Джы нэс фэдэ къыхэмыкIыгъэу, зэкъош Адыгэ, Къэбэртэе-Бэлъкъар, Къэрэщэе-Черкес республикищым ялъэпкъ гъэзетхэу «Адыгэ макъэм», «Адыгэ псалъэм», «Черкес хэкум» ащылэ­жьэрэ зэIофшIэгъухэр Къэрэщэе-Черкесым ипсэупIэу Бэвыкъо дэт зыгъэпсэфыпIэм щызэIукIагъэх.

Журналист зэдэлэжьэныгъэм ипроект зэфэшъхьафхэр зэдэзгъэцэкIэрэ зэIофшIэгъухэм мыщ фэдэ зэIукIэгъум игукъэкI къахэзылъхьагъэр «Адыгэ макъэм» иредактор шъхьаIэу МэщлIэкъо Саид. «Черкес хэкум» ыкIи «Адыгэ псалъэм» яредактор шъхьаIэхэм ащ дырагъашти, тарихъ мэхьанэ зиIэ Iофтхьабзэр зэхащагъ.
Адыгеимрэ Къэбэртэе-Бэлкъарымрэ Къэрэщэе-Черкесым зэрэпэчыжьэхэр зэ­рэзэфэдэм къыхэкIэу, зэIукIэгъум бысым тетыгъор щызыубытыгъэр гъэзетэу «Черкес хэкур» ары. ПсэупIэу Бэвыкъо дэт зекIо зыгъэпсэфыпIэр зэIофшIэгъухэм язэIукIэпIэ чIыпэ хъугъэ.

Нэбгырэ 40 фэдиз хъурэ купым хэтыгъэхэр зэфэчэфхэу зэхэхьагъэх, редактор шъхьаIэхэм редакциехэм яIофышIэхэу къыздащагъэхэм пстэуми нэIуасэ афа­шIыгъэх. Лъэпкъ журналистикэм иIофыгъо шъхьаIэхэу — лъэпкъыбзэм икъэухъумэн, редакциехэм ащылэжьэщт ныбжьыкIэхэм якъыхэгъэщын, ягъэсэн, лъэпкъ журна­листикэм ихэгъэхъон, уахътэм диштэрэ шIыкIэ-амалыкIэхэм якъыхэхын, хэутыгъэу къыдэкIырэ гъэзетым нэмыкIэу, редакцие­хэм дунэе хъытыум щыряIэ социальнэ нэкIубгъохэм зэрадэлажьэхэрэм, элект­роннэ гъэзетым Iофыгъоу пылъхэм ахэр атегущыIагъэх. Журналист нахьыжъхэу лъэпкъ гъэзетищыр нахь зэпэблагъэ хъунхэм зиIахьышIу хэзышIыхьагъэхэу ХьакIэмызэ Биболэт, ХьашIуцIэ Мухьамэд, Инды­рысэ Назир афэразэхэу ацIэ къараIуагъ.
Зэхахьэр къызэIузыхыгъэр Къэбэр­тэе-­Бэлъкъар Республикэм илъэпкъ гъэ­зетэу «Адыгэ псалъэм» иредактор шъхьаIэу Жыласэ Заурбэч.
