Къэралыгъо телерадиокомпаниеу «Адыгеим» къэтыныкIэу «Позывной Вечность» зыфиIорэр егъэхьазыры. Адыгеим щыщхэу Хэгъэгу зэошхом ыкIи нэмыкI зэо зэпэуцужьхэм ахэлэжьагъэхэм, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием щыIэхэм ялIыхъужъныгъэ итарихъ ар афэгъэхьыгъ. Апэрэ къыдэкIыгъор эфирым къихьэгъах. Мэзыужьэкъо Мамырхъанэу зикIэлих Хэгъэгу зэошхом щыфэхыгъэхэм ар фэгъэхьыгъ.

Бэ ащ еплъыгъэр, яшIошIхэри къыраIолIагъ. КъэIогъэн фае, аужырэ илъэс зэкIэлъыкIохэм шъолъыр телевидением ыгъэхьазырырэ къэтынхэм мыр атекIы: ток-шоум фэдэу гъэпсыгъэ, экспертхэр, цIыфхэр а зы чIыпIэм щызэIокIэх, упчIэу, Iофыгъоу ащ къыщаIэтыгъэмкIэ яеплъыкIэхэр къыраIотыкIых. Ар зезыщэхэрэр Урысыем и ЛIыхъужъэу, АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм и Тхьаматэ игуадзэу Цэй Эдуардрэ проектыр зигу­къэкIэу, КъТРК-у «Адыгеим» ижурналистэу Ахэджэго Рузанэрэ.

— Шъыпкъэр пIощтмэ, къэтыным игъэхьазырын гухэлъ къызыздесхьакIыщтыгъэр бэшIагъэ, ау зэрэзгъэцэкIэщтыр сшIэщтыгъэп. АщкIэ къыздэIэпыIэшъущтым сылъыхъоу сиIофшIэгъухэм сахэплъыхьэщтыгъ. ЕтIанэ тиоператорэу, режиссерэу Хьакъулэ Ратмир къыздигъэхьазырынэу къызгоуцуагъ. Сэ сшъхьэ илъыр щыIэныгъэм зэрэхэбгъэуцощтыр ащ дэгъоу елъэгъу, ищыкIагъэр зэкIэ къыгурэIо. Арышъ, непэ джащ цыхьэ­шхо фэсшIэу ыуж ситэу сещэ. Сызфаер есэIошъ, ежьым егъэцакIэ, — къыддэгощагъ Ахэджэго Рузанэ.
Ток-шоухэр шъолъыр телевидением иапэрэ илъэсхэми ыужыIокIи щагъэхьазырыщтыгъэх. Ау а лъэхъанымрэ непэрэмрэ азыфагу охътэ шIукIае тешIагъ. Анахь макIэмэ, илъэс 15 фэдиз. Джы ащ къызэрэфагъэзэжьыгъэр умыгъэшIэгъон плъэкIырэп. ЦIыфхэм непэ ар ашIогъэшIэгъона, лъэхъаным инэшана?
— Сэ зэрэслъытэрэмкIэ, гъэшIэгъонэу ыкIи мыгъэшIэгъонэу хъун зылъэкIыщтыр узытегущыIэрэр ары. Iофыгъоу зигугъу пшIыщтыр къызэрэбгъэлъэгъощт жанрэр лъэхъаным елъытыгъэп, зэкIэри сыди­гъуи къекIу. Тэ амалэу тиIэмкIэ ток-шоур анахьэу тызэрылэжьэшъущтхэм ащыщ. Икъоу, еплъыкIэ зэфэшъхьафхэр къябгъаIохэзэ, язэхашIэхэр къырагъэлъэгъукI­хэзэ хэлажьэхэрэр къыщыбгъэгущыIэнхэ, Iофыгъоу къэтыным къыщыпIэтырэр сыд фэдэрэ лъэныкъокIи къызэIупхын олъэкIы. ЛIыхъужъхэм, Мэзыужьэкъо Мамырхъан, Андырхъое Хъусен, Женя Поповым (тIэкIу ыпэ сешъы) афэгъэхьыгъэ документальнэ къэтынхэр дэгъух, ау ахэм нахьыбэрэ уадэлэжьэн фае ыкIи нахь лъапIэх. Ахэр тшIынхэкIи хъун, ау джырэп. ДжырэкIэ ток-шоу, — ыIуагъ проектым ирежиссерэу Хьакъулэ Ратмир.
