Тэхъутэмыкъое районым ит поселкэу Яблоновскэм щыпсэурэ сурэтышIэу Бэгъушъэ Заремэ зыфеджэгъэ сэнэхьатым гухахъо хигъуатэзэ, тыкъэзыуцухьэрэ дунаим исурэтхэмкlэ зыфегъазэ, икъэлэмыпэкlэ къетхыхьэ. IэпэIасэм иlофшlагъэхэм лъэпкъ нэшанэ ахэлъ, шэн-хабзэхэр къыраIотыкIы.

— Зарема, сыдэущтэу сурэтшIыным укъыфэкIуагъа?
— Илъэс 12 фэдиз сыныбжьэу сянэ IэкIыб хэгъэгум къикIыжьыгъэу бгъэлэнэу щыт сурэтхэр зыдэт тхылъ къысфихьыгъагъ. Ахэм копие атехыгъэным пае агъэфедэрэ тхылъыпIэ пIуакIэр сшти, атесшыкIыгъ. Тхьэпэ фыжь къабзэхэм сурэтхэр атесшIыхьажьыгъ. Джащ къыщыублагъэу къэлэмымрэ тхьапэмрэ сищыIэныгъэ къыхэхьагъэх, сурэтшIыным сызIэпищагъ. ЕджапIэр къэсыухыгъэу, сызычIэхьащтыр джыри къыхэсымыхыгъэу сипшъэшъэгъу сурэтышI сэнэхьатыр къыстегъэпсыхьагъэу къысиIуагъ. «Зибэ сшIэрэм сыриIаз» сIуи, Краснодар дэт къэралыгъо университетым сычIэхьагъ. Еджэныр къызысэухым, сиунаеу студие цIыкIу къызэIусхыгъ, сурэтшIыныр зикIэ­сэ кIэлэцIыкIухэр щесэгъаджэх.
— Илъэсыбэм пшIыгъэ сурэтхэр сыда къызхэкIыгъэхэр, сыд фэдэ гупшыса ахэлъыр?
— СиIэшIагъэхэр щыIэныгъэм къыхэс­хыгъэх. Сызэджэрэ тхылъ гъэшIэгъоным, сызэплъырэ фильмым, ижъырэ IорыIуа­тэхэм, зекIоным къахэсэхых. Арэу сыдми гъогум сырыкIози гукъэкIхэр къысфэкIох. «Черкесские амазонки» зыфиIорэм ижъырэ пшъэшъэ дахэр къыщысэгъэлъагъо. «Къэбэртэе шы лъэпкъ» зыцIэм шы лъэпкъышIум идэхагъэ, ибжьышIуагъэ, «Дэшхо» зыфиIорэ сурэтым пшысэм къыхэхыгъэ дэшхо хьалэмэтыр къащисэгъэлъэгъукIы.

— СурэтшIыным ижанрэхэм ащыщэу сыда джыри бгъэфедэрэр?
— Портретым ишIын къыздэхъоу сэлъытэ. ЦIыфэу зытесшIыкIырэм фэдэу сурэтыр сшIыным сыпылъ. Портретхэр пшIынхэр анахь къин. Апэу зисурэт сшIырэм сыкIэупчIэ, ишэн зыфэдэр зэсэгъашIэ. ИшIыкIэ-зекIуакIэхэр портретым къыщыхэсэгъэщых, ишэнхэр IофшIэным есэгъэкIу. Апэрэу унагъоу зисурэт сшIыгъэр Хьэщыкъое Мурат. Зэрэунагъоу адыгэ шъуашэм рэкIэракIэх. Адыгэ къашъохэмкIэ лъэпкъ ансамблэхэу «Алеуар», «Молодость Адыгеи» яхудожественнэ пащ, АР-м, Пшызэ шъолъыр искусствэхэмкIэ язаслуженнэ IофышI. Узэрыгушхон уна­гъоу щыт.
— Уисурэтхэм якъэ­гъэлъэгъон тыдэ щызэхапщэра?
— Адыгеим имызакъоу, Краснодар краим, КъБР-м, КъЧР-м сикъэгъэлъэгъонхэр ащызэхэсэщэх. Ащ нэмыкIэу, Тэхъутэмыкъое рай­оным культурэмкIэ и ГъэIорышIапIэ зэпхыныгъэ пытэ дысиIэу сыдэлажьэ. «Кавказым иныбжьыкIэхэм» яфестиваль сыхэлэжьагъ. Искусствэм ичэщ, адыгэ культурэм имафэхэу рес­публикэм щызэхащэхэрэм, гурыт еджапIэхэм якъэгъэлъэгъонхэм сиIэшIагъэхэр къащысэгъэлъагъо. Iоф­тхьабзэхэм сызэ­рахэлэжьагъэр къэзыушыхьатырэ тхылъхэри къысатыгъэх. Адыгеим ыкIи Урысыем культурэмкIэ яминистерствэхэм ядипломхэри къысфагъэшъошагъэх.
— Уистудие сыдэущтэу бгъэлажьэра?
— Сэнаущыгъэ зыхэлъ кIэлэцIыкIухэу студием сызыщыдэлажьэхэрэр сурэтхэр тхьапэм имызакъоу, щыгъынми зэратепшIыхьащтхэм фэсэгъасэх. Десэхэр ныбжьыкIэхэм афызэхэсэщэх. Искусствэ лъагэм уфеджэн, ащ ихыор узэрэхэхьащтым нэIуасэ фэсэшIых. СурэтышIым идунай ышъо зэмылIэужыгъо дахэхэр ясэгъэлъэгъу.
— Тхылъым уисурэтхэр сыдэущтэу дэхьанхэу хъугъа?
— КъБР-м щыщ тхакIоу Бэчбо-Шыпш Залинэ адыгэ пшысэу «Нанэ ыбз, татэ ыбз» зыфиIоу ытхыгъэм хэтыщт сурэтхэр сигъэшIыгъэх. Сурэт 27-м шъо зэфэшъхьафхэр щызгъэфедагъ, купкI- гупшысэу пшысэм хэлъыр ахэм къащизгъэлъэгъукIыгъ. ТхакIом дунэе хъытыумкIэ сыкъыгъоти, къысфэтхагъ, тигуп­шысэхэр зэтефэхи, тызэдэлэжьагъ. Джащ фэдэу сисурэтхэр къыдэхьагъэх адыгэ тхакIоу Цушъхьэ (Уджыхъу) Гощэхъурай итхылъэу «Сигупшыс» зыфиIорэм.

