КъэкIощт зыгъэпсэфыгъо мэфитIум, Iоныгъом и 13 — 14-м, адыгэ къуаем ифестивалэу Дахъо гъэхъунэм щызэхащэщтым изыфэгъэхьазырын зэрэкIорэм «Адыгэ макъэр» лъэплъэ, ащ хэлэжьэщтхэм гъэ­зет­еджэхэр нэIуасэ афэтэшIых. МэфэкIым Адыгэкъалэ зызэ­рэфигъэ­хьазырырэм зы­щыдгъэгъозагъ.

Лъэпкъ шхыныгъо анахь ­шъхьаIэу адыгэ къуаер цIынэу, гъэгъугъэу, благъэу, щыхьагъэу — гъомылэпхъэ зэфэшъхьа­фыбэу ащ хашIыкIырэр фес­тивалым къыщагъэлъэгъощт. Ащ фэшъхьафэу бзылъфыгъэ пщэ­рыхьакIохэр хьалыжъом ишIын­кIэ зэнэкъокъущтых.
Адыгэкъэлэ администрацием культурэмкIэ и ГъэIорышIапIэ ипащэу НапцIэкъо Мариет мэфэкIым зызэрэфагъэхьазырырэр къытфиIотагъ.

— Адыгэ къуаер лъэпкъ шхыныгъо анахь шъхьаIэу тиI, ар республикэм инэпэеплъ. Илъэс къэс Iофтхьабзэм тыхэлажьэ. Анахь дэгъоу зипщыпIэ зэIузыхыгъэхэмкIэ Адыгэкъалэ апэрэ чIыпIэр гъэрекIо къыфагъэшъошагъ. Мы илъэсми зэ­нэкъокъухэм ялъэныкъо зэфэшъхьафхэм ахэдгъэлэжьэщтхэр дгъэнэфагъэ. БлэкIыгъэ илъэсым нахьыпэм агъэфедэщтыгъэ кузэкIэтыр типщыпIэ дэд­гъэуцогъагъ, ащ адыгэ къэбыр, тыгъэгъазэр, нэмыкI хэтэрыкI­хэр илъыгъэх, къалмыкъ щаир зыхашIыкIырэ шIорэир зэрыт цэф псэуалъэхэр ащ кIэры­тыгъэх. ЦIыфхэм агу рихьэу тищагу зэIухыгъэ къеблагъэ­щтыгъэх. ПщыпIэм щыжъотыгъ, цIыфэу щызэблэкIхэрэм лъэпкъ шхыныгъохэр ашIогъэшIэгъо­ныгъэх, — къыIуагъ НапцIэкъо Мариет.
Адыгэ къуае зыдэлъ хьалыжъо анахь IэшIур зышIы­гъэмкIэ, лъэпкъ шхыныгъохэр дэгъоу зыупщэрыхьыгъэхэмкIэ зэнэкъокъухэр лъэпкъ щагухэм ащызэхащэщтых.
ХьалыжъошIыным фэIэзэхэ ХъокIо Сурэт, Мамыекъо Ра­зыет, Шъхьащэкъо Сусан, Пщыпый Жаннэ мыгъэ ятIонэрэу зэнэкъокъум хэлэжьэщтых. Ахэр Адыгэкъалэ игупчэ тхылъеджапIэ щэлажьэх. Хьалыжъом игъэ­жъэн шъэфэу хэлъымкIэ IэпэIасэхэм тяупчIыгъ.
— Лъэшэу тырэгу­шхо къуаем имэфэкI тишъо­лъыр зэрэщы­хагъэунэфыкIырырэм. Къое хьалыжъор адыгэ унагъо къихъухьэгъэ бзылъфыгъэ пстэуми агъажъэу къысшIошIы. Тхьацур дэгъумэ, хьалыжъор дэгъу хъущт, — еIо ХъокIо Сурэт.

— Тхьацур дэгъоу хъуным фэшI щэмрэ минеральнэ псы щыугъэмрэ зэхэтэгъэкIухьэ, щыгъу хэтэта­къошъ, тэгъэфабэ. Щэ­рэб цIыкIухэр псы кIыIум къызытыри­хьэкIэ, псынкIэу тхьацур тэпшэ. Джащ фэ­дэу пшэгъэ тхьацур фыгъошIу мэхъу. Тхьацур пIуакIэу пфын фае. Къуаеу дэплъхьащтым дагъэ къызхидзэу, дэ­гъоу ихыгъэмэ, хьалы­жъор дэгъу зэрэхъущтым тицыхьэ телъ. ХьакIэхэм хьалыжъоу ядгъэшхырэм иIэшIугъэ адырэ гъэм нэс ащы­мыгъупшэжьынэу IэшIоу афэдгъэжъэщт, — къыIуагъ Мамые­къо Разыет.
— Фестивалым хьа­джыгъэ килограмм 20 зыдэтщэщт, щэ литрэ 15-м хэкIырэ тхьацур тпшэщт, къое килограмми 10, дэгъэ литрэ 20 фэдиз зэкIэмкIи щыдгъэфедэщт. Ахэм анэмыкIэу, щыуан лъа­къор ыкIи щыуанышхор дгъэхьазырыгъэх. Хьалыжъор гъучI щыуаным нахь дэгъоу щы­жъэщт, — къыIуагъ Пщыпый Жаннэ.
— СэркIэ нэнэжъ ихьалыжъо къызэрыкIо анахь сикIас — ­тыгъэныкъор зитеп­лъэу, къуаеу дэлъым щыгъум нэмыкI хэмы­лъэу дагъэм щыгъэ­жъагъэр. Джащ фэд сянэжъ ыгъажъэ­щтыгъэу, нэужым сянэ ышIэу, джы сэ сипшъа­шъэ езгъашIэрэр, — къыIуагъ Шъхьащэ­къо Сусанэ.
Бысымгуащэ пэпчъ хьа­лыжъо шIыкIэ шъхьаф иI. ХьалыжъошI IэпэIасэхэм хьалыжъо IэшIу агъэжъэным зытырагъэпсыхьэ, зэнэкъокъум апэрэ чIыпIэ къыдахыным щэгугъых.
Гъэщыр зыдэщыIэм сыдигъокIи дэрмэныр щыI. Къуаем имэфэкI къе­кIолIэрэ цIыфхэр мэлэкIэщтхэп, хьакIэхэр лъэпкъ шхыныгъо IэшIум нэIуасэ фэхъущтых, тикультурэ идэхагъэ мэфэкIым щызэхашIэщт.
Культурэ закъор арэп цIыфхэр зэпэблагъэ зы­шIыхэрэр, шхыными зэ­фещэх.
Лъэпшъыкъо Фатим.