— Апэрэу мыщ фэдэу тызэIукIагъ. Тинахьыжъхэм рагъэжьэгъэ Iофыр лъытэ­гъэкIуатэ. Нэбгырэ заулэ тыхъухэу тызэхахьэщтыгъ, ау, непэ фэдэу, лъэпкъ гъэ­зетищым яIофышIэ куп инхэр зэрэзэрэугъоигъэхэр апэр. Мыр тарихъ мэхьанэ зиIэ зэIукIэгъу. Титхыгъэхэр къош шъолъырым автобускIэ зынэдгъэсыщтыгъэ зэманхэр блэкIыгъэх, джы ахэм электроннэ шап­хъэхэмкIэ тадэлажьэ, тхыгъэхэр зэфэд­гъахьынхэ амал тиI, ащи тышIокIи, мары дахэу тызэхэхьагъ, нэIуасэ тызэфэхъугъ, тызэрэшIагъ. ТызыгъэгумэкIырэ Iофыгъохэм ащыщ адыгабзэм изэгъэшIэн я 5-рэ классым щыублагъэу зы сыхьат нахьыбэ еджапIэхэм къазэрарамытырэр. Лъэпкъыр зыгъэгумэкIырэ тхыгъэхэр нахь игъэкIо­тыгъэу гъэзетхэм къарыдгъэхьанхэ фае. ЛэжьэпIэ чIыпIэхэр тиIэх, ау Iоф ащызышIэн дгъотырэп. Гъэзетым зэпыут та­мыгъэм нэс, хэмыт хъумэ, къыщэлъагъо. Адыгабзэм дэгъоу феджэгъэ нэбгырэ 25-мэ апшъэрэ еджапIэр къаухыгъ. Джыри мыгъэ нэбгырэ 30 аштагъ. Ахэм ащыщэу журналист сэнэхьатым рылэжьэнэу къахэкIыхэрэм тадеIэщт. Ныдэлъфыбзэм зэрэхэдгъэ­хъощтым тыдэлажьэ, кIэлэегъаджэхэр, шIэныгъэлэжьхэр, тхакIохэр зыхэт куп зэхэтщагъэу урыс гущыIэхэу адыгэ къэ­IуакIэ зимыIэхэр зэрэзэтыдзэкIыжьыщтхэм тыпылъ. ГущыIэм пае, «искусственный интеллект» зыфиIорэ гущыIэ зэгъу­сэм зэдедгъэштагъэу «IэрышIэ акъыл» тызэреджагъэр. Ащ фэдэу тызэгъусэу тызэрэзэдэлажьэрэм мэхьанэшхо иI, ишIогъэшхо къытэкIы. Тигъэзетхэм язэ­хэт номерэу къыдэдгъэкIыхэрэм тапэкIэ тазэрадэлэжьэщт лъэныкъуакIэхэр дгъэнэфэнхэ фае.
Къэрэщэе-Черкес гъэзетэу «Черкес хэкум» иредактор шъхьаIэу Абидокъуэ Люсанэ нэужым гущыIэ ратыгъ. Лъэпкъ гъэзетищым яжурналистхэм язэIукIэгъу тефэу лъэпкъыбзэхэм якъэухъумэн фэ­гъэхьыгъэу къэрал мэхьанэ зиIэ зэIукIэ ин Карачаевскэ зэрэщыкIорэм, КъЧР-м лъэпкъ IофхэмкIэ, коммуникацие жъугъэмкIэ ыкIи хэутынымкIэ иминистрэу Мурат Есенеевыр ащ зэрэхэлажьэрэм игугъу къышIыгъ. Ау щытми, зэкъош лъэпкъ гъэзетищым яIофышIэхэу зэIу­кIагъэхэм афакIоу шIуфэс псалъэу къа­фишIыгъэхэр зэрыт тхылъхэр Люсанэ редактор шъхьаIэхэм аритыжьыгъэх. «Черкес хэкум» электроннэ гъэзет шап­хъэр къыштэнышъ, ар зэтырагъэпсы­хьанэу, узэрэдэлэжьэщт шIыкIэхэр аIэ къырагъэхьанхэу министерствэм пшъэ­рылъ къазэрэфишIыгъэр Абидокъуэ Лю­санэ къыIотагъ.
— Мыр «пилотнэ проект» зыфаIорэм фэдэу тпшъэ къыралъхьагъ. Къызэрэддэхъурэм елъытыгъэу нэмыкI лъэпкъ гъэзетхэу КъЧР-м къыщыхаутыхэрэми анэсыщт. НыдэлъфыбзэкIэ лажьэу редакцием Iутыр нэбгырий. Гъэзетэу къы­дэдгъэкIырэм ар дэпхьын зэрэмылъэкIыщтым иIофыгъо тиIэшъхьэтетхэм алъыд­гъэIэсыгъ, цIыфэу редакцием щыла­жьэ­хэрэм япчъагъэ ахэбгъэхъон, техническэ Iэмэ-псымэхэмкIэ нахь зыууIэшын зэрэфаер ятIуагъ. IофшIакIохэр къызхэтхыщтхэр щыIэх. Адыгэ Iорытхыр тфыкIэ зытхыгъэхэу колледжым щеджэгъэ студентхэр редакцием щылажьэхэмэ ашIоигъоу къытфэкIуагъэх. Гъэзетым иэлек­троннэ теплъэ зыфэдэщтым джыдэдэм игъэкIотыгъэу тыдэлажьэ. АщкIэ Iоф­шIэнхэр зэшIозыхыхэрэм апэ итыр си­IэпыIэгъоу Аслъэныкъуэ Мадинэ. Редакциер тIоу тымыгощэу — хэутыгъэ ыкIи электроннэ гъэзетхэм зэгъусэхэу Iоф адэзышIэщт цIыфхэм япчъагъэ хэд­гъэ­хъонэу гухэлъ тиI.
