Унэгъо джэныкъом и Мафэу къэблэгъэрэ зыгъэпсэфыгъо мафэхэм республикэм щыхэдгъэунэфыкIыщтым ипэгъокIэу мэфэкI Iофтхьабзэу «Унагъор — зэгупсэхэм языкIыныгъ» зыфиIорэр Мыекъуапэ щыкIуагъ.

УхъумакIом и Илъэс къыдыхэлъыта­гъэу АР-м цIыфхэм яграждан зэфы­щытыкIэхэм язытет тхыгъэнымкIэ и Гъэ­IорышIапIэ ар зэхищагъ. Хэгъэгу зэошхом, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием ыкIи фэшъхьаф зэо зэпэуцужьхэм ахэлэжьагъэхэм яунагъохэр мэфэкIым щагъэ­шIуагъэх.
ЗэIукIэр къызэIуихыгъ АР-м и Къэ­ралыгъо Совет — Хасэм и Тхьаматэ игуадзэу, Урысыем и ЛIыхъужъэу Цэй Эдуард.
— Унэгъо пытэ зэгурыIожьым нахь лъапIэ щыIэп. ЕгъэжьэпIэшIухэм зэкIэми ар ублапIэ афэхъу. ПIуныгъэр, зэ­фы­щытыкIэ тэрэзыр, дунэееплъыкIэр джары гъэпсыгъэ зыщыхъухэрэр. Унэгъо шэн-­хабзэхэм ахэлъэу ячIыгу, культурэм, та­рихъым шIулъэгъоу афыряIэр лIэужхэм зэIэпахы. Къэралыгъом хэхъоныгъэ ышIынымкIэ къэкIопIэшIу хъурэр унэгъо пытэр ары. Ащ имэхьанэ гъэлъэшыгъэныр къэралыгъом ыпэ ригъэшъырэмэ ащыщ. Унагъохэм ящыIэкIэ-псэукIэ нахьы­шIу шIыгъэнымкIэ АР-м и ЛIы­шъхьэу КъумпIыл Мурат ынаIэ тетэу шъолъырым бэ щызэшIуа­хырэр. Къэхъухэрэм япчъагъэ нахьыбэ шIыгъэнымкIэ шъолъы­рым хэбзэгъэуцугъэхэр щаштэх, IофшIэныр Iэрыфэгъу, цIыфхэм ящыIэкIэ-псэукIэ нахьышIу ашIы, кIэлэцIыкIу IыгъыпIакIэхэр, еджа­пIэхэр агъэуцух. Адыгеим и ЛIышъхьэ, Къэралыгъо Советым — Хасэм и Тхьаматэ ыкIи министрэхэм я Кабинет хэтхэм ацIэкIэ унагъо пэпчъ сыфэлъаIо мамыр илъынэу, псауны­гъэ пытэ иIэнэу, хахъо ышIынэу, — къыIуагъ ащ.

ПстэумкIи мэфэкIым унэ­гъуибл щагъэшIуагъ. Ахэм ащыщ хъугъэ Советскэ Союзым и ЛIыхъужъэу МатIыжъ Кущыку иунагъо. Ежь Кущыку 2008-рэ илъэсым дунаим ехыжьыгъ, ЛIыхъужъыцIэу къылэжьыгъэр къэзыушыхьатырэ тхылъри ащ ыуж ибынхэм къызаратыжьыгъэр, ары нахь мышIэми, илIыблэнагъэрэ ипсэемыблэжьныгъэрэ ящытхъу илъэсхэм ахэкIодагъэп. ТекIоныгъэшхор къызыдахыгъэр илъэс 80 зыщыхъурэм джыри зэ ащ ыцIэ къыраIуагъ, ишIэжь агъэлъэпIагъ, лIыхъужъныгъэу зэрихьагъэмкIэ «тхьауе­гъэпсэу» раIуагъ. 1943-рэ илъэ­сым, чъэпыогъум и 24-м Ма­тIыжъ Кущыку Днепрэ иджабгъу нэпкъ, Дмитриевкэм дэжь щы­кIогъэ зэошхом лIыгъэу хэлъыр къыщигъэлъэгъуагъ. Пыим ищэ огъу зэпымыужьым пхырыкIи, машIор тыритэкъуагъ, взводитIу хъурэ лъэсыдзэр зэкIифагъ. Ащ ихьатыркIэ нэмыцхэм япытапIэ советскэ дзэкIолIхэм аштэн алъэкIыгъ. Тыжъым, тым ишIэжь агъэлъапIэу мэфэкI Iофтхьабзэм къекIолIагъэх ЛIыхъужъым ыпхъоу МатIыжъ Аминэт, ыкъо нахьыкIэу МатIыжъ Айтэч ыкIи ахэм ябынхэр.
— Унэгъо анахь дэгъоу рес­публикэм исхэм ащыщхэр мэфэкIым къедгъэблэгъагъэх. Ахэм ящысэкIэ унэгъо пытэр зыфэдэн фаер къэдгъэлъагъо тшIоигъуагъ. УхъумакIом и Илъэсэу хэдгъэунэфыкIырэм ахэр занкIэу епхыгъэх — ахэр лIыхъужъ унагъох. ЛIыхъужъхэм къатекIыгъэ лIэужых, — къыхигъэщыгъ АР-м цIыфхэм яграждан зэфыщытэкIыхэм язытет тхыгъэнымкIэ ГъэIорышIапIэм ипащэу Лариса Волчанскаям.
— Тятэ ыцIэ мыщ фэдэ мэфэкI зэхахьэм къызэрэщыраIуа­гъэр тигуапэ хъугъэ. Шъыпкъэ, ежьым къызэримылъэгъужьыгъэр тигукIай. ЛIыхъужъыцIэу къыфагъэшъошагъэм инэпэеплъ тхылъи джащ фэдэу къылъэ­гъужьынэу инасып къыхьыгъэп. Ау тэркIэ ар сыдигъуи ЛIы­хъужъыгъ. Зэпсаум зэрэтихэ­бзагъэу, джыри илъэс къэс жъоныгъуакIэм и 9-м иунэ ты­щызэIокIэ, мэфэкIыр зэкIэ илъфыгъэхэм зэдыхэтэгъэунэфыкIы, тыгу къэтэгъэкIыжьы, — къыддэгощагъ МатIыжъ Кущыку ыпхъоу Аминэт.
Унагъохэм ягъэшIон къыкIэлъыкIоу творческэ купхэм мэфэкIыр лъагъэкIотагъ.
Шъугу къэдгъэкIыжьын, 2008-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Iоныгъом иятIонэрэ зыгъэпсэфыгъо мафэхэм атефэу унэгъо джэныкъом и Мафэ Адыгеим щыхэтэгъэунэфыкIы. Унагъомрэ ащ ишэн-хабзэхэмрэ ямэхьанэ къэIэтыгъэныр ыкIи гъэпытэ­гъэныр ипшъэрылъэу республикэ мэфэкIыр агъэнэфэгъагъ.
Анцокъо Ирин.