Адыгеир псэупIэ афэхъугъ
Лъфыгъэр уапэ хъуным нахь тхьамыкIагъо щыIэп. Ар цIыфмэ бэшIагъэу агъэунэфыгъ. Къуаджэу Лъэустэнхьаблэ щыпсэурэ зэшъхьэгъусэхэу Любовь ыкIи Сергей Бяшимовхэр зызэдэпсэухэрэр илъэс 45-рэ хъугъэ. Ахэм якIэлэ нахьыкIэу Дмитрий Чэчэн заом зыхэкIуадэм ыуж ящыIэныгъэ тIоу гощыгъэ хъугъэ.
Бяшимовхэр илъэсыбэ хъугъэу республикэм щэпсэух. Сергей дзэ къулыкъур ыхьынэу Туркменистан къикIи Адыгеим къызагъакIом Любовь нэIуасэ фэхъугъ. Бэ темышIэу ахэр къэзэрэщагъэх. Зэшъхьэгъусэхэм якIалэхэу Денисрэ Дмитрийрэ зэдапIугъэх.
— Унагъом игъэпсын тызэгъусэу, къиныгъохэр зэпытчынхэу итхъухьагъ. ГушIуагъуи гукъауи зэдэтIэтызэ илъэс 45-рэ къызэдэдгъэшIагъ. Унэгъо джэныкъом имашIо тэгъэлъапIэ. Сергей иунашъо унагъом щыпыт,— къеIуатэ Любовь.
Непэрэ мафэм къыфэмыкIохэзэ гъогу кIыхьэу къызэрыкIуагъэхэм пэрыохъубэ зэрэщызэпачыгъэр Любовь къытфиIотагъ. ЩыIэныгъэм зэхъокIыныгъэшхохэр зыщыфэхъугъэ уахътэм тефэу якIалэхэр рагъэджэнхэ фаеу хъугъагъэ. Iуи шIи къахэмыхьэу гумэкIыгъохэр къызэранэкIыгъ.
Лъэпсэ пытэ зиIэ унагъо бгъэпсынымкIэ анахь мэхьанэ зиIэмкIэ зэшъхьэгъусэхэм тяупчIыгъ.
— Пстэуми апшъэ щытын фаер шъхьэкIэфэныгъэмрэ зэгурыIоныгъэмрэ. Зэшъхьэгъусэхэм щэIагъэрэ цыхьэзэфэшIыжьынрэ азыфагу имылъымэ, унэгъо пытэ бгъэпсын плъэкIыщтэп,— еIо бысымгуащэм.
Сергей зигущыIэ зыгъэцэкIэжьырэ цIыф. Дзэ къулыкъур ищыIэныгъэ гъогу щыпхырыщыгъ, ар запасым щыIэ офицер.
— Хэгъэгур къэухъумэгъэным мэхьанэ ин есэты, патриотхэм сащыщ. НыбжьыкIэхэм я Хэгъэгу шIу алъэгъоу пIугъэнхэмкIэ унагъом бэ елъытыгъэр. ЦIыфым изекIокIэ-шIыкIэхэр, игушъхьэбаиныгъэ зыщыпытэрэр унагъор ары. Хэгъэгу зэошхом илъэхъан тятэжъ пIашъэхэм лIыблэнагъэу зэрахьагъэр, титарихъ бай къыткIэхъухьэрэ лIэужхэм зэрядгъэшIэщтым тыпылъын фае, — къыIуагъ Сергей.

Бяшимовхэм якIэлэ нахьыжъэу Денис илъэс 44-рэ ыныбжь. Унэгъо дахэ иIэу мэпсэу. Дзэ къулыкъур хыфлотым щихьыгъ, ау ищыIэныгъэ гъогу дзэ сэнэхьатым рипхыгъэп.
