Адыгэ къуаем ия XIV-рэ фестивалэу къэблагъэрэм Адыгеим ирайонхэм чанэу зыфагъэхьазыры. Анахь къоеих Iазэхэр зэнэкъокъум хэлэжьэщтых. Шэуджэн районымкIэ къуаджэу Хьа­курынэхьаблэ щыпсэурэ Гъыщ Анжелэ ахэм ащыщ. Лъэпкъ зэхахьэм кIощт бысымгуащэм «Адыгэ ма­къэм» зыIуигъэкIагъ.

2018-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу культурэм и Унэ илитературнэ кружок ипащэу Анжелэ Iоф ешIэ. Ащ дакIоу унэгъо хъызмэтыр чанэу зэрехьэ. Гъыщ­хэр унэгъо Iужъу, зэдеIэжьхэзэ, шъхьадж ипшъэрылъ ыгъэцакIэзэ мэпсэух. Бысымгуащэм щэм хашIыкIырэ гъомылапхъэхэр зэкIэ ешIых. Адыгэ къуаер, щхыур, щатэр, хьалыжъор, нэмыкIыби. Анжелэ унэ сыдигъокIи цIыф кIуапIэу щыт, нэгушIоу ар хьакIэхэм апэгъокIы. Италием къикIыгъэ хьакIэхэри 2023-рэ илъэсым иIагъэх, къэтынэу «Поедем, поедим» зыфиIорэм къуае зэрэрихы­гъэр къыщагъэлъэгъуагъ.
— Лъэпкъ гъомылапхъэм фэгъэ­хьыгъэ фестивалым сыд фэдэ мэхьана ептырэр?
— Адыгэ къуаер — лъэпкъ шхыныгъо анахь шъхьаIэу тиI, ижъырэ шIыкIэхэр агъэфедэхэзэ ар ашIы. Адыгеир ары ныIэп адыгэ къуаер зыщашIырэр. ­Лъэпкъ брендым ифэшъуашэу, ишапхъэхэм ате­мыкIэу ипхын фае. Фестивалым мэхьанэшхо иI, адыгэ лъэпкъым икультурэ ибаиныгъэ, ишхыныгъо зэфэшъхьафхэр хьакIэхэм ятэгъэлъэгъух, джащ фэдэу ныбжьыкIэхэм тикультурэ нэIуасэ зыфашIы. ТэркIи ащ шIогъэ гъэ­нэфагъэ пылъ, умышIэрэ горэ зэогъашIэ, нахь ныбжь зиIэхэм ащ хэлажьэ­хэрэм такIы­рэплъы, завод инхэм къарыкIырэ Iэпэ­Iасэхэм гущыIэгъу тафэхъу. Къое лъэпкъ зэфэшъхьафыбэ щыI, ау шIуагъэу пылъымкIэ адыгэ ­къуаер пстэуми апэ итэу сэлъытэ.

— Къое тэрэз ипхыным сыда ищыкIагъэр?
— Къуае ипхыным ищыкIагъэр щэрэ къоепсырэ ныIэп. Щэм щэтэшъхьэ дэгъу телъмэ, тхъу цIынэм фэдэу къое дэгъу хэкIыщт. Щэм фэхъущт къоепсыр хэпкIэн фае. Щэр къэбгъажъо хъущтэп, къуаер пытэ мыхъуным фэшI. Уищи, уимашIуи, уикъоепси зэтефэнхэ фае. Къоепсыр цIыкIу-цIыкIоу щэм хэпкIэщт, игъорыгъоу ащ къырихыщт. Ар сэIо шъхьаем, «БзылъфыгъитIу якъоеихыкIэ зэфэдэп», аIо, ащ нахь гущыIэжъ дэгъу улъымы­хъужьыми хъун.
— Къоехьал дэгъу ипхыным щэ литрэ тхьапша ищыкIагъэр?
— КилограммитIу къэзыщэчырэ ­къуаер ипхыным пае щэ литрэ 13 фэдиз ищыкIагъ. Ижъырэ шапхъэхэм атетэу къэпIон хъумэ, щэ Iужъу дэгъу литри 5-м къое килограмм хэкIынэу щыт.
— Илъэс тхьапш хъугъа къуае зипхырэр?
— Илъэси 10 фэдиз хъугъэ. ТиунагъокIэ чэмитф тIыгъ. Мафэ къэс щэ литри 100 — 120-м хэкIырэ къуаер исэхы. Адыгэ чы бжъэлъэ шъыпкъэр сигуащэ иягъэу сэгъэфедэ. КилограммитIурэ ныкъорэ къэзыщэчырэ къуаер ащ щызэпырысэгъазэ. Гъэщ зехьанымкIэ унагъо сехьэфэ сянэ сыдеIагъ. Чэмхэри шIу слъэгъущтыгъ, щэр кIэсщыщтыгъ, щхыу искIэщтыгъ. Гъэщым дэрмэнышхо къыпэкIы, ар зыщы­зэрахьэрэ унагъом егъашIэм гъаблэ илъыщтэп.
— Адыгэ къуаем ифестиваль ухэлэжьэныр сыдигъуа зыуублагъэр?
— Фестивалым илъэс пчъагъэ хъугъэ сызыхэлажьэрэр. 2019-рэ илъэсым ­европейскэ шхын адыгэ къуаем хэсшIыкIи, апэрэ чIыпIэр къыдэсхыгъагъ. Ащ ыужырэ илъэсым къуаем иихынкIэ ящэнэрэ чIыпIэр къысфагъэшъошагъ. Мыгъи сыкIонэу къызаIом, сыгушIуагъ ыкIи сыгумэкIыгъ. Нахь зэгъэуIугъэ шIэныгъэхэри къысIэкIэхьагъэх, зысыушэтыжьынэуи сыфэягъ. «ЦIыфмэ агъэ­шIэгъон шIэныгъакIэ горэ къызкъосхын слъэкIыщта?» сIуи сызэупчIыжьыгъ.
— Зэнэкъокъум икъоу уфэхьазырэу олъыта?
— Къуаер зыхэсхыщт щэр зыфэ­дизыщтыр згъэнэфагъэ, хэкIыщт килограмм пчъагъэр пэшIорыгъэшъэу къисыдзагъ, щыуаныр ыкIи ар зытетыщт щыуанлъакъор згъэхьазырыгъэ. Джы къоепсым ихэфагъэ тезгъэфэным фэшI фэбапIэм изгъэуцуагъ. Къоеихыным ишъэф хэушъхьафыкIыгъэу сыдэлажьэ.
— Фестивалым яплIэнэрэу ухэлажьэ, зэхэщакIохэм зыгорэкIэ зафэбгъазэ пшIоигъуа?
— Тызэрэзэнэкъокъушт шапхъэхэр, гущыIэм пае, щэ литрэ пчъагъэу дгъэфедэщтымкIэ, хьакоу тызэрыпщэрыхьащтымкIэ зэфэдэ амалхэр щыIэнхэу, осэшI купым ахэр къыдилъытэнхэу сялъэIу.
Лъэпшъыкъо Фатим.