Къихьэгъэ мазэм банкхэм чIыфэу къатыхэрэм, къэралыгъо фэIо-фашIэхэм аусэ, рекламэм, чIыгу Iахьэу амыгъэфедэхэрэм, нэмыкIхэм афэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэу аштагъэхэм кIуачIэ яIэ хъугъэ.

Егупшысэнхэу уахътэ къаратыщт
Банкым чIыфэ къыIихынэу еолIагъэм а лъэбэкъоу ышIыгъэм фэхьазырмэ джыри зэ егупшысэжьынэу уахътэ къы­ратыным фэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэ УФ-м и Къэралыгъо Думэ ыштагъ.
Ащ къызэрэщиIорэмкIэ, банкыр цIыфэу зыфэзгъэзагъэм сомэ мин 50-м щыублагъэу сомэ мин 200-м нэсэу чIыфэ къыритынэу къезэгъыгъэу, ащ фэгъэхьыгъэ зэзэгъыныгъэм лъэныкъуитIур зэдыкIэтхагъэмэ, ащ ыуж сыхьатиплI темышIэу ахъщэр счетым къыригъэхьащтэп. Ар сомэ мин 200-м шIокIымэ, сыхьат 48-рэ пIалъэу иIэщт.
ЦIыфым емыгупшысэу, зэритыжьыщт амалэу иIэхэри къыдимылъытэхэу чIыфэр ыштэу, етIанэ ар фэмытыжьэу ыкIи кIэгъожьэу бэрэ къыхэкIы. Аужырэ уахътэм гъэпцIакIохэм агъэдаIоу кредит зэрагъэгъэпсыхэрэм япчъагъи нахьыбэ мэхъу. А зэпстэумэ цIыфхэр ащыухъу­мэгъэнхэм фытегъэпсыхьагъ законыкIэр. Ау ахэр ипотекэм, автомобильнэ лизингым, нэмыкI чIыфэу мыхэм яхьщырхэм анэсыхэрэп.
Рекламэ къащатын фитыжьхэп
«Социальнэ хъытыоу» Урысыем щагъэфедэ мыхъущтхэм, гущыIэм пае, «instagram», «Facebook» зыфэпIощтхэм, рекламэ ащыптын уфимытэу къызщиIорэ хэбзэгъэуцугъэм мы бжыхьэу къихьагъэм кIуачIэ иIэ хъугъэ. Ар зыукъорэ физическэ лицэхэм тазырэу сомэ 2500-рэ, юридическэхэм сомэ мин 500-м нэсэу арагъэтыщт.
MAX-р зэпстэумэ атетын фае
Урысыем щагъэпсыгъэ мессенджерэу «MAX» зыфиIорэр электроннэ псэуалъэ­хэм зэкIэми шIокI имыIэу атырагъэуцоным фэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэр Iоны­гъом и 1-м къыдэкIыгъ. Мы приложениер къэралыгъо фэIо-фашIэхэм япортал рапхыгъ, ащ уихьанымкIэ ищыкIэгъэ кодыр MAX-кIэ къэбгъэкIон плъэ­кIыщт. Электроннэ IэпэкIадзэу «Госключ» зыфиIорэри мыщ хагъэхьагъ.
ЧIыгу Iахьыр умыгъэфедэмэ
Ащ фэдэ амыгъэкощырэ мылъку зиIэу, зыпари тыримышIыхьэу е къыщимыгъэ­кIэу зыбгынэжьыгъэхэм пшъэдэкIыжьэу ахьыщтым епхыгъэ унашъуи щыIэ хъугъэ.
2025-рэ илъэсым игъэтхапэ и 1-м кIуачIэ иIэ хъугъэ псэупIэ гъунэм е чъыгхэтэ товариществэм чIыгу Iахь щызэзгъэгъотыгъэхэм илъэсищым къыкIоцI ар агъэкъэбзэнышъ, псэуалъэ тырагъэуцонэу е алэжьынэу ыуж ихьанхэ фаеу къызщиIорэ хэбзэгъэуцугъэм. Илъэсищым чIыгур зием ыгъэкъэбзэн, ыупкIэн, ищыкIагъэмэ ыгъэгъушъын, зэщизы ышIын, тучан е нэмыкI псэуалъэ тыригъэуцонэу ригъэжьэн фае. Ар ымыгъэцакIэмэ, тазыр тыралъхьан е къыIа­хынышъ ащэжьын алъэкIыщт.
