Iоныгъом и 8-м къыщегъэжьагъэу и 14-м нэс — шъон пытэхэр зэмыхьылIэгъэнхэм ыкIи ащ къыхэкIырэ лIэныгъэр, узхэр нахь макIэ шIыгъэнхэм ятхьамаф.

ЦIыфхэм шъон пытэхэр зэрагъэфедэ­хэрэм япхыгъ лIэныгъэм, бзэджэшIагъэ­хэм, гъогу-транспорт хъугъэ-шIагъэхэм зыкъызэраIэтырэр.
Ешъоным ыпкъ къикIыкIэ 2024-рэ илъэсым нэбгырэ 42152-мэ ядунай ахъожьыгъ, ахэм ащыщэу процент 70-р Iоф зышIэшъун ныбжьым иты­гъэх. Къы­хэгъэщыгъэн фае гуузым, аритмием, адэбз узым, шIум иузхэм япхыгъэу зидунай зыхъожьыгъэхэр мыхэм зэрахамылъытагъэхэр. Ау а узхэм лъапсэ афэхъугъэр шъон пытэхэр ары.
Шъон пытэхэр зэрэзэрахьылIэрэм кIэух хьылъэхэр анахьыбэу зыщафэхъу­рэр къоджэ псэупIэхэр ары. Ешъоным пэшIуекIорэ политикэр лъыгъэкIотэгъэныр ыкIи гъэлъэшыгъэныр ищыкIагъ.
— ЦIыфым зэпымыоу шъон пытэхэр зэрихьылIэнхэу зыри­гъажьэрэр ипсихикэ зыпкъимытыныгъэ хэлъэу, ыгукIэ гумэкIыгъо горэм зыхафэкIэ ары. Ащ фэдэ чIыпIэ зэжъум укъикIынымкIэ шъон пытэр IэпыIэгъу хъурэп, зишIуагъэ къакIорэр физическэу упсыхьэгъэным, угу рихьырэ сэнэхьатым уапылъыныр, интернетым ыкIи къэбар жъугъэм иамалхэм арыт къэбар дэйхэм защыудзыеныр, уимафэ зэрэбгъэкIощтыр бгъэнэфэныр е узфыримыкъужьымэ, специалистым зыфэбгъэзэныр ары, — къыIуагъ АР-м псауныгъэр къэу­хъумэгъэнымкIэ и Министерствэ общественнэ псауныгъэмкIэ и Гупчэ коммуникационнэ ыкIи общественнэ проектхэмкIэ иотдел ипащэу Джульета Керим-Заде.
Шъугу къэдгъэкIыжьын щыIэныгъэм чIыпIэ зэжъу ригъэуцогъэ ныбжь зиIэхэми, кIэлэцIыкIухэми психологическэ IэпыIэгъу ыпкIэ хэмылъэу, шъэфэу, пэIудзыгъэ шIыкIэм тетэу языгъэгъотырэ шъолъыр ыкIи муниципальнэ къулыкъухэр, фондхэр Урысыем зэритхэр.
АР-м псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ и Министерствэ общественнэ псауныгъэмкIэ и Гупч.