Лъэпкъ гъэзетэу «Адыгэ макъэм» ире­дактор шъхьаIэу МэщлIэкъо Саидэ гущыIэ зыратым лъэпкъ журналистикэм хахъо езыгъэшIыщт тарихъ хъугъэ-шIэгъэ инэу зэIукIэгъур зэрэщытым къыкIи­гъэтхъыгъ.
— Редакциищэп зэIукIэгъум непэ хэлажьэрэр, зы адыгэ редакций. ИлъэсипшI пчъагъэхэм тызэдэлажьэ, Заурбэч къызэриIуагъэм фэдэу, гъэрекIо ащкIэ лъэбэкъушIу тшIыгъэ, журналистхэмкIэ тызэхъожьызэ Iоф тшIагъэ. «Адыгэ пса­лъэм» ижурналистэу Чэрим Марьянэ ар игукъэкIыгъ. Тишъолъыр гъунапкъэхэр зэIутхызэ тизэдэлэжьэныгъэ хэдгъэ­хъуагъ, тижурналистхэр цIыф гъэшIэ­гъонхэм аIукIагъэх, гъэзет нэкIубгъохэм тхыгъэ хьалэмэтхэр къарыхьагъэх, зэ­къош шъолъырхэм ащыпсэурэ цIыф цIэ­рыIохэм, гъэхъагъэ зиIэхэм ягугъу зэрэтшIыгъэм дакIоу ахэр гъэзетеджэхэм ядгъэшIагъэх. Тижурналистэу шъуалъэныкъо щыIагъэхэм а IофшIэныр зэрэзэхэщэгъагъэр, алъэгъугъэр, зыIукIа­гъэхэр лъэшэу агу рихьыгъэх. Шъуижурналистэу Адыгеим къэкIогъагъэхэми тиреспубликэ имэфэкI мафэ фэгъэхьыгъэу дахэу къытфэтхэжьыгъэх. Ар ыпэкIэ тылъызгъэкIотэгъэ IофшIэгъэ ин хъугъэ. Джащ фэдэу къыхэзгъэщынэу сыфай социальнэ хъытыухэм яамалкIэ тхэкIошхоу МэщбэшIэ Исхьакъ ыныбжь илъэс 95-рэ зэрэхъурэм ипэгъокIэу, ныдэлъфыбзэм и Мафэ ихэгъэунэфыкIын къы­дыхэлъытагъэу иусэ тыкъызэдеджагъ, лъэпкъ гъэзетищыми яIофышIэхэр ащ хэлэжьагъэх, ролик зэрэзэхэдгъэуцуагъэр IофшIэгъэ гъэшIэгъон хъугъэ. Ащ фэдэ шIыкIэхэр тапэкIи дгъэфедэнхэ фаеу сыхаплъэ. КъБР-м, КъЧР-м ятха­кIохэм яусэхэми ащ фэдэу тыкъяджэным тыфэхьазыр. Творческэ цIыфхэр зызэIукIэхэкIэ гукъэкI гъэшIэгъонхэр къы­хагъэщых, лъэпкъыр зэу щытыным а зэпстэур фэIорышIэ.
АдыгабзэкIэ Iоф зышIэрэ журналистхэр зэримыкъухэрэм игумэкIыгъо пстэуми зэфэдэу къыхагъэщыгъ. АР-м ижурналистхэм я Союз грант къызэрэди­хыгъэм ишIуагъэкIэ лъэпкъ журналис­тикэм иеджапIэ фэгъэхьыгъэ проектым тыдэлэжьэн зэрэтлъэкIыщтыр тиIофшIэгъухэм къафэтIотагъ. IэрышIэ акъылым иамалхэр «Адыгэ макъэм» зэригъэфедэхэрэр тиIофышIэу Аулъэ Аскэр зэIукIэгъум къыщигъэлъэгъуагъ.