— Уисурэтхэм лъэпкъ нэшанэр апхырыщыгъ.
— Ары, сиIэшIагъэхэм лъэпкъ нэшанэр къябэкIы. Адыгэм ыгу зэхишIэрэ, ынэмэ алъэгъурэ дунаир сIэкIэ сэшIыжьы. Адыгэ бзылъфыгъэм идэхагъэу дунаим щагъэшIагъорэр стхыныр сикIас. Бзылъфыгъэр къэзыгъэдахэщтыгъэмэ ащыщыгъэ шъуашэр щыгъэу сэшIы. Ащ шэн-хабзэу зэрихьэрэр, пкъы ищыгъэр, ицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу Iэдэбэу хэ­лъыр сурэтхэм къащысэгъэлъагъо. Адыгэ хъулъ­фыгъэм илIыгъэ, иIэшэ-шъуашэ сиIофшIагъэхэм бэу ахэт. Тыжьынрэ дышъэрэ къябэкIэу шIыгъэ сурэтхэр зыфэгъэхьыгъэ лъэпкъым ишъауи ипшъа­шъи ядэхагъэ унэгу къыкIагъэуцо.
— УиIэшIагъэ пэпчъ гупшысэ дэхабэ гум къырегъэтаджэ. О сыд фэдэ сурэта анахь пшIолъапIэр?
— «Сянэ ыIэхэр» зыфиIорэр ары. Ным ыIэ пшъхьашъо къырещэфэ унасы­пышIу. Сурэт пэпчъ сыгукIэ къыспэ­б­лагъ. Тиадыгэмэ яшэн-зекIокIэ дахэхэм якъэу­хъумэн сыдэлажьэу сэлъытэ. Лъэп­къым ишэн-хабзэхэу лIэшIэгъу чыжьэхэм къащежьэхэрэр сурэтым есэгъэкIух, дунаим къыхэнэщтых.
— УищыIэныгъэ ным чIыпIэ­шхо щеубытын фае.
— Дунаим анахь лъапIэу щысиIэр сян ары. СицIыкIугъом сянэ зыщылэжьэрэ дэпIэ фабрикэм сыздищэщтыгъ. ШэкI бзыхьафхэм нысхъэпэ джэнэ цIыкIухэр ахэсшIыкIыщтыгъ. ЧыIу зэщымыщхэр сиджэгуалъэщтыгъэх. Ащ фэдэу лэжьакIоу цIыф щыIэпщтын. Сянэ сищысэтехыпI, творчествэм ары сыфэзыщагъэр. ХэдыкIыныр, хэхъыкIыныр, тхьацум, ятIэм садэлэжьэныр сянэ сигъэшIагъ.
— Къыбдиштэхэу, щыIэныгъэм къыщыбдэлъэбэкъорэ цIыфхэр уиIэха?
— ЩыIэныгъэм лъэшэу сыфэраз сипшъэшъэгъу IэпэIасэхэу ХъокIо Рузанэрэ Нэгъой Оксанэрэ сызэрарихьылIагъэмкIэ. Мы пшъашъэхэм кIуа­чIэрэ гукъыдэчъырэ къысаты. ТапэкIэ тиIэшIагъэхэр зэхэтэу къэгъэлъэгъон зэхэтщэн гухэлъ тиI.
Лъэпшъыкъо Фатим.