ИлъэсыкIэ еджэгъур къэсыгъ. Iоныгъом и 1-м кIэлэеджэкIо гъэкIэрэкIагъэхэр яеджапIэхэм якIолIэжьыщтых. Анахьэу мы мафэм ежэхэрэр апэрэ клас­сым чIэхьащтхэр ары, ахэм апэрэу одыджыныр къафытеощт, партэм кIэры­тIысхьащтых. АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ къызэритырэмкIэ, мы илъэсым апэрэ классым нэбгырэ мини 6-м ехъу чIэхьащт.

Адыгэ республикэ гимназием Iоф щызышIэрэ Мац Мариет апэрэ классыр мыгъэ ештэ, илъэсиплIым шIэныгъэ аригъэгъотыным, щыIэныгъэм игъогу тырищэнхэм афэхьазыр. КIэлэегъаджэм иIофшIэн тIэкIу шIагъэ зиублэжьыгъэр, илъэс еджэгъум зэрифэшъуашэу зэрэкIощтым къыдилъытэрэ пшъэрылъхэр ащ егъэцакIэх, еджапIэм апэрэу къэкIорэ сабыим мы мафэр ыгу дахэкIэ къи­нэжьыным ишъыпкъэу пылъ.
Мариет Казбек ыпхъур кIэлэегъэджэ пэрыт, пэублэ классхэмкIэ кIэлэегъаджэу Iоф зишIэрэр илъэс 40 хъущт, сабыйхэр шIу ылъэгъухэу, шIэныгъэм игъогу тырещэх.
— КIэлэцIыкIухэм мы мафэр мэфэкI шъыпкъэ афэхъун фае. Нэбгырэ 37-рэ мыгъэ сикласс ис. Хабзэ зэрэхъугъэу, еджапIэм щызэхащэрэ линейкэм ыуж классым тыкъычIэхьажьыщт, партэм апэрэу кIэрытIысхьащтых. НэIуасэ тызэфэхъущт, мэхьанэ ин зиIэ лъэныкъохэмкIэ гущыIэгъу сафэхъущт. ДжырэкIэ еджапIэм къычIахьэхэрэм, зэкI пIоми хъунэу, еджакIэ, тхакIэ, лъытакIэ ашIэ, ау арэп анахь шъхьаIэр, кIэлэцIыкIухэр еджапIэм агукIэ фэхьазырынхэ фае, — еIо тигущыIэгъу.
Апэрэ кIэлэегъаджэр ным рагъапшэ, сыда пIомэ, шIэныгъэ зэраригъэгъотырэм имызакъоу щыIэныгъэм кIэлэцIыкIухэр хещэх. ТигущыIэгъу къызэриIуагъэмкIэ, илъэс зэкIэлъы­кIохэм пшъэрылъ шъхьаIэу иIэр ригъаджэхэрэм зэгурыIоныгъэ, зэдеIэжьыныгъэ ахэлъыныр ары. Ахэр ины хъугъэхэми, зэщы­гъупшэхэ­рэп, ащ мэхьанэшхо иI.

— Егъэджэн Iофым ылъапсэу слъытэрэр ыпэрапшIэу сабыир шIу зэрэплъэгъурэр зэхеб­гъэшIэныр ыкIи цыхьэ къызфебгъэшIыныр ары. Джащ дэжьым шъхьэкIафи къыпфашIыщт, япIорэми къе­дэIущтых. КIэлэеджа­кIохэм ашIогъэшIэгъоныщтыр къыдэслъытэзэ Iоф адэсэшIэ. Ахэр зэфэдэхэп, зым зы предметыр нахь дэгъоу ешIэ, адрэр нэмыкIым нахь фэщагъ. КIэлэцIыкIум ыгу пысымыутыныр ары зыуж ситыр, тыгъуасэ IыгъыпIэм къычIэкIыгъэм екIолIэкIэ тэрэз къыфэбгъотын фае, — еIо кIэлэегъаджэм.
— Лъэхъаным зэхъокIыны­гъэхэр къыздехьых, еджэныр езыгъэжьэгъэ кIэлэцIыкIум сыда анахьэу ышIэн фаер? Сыдэущтэу еджапIэм ар фэб­гъэхьазырыщта?