Джащ фэдэу электроннэ гъэзетым изэтегъэпсыхьан пылъ шапхъэхэм, ащ игъэпсынкIэ зэолIэхэрэ къиныгъохэм къатегущыIагъ гъэзетэу «Черкес хэкум» хэхыгъэ проектэу щагъэцакIэрэм игъэцэкIэкIо шъхьаIэу Аслъэныкъуэ Мадинэ. Ар хъытыум зэрэхэбгъэуцощтым, хэутыгъэ гъэзетым фэдэу, электроннэми Роскомнадзорым шапхъэхэр къызэрэпилъхьэхэрэм, ахэм ягъэцэкIэн гъунэ лъыпфын зэрэфаем къатегущыIагъ «Адыгэ макъэм» ишеф-редакторэу Гъом­лэшк Байзэт.
ЗэIукIэгъум хэлэжьагъэхэм еплъыкIэ зэфэшъхьафхэр къыраIотыкIыгъэх.
Табыщ Мурат — КъБР-м игъэзетэу «Адыгэ ­псалъэм» ижурналист:
— Пшъэрылъ шъхьаIэу тиIэр ныдэлъфыбзэм икъэухъумэн ары. Адыгабзэм Iоф дэзышIэрэ журналистхэр ары бзэмкIэ псалъэхэрэр, ар зыгъэфедэхэрэр. Арышъ, адыгабзэм икъэухъумэнкIэ жур­налистхэм яшIогъэшхо къагъакIо. Ащ изэгъэшIэнкIэ сыхьат пчъагъэу еджапIэм чIэлъыр макIэ, кIэлэегъэджэ анахь дэгъуми, ащ фэдэу зыхъурэм, бэ фэшIэшъущтэп. Сэ кIэлэегъэджэ сэнэхьа-
тым сырылэжьагъ. АдыгабзэмкIэ Тыркуем, Къайсырэ илъэсихрэ щезгъэ­джагъэх. Сызэ­регупшысэрэмкIэ, бзэм икъэу­хъумэн зыIэ илъыр журналистхэр ары. ГущыIэм пае, «Нур», «Жъогъобын» зыфиIорэ журналхэр хэта зыфэгъэхьыгъэхэр? КIэлэцIыкIухэр ары. Хэта зы­гъэхьазыр­хэрэр? Журналистхэр ары. ШIэныгъэ­хэмкIэ Дунэе Адыгэ Академием зэIукIэ зызэхищэкIэ бзэм фэгъэхьыгъэу къэгущыIэхэрэм журналистхэр ахэтых. Ушэтын IофхэмкIэ тарихъым, бзэм, социо­логием адыгабзэкIэ фатхэхэу шIэны­гъэлэжьхэр тиIэп, а лъыныкъохэмкIи нахьыбэу тхэхэрэр журналистхэр ары. Бзэм икъэухъумэнкIэ зы гугъэпIэ тIэкIу пшIымэ, журналистхэм ар ясэпхы.

Аслъэныкъуэ Мадинэ — КъЧР-м илъэпкъ гъэзетэу «Черкес хэкум» иредактор шъхьаIэ цифрэ каналхэм ягъэпсынкIэ игуадз, пшъэдэкIыжь зыхьырэ секретарь:
— Хэутыгъэ гъэзетыр зэрэщыIэр дэгъу, ау ныбжьыкIэхэр зэрэзэтщэлIэн тлъэкIыщтхэр социальнэ хъытыу нэ­кIубгъохэр арэу къысшIошIы. Хэутыгъэм емыджэхэрэми, ахэр электроннэ амал­хэмкIэ къызэтщэлIэнхэ фае. Сайтым, электроннэ шIыкIэм тадэлажьэ, лъэбэкъу­кIэхэр тшIынхэу тыублагъ. Официальнэу къыхэтыутырэ къэбархэм анэмыкIэу, цIыфхэм агу нахь къэзыIэтыщт, ашIогъэ­шIэгъоныщт лъэныкъохэм тягупшысэн фай. НыбжьыкIэхэм япхыгъэ Iофыгъохэм нахь лъэшэу ягугъу тшIын фае. ЗыгъэгумэкIыхэрэм затедгъафэкIэ, ти­нэкIубгъохэм, тисайтхэм, тиэлектроннэ гъэзетхэм къарыхьащтых, итхагъэм еджэ­щтых, лъыхъущтых — джащ фэдэу тиIофшIэн дгъэпсыщт. ГущыIэм пае, Телеграм-каналым щытиIэ нэкIубгъом къидгъэхьэрэ къэбар кIэкIхэр ахэм апай. Ар тызэзыпхырэ лъэмыдж цIыкIум фэд. «Клиповое мышление» зыфаIоу, зы такъикъ нахь темытырэ сурэтыр анэ къызэрэкIидзэрэм фэдэу, ежьхэм за­дэтшIызэ тэри тылъыкIотэн фай. Непэрэ зэхахьэм шIэныгъэу тIэкIэлъхэмкIэ тызэрэщызэхъожьыгъэм осэшIу фэсэшIы, сшIогъэшIэгъонэу, къысшъхьапэнэу бэ къыхэсхыгъэр.