ПроектыкIэр зыфэгъэхьыгъэщтыр Рузанэ зэу ыгъэнэфэгъагъ. Тыфай-тыфэмыеми, зигугъу пшIын фаехэр щыIэныгъэм къегъэнафэх. ТекIоныгъэшхор къы­зыдахыгъэр илъэс 80 зэрэхъугъэр зыщыхэдгъэунэфыкIырэ лъэхъаным, хэкупсагъэм имэхьанэ къэралыгъом зыкъы­зыщиIэтыжьырэ уахътэм, Хэгъэгу зэо­шхом ыкIи фэшъхьаф зэо зэпэуцужьхэм ахэлэжьагъэхэм, икъэралыгъо къыухъу­мэзэ фэхыгъэхэу, непи мэшIуаем Iутхэм ягугъу умышIын плъэкIыщтыгъэп. Ахэм ящысэхэмкIэ лIэужыкIэхэр пIугъэнхэмкIэ фэдэ проектхэм мэхьанэшхо яI.
— Къэтын пэпчъ зы нэбгырэ итарихъ ылъапс. ЗыцIэ къыраIуи тарихъым хэхьагъэхэм ягугъу ренэу тэшIы, ау ялIыгъэкIэ ахэм ауж къимынагъэхэу, ацIэ къетымыIоу тхьапша щыIэр?! Арышъ, ащ фэдэхэр ары тызытегущыIэщтхэр. Зы ЛIыхъужъыр сиIэубытыпIэу зищытхъу ифэшъуашэу амыIотагъэхэм санэсынэу ары. ГущыIэм пае, Андырхъое Хъусен илIыхъужъныгъэ зымышIэрэ щыIэп, ау ащ ыуж къикIыгъэхэм нахь макIэу ацIэхэр къетэIох. Мары хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операциеми ащ илIыгъэ зекIуакIэ щыкIашIыкIыжьыгъ. Ахэр зэкIэ зэсэхьылIэх. Ахэми язакъоп. Тикъэтын зыми фэмыдэу зышIыхэрэм ащыщ ыпэкIэ тиэфирхэм ащамылъэгъугъэ экспертхэр зэрэхэдгъэ­лажьэхэрэр. ЦIыфэу къедгъэблагъэхэрэри джащ фэдэх, ау сыдми къыхэтхыхэрэп. Ахэр заор, зэпэуцужьхэр, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операциер зынэсыгъэ дэдэх, гугъэуз тарихъ зыпылъых, лIыхъужъхэм яIахьылых, янэх. А пстэур сфызэшIокIыщтыгъэп куп бэлахь къыздэмылажьэщтыгъэмэ. Ахэр режиссерэу Хьакъулэ Ратмир, операторхэу Шъэджэшъэ Азэмат, Никанов Александр ыкIи гугъэпIэшIухэр къэзытырэ журналист ныбжьыкIэу Валерия Голубевар. Къэтыным хэт сюжетхэр Лерэ егъэхьазырых. Арышъ, пстэуми «тхьашъуегъэпсэу» ясэIо, — къеIуатэ Рузанэ.
Къэтыным имэхьанэ кIуачIэ къезытыхэрэм ащыщ Ахэджэго Рузанэ игъусэу Урысыем и ЛIыхъужъэу Цэй Эдуард ар зэрэзэрищэрэр. Заом ижъалымыгъэ ежь ышъхьэкIэ зэхэзышIэгъэ цIыф. Ар зыфэ­дэр епIожьынэу щытэп, ежьым ыушэ­тыгъ. ЯтIонэрэ чэчэн заом хэлэжьагъ. 1999-рэ илъэсым, шышъхьэIу мазэм «Ослиное ухо» зыфиIорэ лъэгапIэм дэжь боевикхэм адыриIэгъэ зэпэуцужьым лIыгъэу щызэрихьагъэм фэшI къэралыгъом и ЛIыхъу­жъыцIэ къыфагъэшъошагъ. Джы непэ ар лIыгъэм, хэкупсагъэм янэпэеплъ, щысэ зытырахырэ цIыф.
