Адыгеим цIыфышъхьэ пчъагъэм щыхэгъэхъогъэным фэIорышIэрэ социальнэ IэпыIэгъоу щыIэхэр нахьыбэ зэрашIыщтым АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурати, къэралыгъо хабзэм икъулыкъухэри ыуж итых. Ахэм зэу ащыщ Уф-м и Президент игукъэкIыкIэ 2025-рэ илъэсым щылэ мазэм и 1-м атIупщыгъэ лъэпкъ проектэу «Унагъу» зыфиIорэр.

Мыщ имурадыр унагъом иинститут IэпыIэгъу фэхъугъэныр, унэгъо шэн-зэхэтыкIэ баиныгъэхэр гъэпытэгъэнхэр ыкIи унагъохэм ясоциальнэ Iофыгъохэр зэшIохыгъэнхэр ары.
АдыгеимкIэ сабыибэ зэрыс унагъохэм ягугъу къэтшIымэ, мыхэм IэпыIэгъу ягъэ­гъотыгъэным фытегъэпсыхьэгъэ амалыбэ щызэрахьэ: псэупIэ-коммунальнэ фэIо-фашIэхэм апкIэ атынымкIэ компенсациер, кIэлэцIыкIухэм апае ыпкIэ зыхэмылъ Iэзэгъу уцхэр аIэкIэгъэ­хьэгъэнхэр, кIэлэеджакIохэр ыкIи сэнэ­хьат зыщызэрагъэгъотырэ еджапIэхэм ачIэс студентхэр ыпкIэ хэмылъэу общественнэ транспортым рызекIонхэр, ящэнэрэ ыкIи ащ къыкIэлъыкIорэ сабый къызфэхъугъэхэм республикэ бюджетым къыхэхыгъэу зэтыгъо ахъщэ тын аIэкIэгъэхьэгъэныр, ыпкIэ хэмылъэу чIыгу Iахь къаратыным иамал (унэгъо ныбжьыкIэм). Джащ фэдэу илъэс еджэгъум къыкIоцI зэфэхьысыжьэу ашIырэм елъытыгъэу «дэгъоу» ыкIи «дэгъу дэдэу» гурыт гъэсэныгъэ программэхэмкIэ ыпкIэ хэлъэу еджэхэрэм ащ пэIуагъэхьэгъэ ахъщэм ипроцент 30 афызэкIагъэкIожьы.
АР-м IофшIэнымкIэ ыкIи социальнэ хэхъоныгъэмкIэ и Министерствэ къызэритыгъэмкIэ, мы илъэсыми амалыкIэу къежьагъэр макIэп. Ахэм ащыщых: сабыибэ зиIэ унагъом къикIыгъэм ыпкIэ хэмылъэу исэнэхьат епхыгъэ шIэныгъэхэм ахигъэхъоныр, музейхэр ыкIи къэгъэлъэ­гъонхэр ыпкIэ хэмылъэу къыплъыхьанхэр, илъэсыкIэ еджэгъум ехъулIэу шъуашэхэр къафащэфынхэмкIэ аратырэ ахъщэ Iэпы­Iэгъур. Мыр унэгъо 16810-м ехъумэ къызфагъэфедагъ.
Гъот макIэ зиIэ унагъохэу кIэлэцIыкIухэр зэрысхэм ыпкIэ хэмылъэу анахь ящыкIэгъэ пкъыгъохэр къазыщаратыщт къулыкъоу «Пункт проката» зыфиIорэм иIофшIэн республикэм ирайон пэпчъ щиублагъ.
2025-рэ илъэсым щылэ мазэм и 1-м къыщегъэжьагъэу зэтыгъо ахъщэ тынэу сомэ мини 100 сабый ежэрэ бзылъфыгъэу мафэрэ еджэхэрэм афагъэнэфагъ. Мэфи 180-рэ нахь мымакIэу зызэпкъа­джэр республикэм имедицинэ организацие иучет хэуцогъэ бзылъфыгъэм ыкIи а пIалъэм мэзих нахьыбэ темышIагъэмэ, ахъщэ IэпыIэгъур тефэ. Ны хъущт нэбгырэ 12-мэ мы амалыр къызфагъэфе­дагъ.
Мы илъэсым ищылэ мазэ къыщегъэ­жьагъэу джыри зы IэпыIэгъукIэ ны ныбжьыкIэхэм афагъэнэфагъ. Илъэс 26-рэ мыхъугъэ бзылъфыгъэм апэрэ е ятIонэрэ сабый къызыфэхъукIэ зэтыгъоу сомэ мин 25-рэ раты. 2025-рэ илъэсым къыще­- гъэ­жьагъэу IэпыIэгъур унэгъо 316-мэ аIукIагъ.
Тызыхэт илъэсым ищылэ мазэ и 1-м къыщегъэжьагъэу ящэнэрэ ыкIи ащ къы­кIэлъыкIорэ сабыйхэм апае ны мылъкоу республикэм къащыратырэм фэдитIу хагъэхъуагъ ыкIи ар сомэ мини 100 хъугъэ. Iоныгъом и 1-м нэс унэгъо 296-мэ а IэпыIэгъур къызфагъэфедагъ.
2025-рэ илъэсым жъоныгъуакIэм и 1-м щыублагъэу сабыибэ зиIэ унэгъо ныбжьыкIэхэм Адыгеим зэтыгъо ахъщэ IэпыIэгъоу сомэ мин 300 щараты. Илъэс 35-м нэмысыгъэ ны-тыхэу ящэнэрэ е ащ къыкIэлъыкIорэ сабый къызфэхъухэрэм ар афатIупщы. Сабыеу мыгъэ жъоныгъуа­кIэм и 1-м щыублагъэу Адыгеим къыщыхъугъэхэр ыкIи ЗАГС-м щатхыгъэхэр ары ахъщэ IэпыIэгъум къыхиубытэхэрэр. Iоныгъом и 1-м ехъулIэу унэгъо 24-мэ тыныр афатIупщыгъ.
— Мы IофшIэным мэхьанэшхо иI. Джырэ уахътэм ехъулIэу сабыибэ зэрыс унэгъо мини 9,6-м ехъу республикэм щэпсэу. ЦIыфышъхьэ пчъагъэр нахьыбэ хъунымкIэ лъэпкъ проектэу «Уна­гъом» игъэцэкIэн ишIуагъэ къэ­кIощт, — хигъэунэфыкIыгъ КъумпIыл Мурат.
Iэшъынэ Сусан.