Абидокъуэ Люсанэ — гъэзетэу «Черкес хэкум» иредактор шъхьаI:

— АдыгабзэкIэ къыдэкIырэ гъэзетхэм ящыIэкIэ-псэукIэ, яIофшIакIэ на­хьышIу зэрэхъущтым тытегущыIагъ. Зэ­къош республикищым ялъэпкъ гъэзет зэхэтхэр къызэрэдэкIыхэрэм мэхьанэшхо иIэу сэлъытэ. ЗэкIэми пшъэрылъэу зыфэдгъэуцужьырэр бзэм хахъо едгъэшIэу, уахътэм тыдэлъэбакъоу гъэзетым тыфэлэжьэныр ары. Зэхэсыгъом къызэрэщытIуагъэу, цифрэ шIыкIэм иуахътэ тыкъыхиубытагъ. Арышъ, гъэзетым имэ­хьанэ мыкIодэу, хахъо ышIыным иамалхэм тяусэн фае. Шъыпкъэу къэпIон хъумэ, элект­роннэ амалыр тиIофшIагъэ хэмыт хъущтэп. Сыда пIомэ, илъэси 100-кIэ узэ­кIэIэбэжьмэ гъэзетыр къыдэкIынэу зы­щиублагъэм екIолIакIэу фы­ряIагъэмрэ непэ Iофэу ыгъэцакIэрэмрэ тIэкIу зэтекIы. Гъэзетыр тапэкIэ щы­Iэщтмэ зэлъытыгъэр къыткIэхъухьэхэрэр ары. Ащ къи­хьэхэрэм ныбжьыкIэхэр емы­джэмэ, сы­дэущтэу бзэр ухъумагъэ хъу­щта? Тэ, «Черкес хэкур» пштэмэ, электроннэ шIыкIэм иамалхэм ягъэфедэн нахьыбэ зэрэтшIыщтым тыпылъ. Хэутыгъэр IэкIыб тшIыныр ащ къикIырэп.

АдыгабзэкIэ къыдэкIырэ гъэзетхэр ары бзэм иухъумакIохэр.
СиIофшIэгъухэу Жыласэ Заурбэчрэ МэщлIэкъо Саидэрэ сафэраз, акъылыгъэ узэфэхъужьэу узэдэлэжьэныр зымыуасэ щыIэп. Зым игупшысэ адрэм дырегъаштэ, зы пшъэрылъ зэдэтэгъэцакIэ, лъэп­къым тыфэлажьэ. ТапэкIи амал зэрэтиIэу рес­публикищмэ ягъэ­зетхэм яIофы­шIэхэр да­хэкIэ тызэхэхьаным тыпы­лъыщт. Сыфай тапэкIэ гъэзетхэм хэхъо­ныгъэ ашIы­­нэу, бэрэ къыдэкIынхэу, зэпхыныгъэу зэдытиIэм зиу­шъомбгъузэ тиIоф лъыд­гъэкIотэнэу, ныбжьыкIэхэу бзэр зыухъумэхэрэр нахьыбэ хъунхэу.