Джы мары чIыгур хэбзэгъэуцугъэм диштэу зием зэримыгъэфедэрэр къэзыгъэлъэгъощт шапхъэхэр зыщытхыгъэ унашъоу УФ-м и Правительствэ ыштагъэм кIуачIэ иIэ хъугъэ.
Къэралыгъо фэIо-фашIэхэм ащыщыхэр къэлъэпIагъэх
Ар автомобилистхэмрэ Урысыем щыпсэунэу IэкIыб къикIыгъэхэмрэ зыфэгъэхьыгъэр. Джы рулым кIэлъырысынэу фитыныгъэ къэзытырэ тхылъыр къыдэзыхыщтым къэралыгъо пошлинэу ытыщтыр сомэ 4000-м нэсыгъ, ыпэкIэ сомэ 2000 хъущтыгъ. Транспортым пае паспорт къатыным фэшI сомэ 800 атыщтыгъэмэ, джы ар сомэ 1200-рэ мэхъу. Регистрацие зэрашIыгъэр къэзыушыхьатырэ тхылъым игъэпсын джы сомэ 1500-рэ ыуас, ыпэкIэ сомэ 500 хъу­щтыгъ.
Джащ фэдэу регистрационнэ тамыгъэу гъогурыкIоныр щынэгъончъэнымкIэ Къэралыгъо автоинспекцием къыщатырэм ыуасэ сомэ 3000-м нэсыгъ, транспортым зэхъокIыныгъэ горэ фэпшIыгъэ­мэ, ар зэрэщынэгъончъэр къэзыушыхьатырэ тхылъым сомэ 4500-рэ лъыптыщт, ыпэкIэ сомэ 1500-рэ зэрэхъущтыгъэр.
«Техосмотрэри» сомэ 500-кIэ нахь лъапIэ хъугъэ. Сыда пIомэ, автомашинэм изытет зэрауплъэкIугъэр хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ Министерствэм исистемэ дагъэхьаным пае къэралыгъо пошлинэу сомэ 500-р транспортыр зием ытын фаеу ашIыгъ.
IэкIыб къэралыгъохэм къарыкIыгъэхэм пошлинэу атырэми къыхэхъуагъ. Урысыем къэкIуагъэхэу зыщыпсэурэ чIыпIэм зыщязгъэтхыщтхэм сомэ 1000, учетым хэуцощтхэм сомэ 500, охътэ гъэнэфагъэу къызэрихьагъэхэр лъагъэкIотэным фэшI сомэ 1000, патент къаратыным е икIэрыкIэу агъэпсыжьыным фэшI сомэ 4200-рэ атыщт.
ЧIыфэ ыштэн фимытынэу
ЦIыфым банкхэм чIыфэ къаIихын фимытэу ежь-ежьырэу зыфигъэпсыжьын амал иIэным фэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэ щыIэ хъугъэ. «Самозапрет на кредиты» зэреджагъэхэр. ЦIыфхэм яшIэ хэмылъэу ацIэкIэ кредитхэр бзэджа­шIэхэм къызэратыратхэхэрэм е къагъап­цIэхэзэ зэрарагъаштэрэм щыухъумэгъэн­хэм ар фытегъэпсыхьагъ.
Ар къэралыгъо фэIо-фашIэхэм япортал щыбгъэпсышъунэу ашIыгъ. Ау ар зэкIэми, анахьэу нэжъ-Iужъхэм, агъэфедэн амал зэрямыIэм къыхэкIэу МФЦ-м уекIуалIэмэ къафагъэпсыным фэгъэхьыгъэ унашъо къыдэкIыгъ.
Зыгъэхьазырыгъэр ХЪУТ Нэфсэт.