— СэркIэ ар лъэныкъуакI. ДжырэкIэ зыфэсэгъасэ пIоми хъущт. Шъыпкъэр пIощтмэ, Ахэджэго Рузанэ сыдэлажьэ шIоигъоу къызысеIом, апэ сезэгъыгъэп. Ау зэо зэпэуцужь зэфэшъхьафхэм ахэлэжьэгъэ кIалэхэм ацIэхэр, ялIыхъужъныгъэ тIотэным, къыткIэхъухьэрэ ныбжьыкIэхэм хэкупсагъэ ахэлъэу тпIунхэм апае ищыкIагъэу къызысеIом, сыкъезэгъыгъ. ЕтIани, ар сэ къыспэблэгъэ лъэныкъу. Культурэм е нэмыкI горэм къэтыныр фэгъэхьыгъагъэмэ, cыхэлажьэщтыгъэп. ДжырэкIэ зы къэтыныр къыдэкIыгъ, ятIонэрэр тетхыгъ, ящэнэрэм зыфэтэгъэхьазыры. Хэгъэгу зэошхом къыщегъэжьагъэу непэрэ хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием нэсыжьэу Адыгеим илъфыгъэхэу лъэпкъ зэфэшъхьафхэм къахэкIыгъэхэм тикъыдэкIыгъохэр афэгъэхьыгъэщт, — къытиIуагъ Урысыем и ЛIыхъужъэу Цэй Эдуард.
Къэтынхэм такъикъ 30-м къыщегъэ­жьагъэу сыхьатым нэс якIыхьэгъэщт. Апэрэу къыдэкIыгъэр такъикъ 50 фэдиз мэхъу. Зы жьыкъэщэгъукIэ уеплъы шъхьа­ем, ащ ыкIыб IофшIэнышхо къолъ. УзытегущыIэщтым къыщегъэжьагъэу хэлэжьэщтхэм зэкIэми язэщэлIэн, студием игъэхьазырын, остыгъэхэм, макъэ­хэм, камерэхэм язэтегъэпсыхьан нэсыжьэу охътэ бэдэдэ апэIохьэ. Мэфэ пчъагъэу къэтыным изыфэгъэхьазырын текIуадэрэм фэшъхьафэу, къэтын къабзэр къызхахыжьыщтыр сыхьатиплIырэ тырахы. Мафэ къэс, пчыхьэ кIахэ нэс шъолъыр телевидением эфирхэр зэриIэм къыхэкIэу, къызщыдэмыкIыхэрэ тхьаумэфэ закъор къызфагъэфедэ, студиер ежь зэрящыкIагъэу зэтырагъэуцо, къэтыныр тырахы.
— Ток-шоу тэIо шъхьаем, сызегупшысэкIэ, аналитическэ къэтынэу сэлъытэ. Экспертхэр хэтых, къыдэкIыгъом игъэхьазырын хэлэжьэнэу ныбжьыкIэхэр, юнармейцэхэр къетэгъэблагъэх. Тэ ветеранхэр къэтлъэгъужьыгъэх, якъэбархэр зэхэтхыхэзэ тыкъэхъугъ. Ау джырэ ныбжьыкIэхэр ащ фэдэхэп. Хэгъэгу зэошхом икъэбар, гущыIэм пае, IорIотэжькIэ зэхахы ныIэп, арышъ, тэщ фэдэу ахэм блэкIыгъэм зэпхыныгъэ дыряIэп, эмоциональнэу пэчыжьэх. Дэзыгъэ хъугъэ лIэуж зэпэблэгъэныгъэр мыщ фэдэ проектхэм яшIуагъэкIэ дгъэпсыжьышъунэу сэ сэлъы­тэ, цIыфхэм зыкIыныгъэ ахэплъхьан олъэкIы. Тарихъыр зэкIэми зэдытий. Ащи изакъоп. Къэтыным игъэхьазырын ыуж итхэзэ тэ тиIофшIэгъухэри нахь зэпхыгъэхэ мэхъух. Арышъ, пстэуми «тхьашъуе­гъэпсэу» ясэIо. ТиорэдыIохэу, творческэ купхэу, Театральнэ зэхахьэм иартистхэу хэлажьэхэрэми тафэраз. Зафэдгъэза­гъэу «хьау» къытаIуагъэп, — тыщигъэгъо­загъ КъТРК-у «Адыгеим» ипащэу Ацумыжъ Адам.
Шъолъыр телевидениер «Позывной Вечность» зыфиIорэ къэтыным иятIонэрэ къыдэкIыгъо игъэхьазырын дэлажьэ, тырахыгъэу зэхагъэуцожьы. Мы мазэм ыкIэм нэс ари эфирым къихьащт. ПстэумкIи, илъэсым икIэух нэс къэтыний рагъэ­къунэу рахъухьагъ.
Анцокъо Ирин.