Дэбагъуэ Хьэтызэ — «Черкес хэкум» иотдел иредактор:

— Мы зэIукIэгъумкIэ анахь мэхьанэ зиIэу слъытэрэр бзэм икъэу­хъумэн ары. «Бзэр дгъэкъэбзэщта, хьауми тыухъумэщта?», — аIозэ мы уахътэм бэмэ упчIэ къагъэуцу. Сэ мэхьанэ зэстырэр бзэр ухъумэгъэныр ары. Сыда пIомэ джыдэдэм тызыхэт уахътэм ти­кIэлэцIыкIухэр адыгабзэкIэ щыгущы­Iэхэрэп. Къалэм дэсхэр хэсэгъэкIышъ, къуаджэхэм ащы­псэухэрэми бзэр аIэ­кIэзыгъ. Сабыйхэм янэ-ятэхэм ыкIи янэжъ-ятэжъхэм ар бэкIэ ялажьэу сэлъытэ, унагъом адыгабзэкIэ щадэгущыIэхэрэп, «ятIорэр къагурыIорэп, ащ пае урысыбзэкIэ тадэгущыIэ», — аIозэ ясабыйхэр агъэкIодых, яныдэлъ-­
фыбзэ IэкIыб ашIы.
Бзэр ухъумэгъэным пае апэрапшIэ унагъом адыгабзэкIэ тыщыгущыIэн, сабыйхэм бзэр аIутлъхьан фае. Сэ Тхьэм ишыкуркIэ пхъорэлъфиплI сиIэшъ, зэкIэри адыгэбзэ къабзэкIэ мэгущыIэх, ащ лъэшэу сыщэгушIукIы. Нахьыжъхэр ары ар зыIэ илъыр. ЕтIани еджапIэхэм ­икъоу адыгабзэр ащарагъашIэрэп, сыхьат пчъа­гъэу ащ фыхахыгъэр макIэ. НахьыбэмкIэ факультатив фэдэу ар арагъашIэ. Арышъ, унагъор ары бзэм иухъумакIоу къэнэжьырэр. Сэ сшъхьэкIэ зиныдэлъфыбзэ зымышIэрэр, ащ рымыгущыIэрэр адыгэкIэ слъытэрэп.
АдыгабзэкIэ къыдэкIырэ гъэзетищри бзэм иухъумэн лъэшэу пылъых. Нахьыбэрэ тызэкIэлъыкIонэу, тызэдэлэжьэнэу сыфай. АкъылкIи, гупшысэкIи зыбзэ тытехьажьмэ нахьышIоу сеплъы.
Чэрим Марьянэ — гъэзетэу «Адыгэ псалъэм» иIофышI:

— Шъыпкъэу пIощтмэ, тапэкIэ гъэзетым Iоф щызышIагъэхэм мы зэдэлэжьэныгъэр Iофыгъо дахэу рахьыжьагъ. Гъэ­рекIо проектыкIэу зэдэтштагъэм ишIуагъэкIэ журналистхэр нахь зэкIэ­лъыкIо, зэдэлажьэхэ хъугъэ. Сэ сшъхьэ­кIэ сиадыгабзэ къысэмэкIэкIы. Адыга­бзэм лексикэ бай иI, сыд фэдэрэ гу­пшыси къыритIотыкIэу щытын фае. ГущыIэм пае, тэ тимыIэ псалъэ горэхэр шъо шъуигущыIэ хэтхэу мэхъу. Ахэр дгъэфедэхэмэ шIуагъэ къытынэу сеплъы. Тэ къатIорэ гущыIэхэм «Черкес хэкум» нэмыкI мэхьанэ щыратэу агъэфедэ. Арышъ, нахьыбэрэ тыбзэхэр зэдэлэжьэнхэ фае. Щысэ къэсхьын, синыбджэгъухэм ренэу къысаIо «КъБР-м иIаташъхь» зэратхырэр мытэрэзэу, Iэташъхьэм къи­кIырэр мэкъу зытырашIыхьэрэ Iатэр ары. АщкIэ шъо шъуикъэIуакIэу «ЛIы­шъхьэр» бэкIэ нахь тэрэзэу сеплъы, имэхьани къыбгурэIо. Арышъ, джащ фэдэ еплъыкIэхэмкIэ, гущыIэхэмкIэ акъылыгъэ къызэфэдгъотын, тиIофшIагъэхэмкIэ тызэхъожьын фае.
