ЗэлъашIэрэ краеведэу, тарихълэжьэу, усакIоу Иван Бормотовым Адыгеим итарихъ, изекIо гъогухэм афэгъэхьыгъэу тхыгъабэ иI, тхылъ гъэшIэгъонхэр къыдегъэкIых. Мызыгъэгум ащ итхылъыкIэ уси 100-м ехъу къыдэхьагъ.

Адыгэ Республикэм щызэдэ­псэухэрэм щыIэкIэ тынч яIэным, зы цIыфыр ежь фэдэм кIэгъэкъон пытэ фэхъуным, зыкIыныгъэм, зэгурыIоныгъэм, кIэкIэу къэпIон хъумэ, шIум къыфэджэ.
Иван Бормотовыр Адыгеим къы­щыхъугъэп, ау мыщ зыщыпсэурэр ­илъэс 40-м шъхьадэкIыгъ, лъэпкъ лъачIэу адыгэм итарихъ куу, Хэгъэгу зэошхом илъэхъан Адыгеим хьазабэу ыщэчыгъэм ащыгъуаз, ар ныбжьыкIэхэм ягъэ­шIэгъэным ынаIэ тет. ЛIыр общественнэ IофышIэ чан, гъунэнчъэу илъапI иятIонэрэ лъфыпIэу Адыгеир.
БэмышIэу Мыекъуапэ къыщыдэкIыгъ цIыф Iуш хъупхъэм ипоэтическэ тхылъэу «Мир, в котором я живу» зыфиIорэр. Усэхэр зыхэт дунаеу зыщыпсэу­рэм ра­гъэшIыгъэ зэхашIэх; къешIэкIыгъэ чIыопс хьалэмэтым, щыIэкIэ гупсэф тынчым къапкъырэкIых.
КъыошIэкIыгъэ дунэешхом изы Iахьэу о пшъхьэкIэ узэрэщытыр зэхэпшIэныр, шIум уфэкIоныр, ощ фэдэ цIыфым ­блыпкъ пытэ уфэхъуныр — дунэешхор зыгъэпытэрэ шэнышIухэу зэрэщытхэр иусэ сатырхэм къащыреIотыкIы. ГущыIэ зафэм, фабэм къымыубытын зэрэщымыIэр, гукъэбзагъэр зэрэIэзэгъур кIегъэтхъы. Ауми, ышъхьэкIэ усакIом нэшхъэй-гумэкIыр къытекIоу къыхэкIы: цIыфыр къэхъу, игъо къэсышъ, мы чIым текIыжьы. Анахь мэхьанэ зиIэр уицIыфыгъэ пIэтэу, унапэ къабзэу гъашIэр бгъэшIэныр арэу зэрэщытыр ипоэзие къыщиIотыкIыгъ.
ЗэплъэкIыгъо уимыфэу макIо уахътэр, мафэхэр… ТэкIо, тэчъэ зышъхьасыжь тимыIэу; ау уфэмысакъымэ, гу лъымытахэу, псауныгъэм къыхэIэ.., зы чIыпIэ итэп щыIэныгъэр, егъашIэм щыIэнэуи хэти къэхъурэп, ау, ежь усакIом зэриIоу, «кIэдэIукI кIым-сымым, кIымэфэ пчыхьэм фэсакъзэ щыгъаз гупшысэр; ГъашIэр — лъэрыхь; ащ уфай-уфэмыеми, уепсыхьэ».
Джащ фэдэ къабзэу о пщыщи пшIуе­хьы.
Ныбжьым хэхъо, шъхьацыр матхъо, къэнэжьырэр шIагъэр ары. ИгъэшIэ гъогужъые усакIоу Бормотовыр ры­плъэжьызэ, щыIэныгъэ шъыпкъагъэм зэрэфэкIуагъэр, ыгуи ышъуи а зэкIэмэ зэрапсыхьагъэр къеIо.
Усэхэу «Человечность», «Жизнь», «Бегут года», «У чистого озера» зыфиIохэрэм гупшысэ зэфэ куур ащэIорышIэ.
Ащ мэкъэ IэтыгъэкIэ иусэхэм ащыкIегъэтхъы гукIэ зэхишIэрэр: «Я люблю тебя, Майкоп!», «Я вырос среди гор», «Адыгея», «Зов гор», «Хороший день», мыхэм анэмыкIхэми.
ЧIыпIэу узщыпсэурэм иIэшIугъэ-тынчыгъэ джарэу IупкIэу зэхэпшIэныр насыпыгъ. Ары, щэч хэлъэп, ежьыр мы­адыгэми, Иван Бормотовым ыгу нэ­сыгъ Адыгеир ыкIи адыгэ лъэпкъыр. Ащ джары джэнэтыпIэ чIыпIэу Адыгэ Рес­публикэр зыпишIын щымыIэ чIыпIэ гупсэф фэзышIырэр.
Хэгъэгушхоу Урысыем цIыф лъэпкъ зэфэшъхьафыбэр зэгурыIоу щызэдэ­псэун зыкIалъэкIырэр Хэгъэгур ным ычIыпIэу алъытэшъ ары.
УсакIом мы чIышъхьашъом заохэр текIодыкIынхэм, цIыфым ежь фэдэ цIыфыр ыгъэлъэпIэным къыфэджэ, зэде­Iэжь-зэфэгумэкIыжьым гур ыгъэпытэу узэрэлъагъэкIуатэрэр, Урысыешхор зы­гъэпытэрэр цIыф жъугъэ къызэрыкIохэм аIапэ пытэу зэрэзэрэIыгъыр арэу елъытэ.
Демыгъэштэни плъэкIыщтэп нэплъэгъу ихыгъэрэ гу къабзэрэкIэ щыIэныгъэм ухэплъэныр зэрэшэн дэгъум ыкIи ащ фэдэ цIыф Iуш дэдэу, гукIэгъу-цIыфыгъэ лъагэр зишъуашэу усакIоу Иван Бор­мотовыр зэрэщытым.
Ипоэтическэ сборникэу «Мир, в кото­ром я живу» зыфиIорэм тхылъеджабэ ыгъотынэу, усакIоми псауныгъэ иIэу гупшысэр джащ фэдэу къабзэу тапэкIи ылэжьынэу фэтэIо.
Мамырыкъо
Нуриет.