIэр къызыфIаща Къардэн Мурат. А цIэ лъапIэр къыщIыхуагъэфэща щхьэусыгъуэр зыгъэбелджылы тхылъым мыпхуэдэу итщ: «Пипилица къуажэм и гъунэгъуу финхэм я быдапIэ Самбатуксэр хуит къащIыжу, 1944 гъэм мэкъуауэгъуэм (июным) и 25-м Къардэным IэщIэлъ ротэр и гъусэу бийм ебгъэрыкIуэри, и зы къудамэ пхритхъри я щIыбкIэ къыдыхьащ. Нэмыцэу зэтраукIа бжыгъэм къыщымынэу, куэд гъэру къаубыдащ, Iэщэу яIыгъари къытрахащ, къуажэри зыIэщIагъыхьащ».
Ленин и орденымрэ Совет Союзым и ЛIыхъужьым и Дыщэ Вагъуэмрэ къезыта Калинин Михаил быдэу и Iэр къикъузащ икIи къехъуэхъуащ щIалэ гуейм. Ар ехъулIэныгъэтэкъэ ВакIуэ Жылэ адыгэ къуажэ цIыкIум къыдэкIа къызэрыкIуэ щIалэм дежкIэ?!
Контузие хъуа Мурат сымаджэщым щIэлъу «Советская гвардия» фронтым и газетыр къыдокI. Абы итт: «Ди Мурат — Совет Союзым и ЛIыхъужьщ! Ар зыхэт дзэр хуабжьу иригуфIащ хъыбарыфIым, сэлэт къэс Къардэным и лIыгъэр щапхъэ хуэхъуащ…»
Къытраухуа очеркышхуэм деж адыгэ щIалэм къыщытхъут, абы хэлъ хьэл-щэныфIхэр псоми щапхъэу къыхуахьт. УмыгъэщIагъуэуи къэнэнутэкъым абы зауэм пэрыту бийм кIэлъызэрихьа хьилагъэхэр. Свирь псым щызэпрысыкIым, Мурат и зауэлIхэм ящысхьри, Iэмал гъэщIэгъуэн къигупсысащ.
ЕнтIырэ зэпхахэм пулеметчик зырыз трагъэтIысхьэри, абы и хъуреягъым щыгъыныжькIэ пыпхэхэр ящIри, цIыху сурэту зэфIагъэува «сэлэтхэр» кърагъэтIысэкIащ. Езы сэлэт дыдэхэр ентIырэхэм яужь Iэблэресу зэпрысыкIащ. Бийр къапцIэри, ентIырэхэм тригъэлъэлъащ топышэуи, фочышэуи иIэр. «Иджы советыдзэр зэтеткъутакъэ» жаIа къудейуэ, псым зэпрысыкIа Къардэным и сэлэтхэм бийм зрадзри, хьэбэсабэ зэтращIыхьащ. Зылъэгъуахэм зэрыжаIэжымкIэ, Мурат иригъэщIа ентIырэ зэпхахэмрэ «сэлэтхэмрэ» псым адэкIэ здырихьэхми бийр къапцIэу къыхэуэурэ нэху щыри, махуэми пищэжащ. Ар Къардэным и зы зэуэкIэ щапхъэ къудейщ.
ГуащIэдэкI лэжьыгъэм пэрыува нэужьи Къардэным «За доблестный труд» медалыр къилъэщыжауэ щытащ. Мурат и фэеплъыр щапхъэ хьэзырщ, гъащIэ ущиещ. Апхуэдэ щапхъэхэр зэманми, гъащIэ жьыбгъейми ягъэулъиифкъым, лъэпкъым и щIэблэри зыщIэтпIыкIыпхъэ щапхъэ лъэщщ.
БЕМЫРЗЭ Зураб.