КIэлэ нахьыкIэу Дмитрий 1984-рэ илъэсым Теуцожь районым ит къуаджэу Лъэустэнхьаблэ къыщыхъугъ, щапIугъ, гурыт еджапIэм дэгъоу щеджагъ. 2003-рэ илъэсым дзэм къулыкъу щихьынэу кIуагъэ. СыдигъокIи дзэкъулыкъушIэ хъу шIоигъоу ыгукIэ къыздырихьакIыщтыгъ ыкIи теубытэгъэ пытэ хэлъэу ащ фэкIуагъ. ЛIыхъужъныгъэр, лIыгъэр, шъыпкъагъэр зыхэлъ ныбжьыкIэм гухэлъ дэхабэ иIагъ. Чэчэным зэпэуцужьыр къызыщежьэм ащ агъэкIуагъ. 2004-рэ иъэсым заом хэкIодагъ.
— Лъэпкъ зэфэшъхьафыбэмэ къахэкIыгъэ дзэкIолIхэм тикIалэ ахэфагъ. ТелефонымкIэ къыддэгущыIэ зыхъукIэ, игъусэ кIэлакIэхэм языкIыныгъэ игугъу къытфишIыщтыгъ. Дмитрий зы мэзэ закъу дзэ къулыкъур къыухынкIэ иIагъэр, ау къыгъэзэжьынэу инасып къыхьыгъэп. Къэралыгъом къыфигъэуцугъэ пшъэрылъыр ыгъэцакIэзэ 2004-рэ иъэсым идунай ыхъожьыгъ. Бгъэхалъхьэу «За службу на Кавказе», идунай зехъожьым ыуж медалэу «За отвагу» Дмитрий къыфагъэшъошагъэх, — къыIуагъ Сергей.

Хэгъэгум фэшъыпкъэу Чэчэным щыкIогъэ хэушъхьафыкIыгъэ операциехэм ахэлэжьэгъэ Дмитрий Бяшимовым ыпсэ ытыгъ. ЛIыгъэ зэрэпхэлъын, уихэгъэгу шIу зэрэплъэгъун фаемкIэ джащ фэдэ цIыфхэр ныбжьыкIэхэм щысэ афэхъущтых.
— Гукъэошхоу тиIэр тикIалэ зэрэчIэтынагъэр ары. Ау ащ тэ тыфитэп, Тхьэм къытитыгъ, ащ тIихыжьыгъ. Адрэм зэкIэм тырыраз. Адыгэ цIыфхэм ядэгъугъэ нахь хэмылъэу Ашхабад дгъэзэжьыгъэп. Лъэпкъ зэхэдз зимыIэ Адыгеим ичIыгу тигупсэфыхьагъ. ТикIалэ заом зыхэкIуадэм зэрэкъуаджэу агу къытфэузыгъ, сыда ар зымыуасэр? — къыIуагъ лIыхъужъым янэ.
ЩыIэныгъэр зы чIыпIэ итэп, лъэкIуатэ. Сыд фэдэрэ къиныгъуи цIыфхэм зэфэмыдэу зэпачы: зыхэм — агу рагъэкIу, ащ щыIэныгъэр къыщыуцугъэу алъытэ, адрэхэм — кIуачIэ къызхагъотэжьы, псэукIакIэм зырагъасэ.
Къалэжьыгъэ зыгъэпсэфыгъом зэшъхьэгъусэхэр щысых. Аныбжьи япсауныгъи ямылъытыгъэу, тхьаусыхэхэрэп, зэпымыоу зыгорэ ашIэным пылъых, мафэу къагъашIэрэм щэгушIукIых.
Тихэгъэгу къаухъумэзэ хэкIодагъэхэм афэтшIэжьын тлъэкIыщт закъор ахэм яшIэжь дгъэлъэпIэныр, тщымыгъупшэнхэр ары. Тикъэралыгъо итарихъ ахэр лIыхъужъэу къыхэнэщтых.
Лъэпшъыкъо Фатим.