Top.Mail.Ru

ИщыкIагъэм ичIыпIэ егъоты

Image description
Бырсыр А.

«Адыгэ хъулъфыгъэу бзыур зытIупщырэм дэжь». Аужырэ мазэм къэлэдэсхэми ихьакIэ­хэми ягъогупэхэр лъэгъупхъэ чIыпIакIэу Мыекъуапэ иIэ хъугъэм екIух, сурэтхэр зы­щытырахых. IофшIагъэр къызызэIуахыгъэм тешIагъэр охътэ макIэми, игъашIэм а чIыпIэм итыгъэм фэдэу чIыналъэм къекIоу хэуцуагъ. Скульптурэм исурэт зышIыгъэу, Урысыем культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу, Адыгеим изаслуженнэ сурэтышIэу Бырсыр Абдулахь зэриIоу, Шъхьэгуащэ инэпкъ къытеуцогъэ унакIэхэр чIыопсым рипхыгъэх.

Къатыбэ хъурэ унищыр ашIыгъ шъхьаем, ахэр язакъомэ мыхъунэу слъытагъэ. Зыдэщытхэ чIыпIэм елъытыгъэу къушъхьэхэм, псыхъохэм, мэзхэм нахь афэгъэзагъэхэ фэд, арыти, ахэр зэппхынхэ, чIыопсым хэгъэщагъэхэу щытынхэ фаеу сегупшысагъ. Бзыоу хъулъфыгъэм ытIупщырэр цIыфым ыпс, ащ къушъхьэм шъхьафитыныгъэ щегъоты. Сыдэу щытми, унэхэмрэ чIыпIэу зыдэщытхэмрэ скульптурэм зыкIыныгъэ къахилъхьагъ, еIо сурэтышIым.
Ау скульптурэр нэмыкIын ылъэкIыщтыгъ. Абдулахь къызэриIуагъэмкIэ, а чIыпIэм къекIун фэдэу пстэумкIи сурэтиплI ыгъэхьазырыгъагъ. Ау унэхэр зыгъэуцугъэхэм, мыжъосыныр язгъэшIыгъэхэм къыхахыгъэр непэ зэкIэми шIу тлъэгъугъэр ары.

А. Балабась


Бырсыр Бислъан псэолъэшIышхоу Бытырбыф дэс. Унэ зэхэтхэр зишIыкIэ джащ фэдэу мыжъо сынхэр ащегъэуцух, шIухьафтын афешIых. Ащ ыкъоу Анзор Шъхьэгощэ нэпкъ тет унэхэм ягъэуцун фэгъэзэгъагъ. СурэтиплIыр зафэсэгъэ­хьым, къысэмыупчIыжьхэу непэ зэкIэми шъулъэгъурэр къыхахыгъ ыкIи тырагъэфагъ. Сурэтэу сшIыгъэхэмкIэ анахь къекIурэр ары. Къалэм икъыблэ аужырэ илъэсхэм дахэу зэтырагъэпсыхьэ, ау мыщ фэдэу непэ хахъо зышIырэ къушъхьэлъэ лъэныкъом гъэзагъэу, зищэеу, романтикэ горэм щыкIэщтыгъэ. Сырыраз зэрэхъугъэм,къыддэгощагъ Абдулахь.

А. Балабась


Мыжъосыныр ищыкIэгъагъ шъхьаем, мэхьанэнчъэу сурэтышIым ар ышIыгъэп. Ащ хэшIыхьэгъэ Iахь пэпчъ зыгорэ къе­Iо. ГущыIэм пае, бзыужъые цIыкIоу бзыушхом дэплъыерэр ащ ехъуапсэ, джащ фэдэу ари дэбыбыенэу фай, ау ытамэхэр джыри къэкIыгъэхэп. Игъо къэсымэ ари фызэшIокIыщт. Зым ымакъэ нахь гъумэу, адырэр нахь жъынчэу одыджынитIу пылъагъ. Абдулахь къызэриIотагъэмкIэ, ахэр унэмэ ачIэс сабыйхэм ячэф макъ. КъычIэлъэдыхэмэ агъэжъынчыщтых, агъэджэгущтых.
Ар сэ хэслъхьэгъэ мэхьанэр ары. ЦIыф пэпчъ зэрэфаеу къыгурыIон ылъэ­кIыщт. Бзыушхор, ыпэкIэ къызэрэсIуагъэу, цIыфым ыпс. Шъыпкъэр пIощтмэ, ащ итеплъэ фэдэ щыIэми сшIэрэп, къэ­сыугупшысыгъ. Бгъэжъэп ыкIи нэмыкIэп. Ар — нахьыбэмкIэ тамыгъ. Къушъхьэр къэсыубытыным, чIыпIэр еспхыным пае, а бзыушхор сищыкIэгъагъ. НэмыкI псэушъхьэми хъущтыгъ, ау цIыфыр сыдигъуи бзыум фэдэу быбынэу кIэхъопсы. Шъуашэр зыщыгъ адыгэ хъулъфыгъэм имэхьанэ къызэхэпфыжьын ищыкIагъэп.,къысфызэIуихыгъэх IофшIагъэм ишъэфхэр сурэтышIым.
Непэ Бырсыр Абдулахь иIофшIагъэхэр республикэм, нэмыкI чIыпIэ зэфэшъхьаф­хэм ащыплъэгъунхэ плъэкIыщт. Ахэм шъолъырым икъэлэ шъхьаIэ къагъэдахэ. Мыекъуапэ къыдахьэрэ пэпчъ ылъэгъу­рэмэ ащыщых мэщытыр, ЗыкIыныгъэмрэ ЗэгурыIоныгъэмрэ ягупчэ ит «Онджэ­къыр».
Сэнэхьатэу къыхэпхыгъэр шIокI имыIэу щыIэныгъэм щыбгъэфедэн фае. Сэ ар синасып къыхьыгъ, сытворческэ цIыф. ШIуагъэ къытэу сылэжьэн фае, тхылъыпIэ кIэтхэныр сэщ паеп. Арышъ къыхэсхыгъэ гъогум сырэкIо, еIо ащ.
Джащ фэдэу Абдулахь итворчествэ ихьатыркIэ, цIыфхэр зыфэзыщэрэ чIыпIакIэ Мыекъуапэ иIэ хъугъэ. Джэрзым хэшIыкIыгъэ мыжъосынэу Карелием къыращыгъэ гранитым тетыр джы рес­публикэм икъэлэ шъхьаIэ илъэгъупхъэ чIыпIэхэм ащыщ, зекIо лъагъоу ащ пхырыкIыхэрэм ахэуцуагъ.