НэмыкI лъэныкъоу тызэрыгущыIагъэ­хэм ащыщ тхьапэм тетэу гъэзетыр ма­кIэу къыдагъэкIы зэрэхъугъэр. Гъэзетым цIыфыр еджэным пае шIогъэшIэгъонын фае, ащ пае екIолIэкIэ гъэнэфагъэ къыфэбгъотызэ птхын ыкIи угу илъыр къипIотыкIын фае.
Джащ фэдэу зэIофшIэгъухэр лъэныкъуабэхэм анэсыгъэх.
ЖъоныгъуакIэм и 21-м, адыгабзэм, зихэкужъ къэзгъэзэжьыгъэ тилъэпкъэгъу­хэм, адыгэм ямафэхэу хэдгъэунэфыкIыхэрэм, илъэсым икIэух изэфэхьысыжьхэм афэгъэхьыгъэ зэхэт номерэу къыдэдгъэкIыхэрэм анэмыкIэу, лъэпкъым анахь мэхьанэ зэритэу, нэмыкIхэм такъыхэзгъэщырэ лъэныкъохэмкIэ, гущыIэм пае, адыгэ къуаем, адыгэ шым, адыгэ шъуашэм афэгъэхьыгъэ тхыгъэ­хэмкIэ нахьыбэрэ тызэхъожьынхэу зэ­IукIэгъум щызэдаштагъ.
КъЧР-м культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу ЛIымафэ Фирэ, къуаджэу Алыбэрдыкъо дэт культурэм и Унэ ­ихудожественнэ пащэу Унэгъэсэ Замрэт ыкIи Туаршэ Аминэт хьакIэхэр агъэчэфыгъэх, пщынэ къеуагъэх, орэдхэр къа­Iуагъэх.
Журналист сэнэхьатым епхыгъэ шIэныгъэ зэфэшъхьафхэмкIэ тызэхъожьыгъ, тызыгъэгумэкIырэ Iофыгъохэм шъхьэ­ихыгъэу татегущыIагъ, редакцие пэпчъ иIофшIэн кIэу хигъахьэрэм ягугъу тшIы­гъэ, къэдгъэлъэгъуагъ, тшIогъэшIэгъонэу тызэхэгущыIэжьыгъ. МэщлIэкъо Саидэ зэриIуагъэм фэдэу, зы адыгэ редакциеу а мафэм тызэдэлэжьагъ, тигуапэу, тигъатхъэу тызэхэтыгъ.
Адыгэ чIыгум адыгэ макъэр щыIоу, адыгэ псалъэр щыпхырыкIэу бэрэ дунаим тытетынэу тызэфэлъэIожьыгъ.
Зэкъош республикищым ­ялъэпкъ гъэ­зетхэм яIофышIэ­хэу тарихъ мэхьанэ зиIэ зэIукIэм хэлэжьагъэхэр:
«Адыгэ макъэмкIэ» — МэщлIэкъо Саид, Тэу Замир, Тхьаркъохъо Адам, Гъомлэшк Байзэт, Тхьаркъохъо Сафыет, КIарэ Фатим, Анцокъо Ирин, Делэкъо Анет, Лъэпшъыкъо Фатим, Аулъэ Аскэр, Шъхьэлэхъо Светлан.
«Адыгэ псалъэмкIэ» — Жыласэ Заурбэч, Къаншокъуэ Эллэ, Къумахуэ Аслъэн, Нэзрэн Рае,Чэрим Марьянэ, НэщIэпыджэ Замирэ, ЩхьэщэмыщI Изэ, Табыщ Мурат, Гугъуэт Заремэ, ТекIужь Заретэ, Багъэтыр Луизэ.
«Черкес хэкумкIэ» — Абидокъуэ Люсанэ, Аслъэныкъуэ Мадинэ, Туаршы Ирэ, Дэбагъуэ Хьэтызэ, Лыхь Тимур, Чырбыж Иринэ, Борэныкъуэ Мадинэ, ЛIымаху Iэсят, Емзэгъ Даринэ, Шы­бзы­хъуэ Ленэ, Муссэхэ Зуридэ, Къардэн ЗэIудин.
Тэу Замир, КIарэ Фатим.