СССР-м итхакIохэм я Союз щыIэ зыхъугъэм бэ темышIэу Адыгэ хэкум итхакIохэми ар зэхащэгъагъ. Адыгэ литературэм хэхъоныгъэ ышIынымкIэ ащ ишIогъэшхо къэкIуагъ.

Адыгэ тхакIохэм яа I-рэ зэфэс зыфагъэхьазырызэ, кIочIакIэхэр литературэм къыхэщэгъэнхэм дэлажьэщтыгъэх. Сэнаущыгъэ зыхэлъ ныбжьыкIэхэу еджа­пIэхэр къэзыухыгъэхэу е джыри еджэхэрэм лъэшэу анаIэ атетыгъ. Ахэр: Андырхъое Хъусен, Жэнэ Къырымыз, Уджыхъухэу Адылджэрый ыкIи Хъалид, Натхъо Долэтхъан, Меркицкэ Рэщыд, Iащкъэнэ Исмахьил, Нач Шъалихь, Еутых Аскэр, Кэстэнэ Дмитрий, Лъэустэн Юсыф, мыхэм анэмыкIхэри. Хэти иамал-­лъэкI къызэрихьэу адыгэ гупшысэр ылэжьыщтыгъ. ЩыIэкIакIэм игъэпсын, цIыфыкIэм ипIун-лэжьын хэлэжьэрэ кIочIэ лъэшэу адыгэ литературэр хъугъэ. Лъэпкъ гупшысэм, адыгэ литературэ ныбжьыкIэм епэсыгъэ лъэгъо зэныбжь фыхэхыгъэнымкIэ зышъхьамысыжьыгъэ­хэм ащыщ Еутых Аскэр Къадырбэч ыкъор.
Ар Красногвардейскэ районым ит къуаджэу Хьатикъуае Iоныгъом и 25-м 1915-рэ илъэсым къыщыхъугъ. Еджэным, гъэсэныгъэм лъэшэу зылъащэщтыгъ. 1928 – 1931-рэ илъэсхэм Адыгэ педучилищым щеджагъ, 1931 – 1935-рэ илъэс­хэм кIэлэегъэджэ институтэу Краснодар дэтым чIэсыгъ, дэгъоу ар къыухыгъ. Ащ пыдзагъэу, 1935 – 1936-рэ илъэсхэм хэку гъэзетэу «Колхоз быракъым» иредакцие Iоф щишIагъ. 1936 – 1938-рэ илъэсхэм Адыгэ научнэ-ушэтэкIо институтым щылэжьагъ. 1939 – 1941-рэ илъэсхэм театрэ искусствэхэмкIэ Къэралыгъо институтэу А.В. Луначарскэм ыцIэ зыхьырэм и Адыгэ студие икIэлэегъэ­джэ-консультантэу Iоф ышIагъ.
Еутых Аскэр ытхыхэрэр 1934-рэ илъэ­сым щегъэжьагъэу хиутыщтыгъэх. Усэхэм ямызакъоу, литературэм ехьылIэгъэ теоретическэ ыкIи литературнэ-критическэ статьяхэр зэпымыоу 1934 – 1938-рэ илъэсхэм хэку гъэзетэу «Колхоз быракъым» къыщыхеутых. Адыгэ литературэмкIэ хрестоматиеу 1938-рэ илъэ­сым къыдигъэкIыгъэм адыгэ тхакIохэм атхыгъэхэу еджэн программэм хэтхэм ямызакъоу, а уахътэм адыгэ литературэ ныбжьыкIэм хэхъоныгъэ гъогоу къыкIугъэмкIэ, тхакIохэм ятворчествэкIэ зэхэфынхэр дэтых.
Ежь ихудожественнэ тхылъхэр 1939-рэ илъэсым къыщыублагъэу къыдэкIыхэ хъугъэ: иусэхэр зыдэт тхылъэу «Тимафэхэр», рассказхэр зыдэхьагъэу «КIочIэ зэикI», зы едзыгъо хъурэ пьесэу «Анахь чаныр» (зэкIэри а зы илъэсым, 1939-м), усэхэмрэ поэмэхэмрэ зыдэтэу «ЩыIэкIакI» (1940), лирическэ повестэу «Сшынахьыжъ» (1941) зыфиIохэрэр къыдигъэкIыгъэх.
Ау Хэгъэгу зэошхор къежьи, зэкIэ къызэпыригъэзагъ. Еутых Аскэр зэо илъэсхэм хы ШIуцIэ Флотым къулыкъур щихьыгъ, дзэ корреспондентэу щытыгъ, гъэзетэу «Красный Черноморец» зыфиIорэм щылэжьагъ. Зэпымыоу гъэзет нэкIубгъохэм уасэ зиIэ тхыгъэхэр къащыхиутыщтыгъ зэо лъэхъаныр нэм къы­кIагъэуцоу, аузэ, тхэн-гупшысэн амалыр дэгъоу къыIэкIэхьагъ.
Фронт гъэзетэу «За победу» зыфиIорэм рассказэу «Суровый человек» (1943-м), нэмыкIхэри къащыхиутыгъэх.
Аскэр чанэу ыкIи зафэу Хэгъэгу зэошхом хэлэжьагъ, Хэгъэгу зэошхом иорденэу я II-рэ шъуашэ зиIэр ыкIи медальхэр къыфагъэшъошагъэх.
1945 – 1946-рэ илъэсхэм Адыгэ научнэ-исследовательскэ институтым Еутых Аскэр иIофышIагъ. Зэоуж илъэсхэм адыгабзэкIи урысыбзэкIи ытхыгъэ тхылъхэр къыдигъэкIыгъэх. АдыгабзэкIэ – усэхэмрэ поэмэхэмрэ дэтэу «Насып» — 1946, повестэу «IэнэтIэ дэгъу», «Тыгъэр ташъхьагъ», поэзиемкIэ — «ТищыIакI», рассказхэр, повестьхэр дэтхэу «Зы бзылъфыгъэ итхыд» (1960), «ЦIыфым илъэуж», новеллэхэр зыдэтэу «Священная река» — урысыбзэкIэ, усэхэмрэ поэмэхэмрэ зыдэтэу «Наша жизнь» — 1957, повестэу «Девушка из аула», романхэу «Улица во всю ее длину» — М., 1965, «Двери открыты настежь» — М., 1973, «Баржа», «Бычья кровь – Мыекъуапэ, 1994. Аскэр зыщымыIэжь ужым повеститIу зыдэт тхылъэу «Разрыв сердца» зыфиIорэр 2001-рэ илъэсым Москва къыщыдэкIыгъ.
Аскэр ипьесэхэу «Ася», «Бзылъфыгъэ цIыкIу», «Зэпытхъыгъэ пшъэхъухэр» зыфиIохэрэр Адыгэ драмтеатрэу А.С. Пушкиным ыцIэкIэ щытым щагъэуцугъэх. Еутых Аскэр урыс классикхэм яусэхэм ащыщхэр адыгабзэкIэ зэридзэкIыгъэх.
Илъэс 84-рэ къыгъэшIагъ, 1999-рэ илъэсым идунай ыхъожьыгъ, цIыф Iуш акъылышIуагъ.
Еутых Аскэр Адыгэ Республикэм инароднэ тхакIу. Урысые Федерацием итхакIохэм я Союз 1938-рэ илъэсым щегъэжьагъэу хэтыгъ. ЩэIэфэ Аскэр емызэщыжьэу гупшысэр ылэжьыгъ, ащ шъыпкъэм тетэу уасэ фэзышIыщтыр уахътэр ары.