— Гурыт еджапIэ пэпчъ ежь шэпхъэ гъэнэфагъэхэр иIэх. Ау анахь шъхьаIэр кIэлэцIыкIур еджапIэм фэхьазырыныр, пшъэ­рылъэу иIэр къыгурыIоныр, еджэгъу сыхьатыр фэукIочIыныр, кIэлэегъаджэм къыIорэм едэIуныр ары. Тигимназие къы­чIа­хьэхэрэм пэшIорыгъэшъэу гущыIэгъу афэхъух, еджакIэ, тха­кIэ ашIэу нахьыбэр къэкIо. Ар кIэ­лэегъаджэм паеп, ежь сабыим нахь къыфэпсынкIэным фэшI. Тэ федеральнэ къэралыгъо шапхъэм тетэу Iоф адэтэшIэ.
Мариет Казбек ыпхъур кIэлэеджа­кIохэм къатегущыIэ зыхъукIэ гухахъо хегъуатэ, ежь иехэм фэдэу гуфэбэныгъэрэ щэIэгъэшхорэ афыриIэу ахэт. СыдигъокIи джэгукIэ шIыкIэм тетэу иегъэджэгъу сыхьатхэр зэхещэх.
Мариет Блащэпсынэ гурыт еджапIэр къызеухым Адыгэ кIэлэегъэджэ училищыр, ащ ыуж Адыгэ къэралыгъо университетым филологиемкIэ ифакультет ащеджагъ. 1986-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу кIэлэегъаджэу Iоф ешIэ. Джэджэ районым ит къутырэу Келермесскэм дэт гурыт еджапIэм пэублэ классхэмкIэ икIэлэегъаджэу апэрэ илъэс 15-м щы­лэжьагъ. Адыгэ республикэ гимназием Iоф зыщишIэрэр илъэс 25-рэ хъугъэ.
ИцIыкIугъом къыщегъэжьагъэу кIэлэ­егъэджэ сэнэхьатым фэщагъэу щытыгъ, щысэ зытырихынхэри иIагъэх. Янэ илъэс пчъагъэрэ химиемрэ биологиемрэкIэ кIэлэегъаджэу Iоф ышIагъ. Ау зыфэдэ хъунэу фэягъэр иапэрэ кIэлэегъаджэу Къожъ Людмилэ Щамил ып­хъур ары. Ащ игъэпсыкIэ лъыплъэу, щысэ тырихэу щытыгъ, зэкIэми шIу алъэгъущтыгъ.
Апэрэ егъэджэн сыхьатыр Мариет дэгъоу ыгу къэкIыжьы. Ящэнэрэ классым исхэр ригъэджэнхэу ыублэгъагъ. Пчэдыжьырэ IофшIапэм кIо зыхъукIэ сыд фэдэ класса узыщеджэрэр аIоу къызэреупчIыщтыгъэхэр щхызэ къытфеIуатэ. Ау зэрэныбжьыкIэм емылъытыгъэу зэкIэми шъхьэкIафэ къыфашIыгъ. КIэлэегъэджэ училищым щызэригъэгъотыгъэ шIэныгъэ куухэм яшIуагъэкIэ IофшIэнри къин къыщыхъугъэп.
ЦIыф дэгъухэм Iоф адишIэнэу инасып къызэрихьыгъэр Мариет Казбек ыпхъум къыхегъэщы. ЗыIут гимназием щылажьэхэрэм зэгурыIоныгъэ азыфагу илъэу, нэбгырэ пэпчъ иIофшIэн зэрифэшъуашэу зэхищэным, кIэлэеджакIохэм шIэныгъэ куухэр арагъэгъотынхэм зэрэпылъхэр къеIо. Гимназием ипащэу КIыкI Нуриет ащкIэ зэрэфэразэхэр къыхигъэщыгъ.
Мац Мариет иIофшIэн зэрифэшъуашэу зэригъэцакIэрэр къэзыушыхьатырэ щытхъу тхылъ пчъагъэ иI, «Урысые Федерацием гъэсэныгъэмкIэ иIофышIэ гъэшIуагъ» зыфиIорэр къыфагъэшъошагъ. Ау анахь лъапIэу ылъытэрэр ригъэджагъэхэр яшIэныгъэхэмкIэ, яшэн-гъэпсыкIэхэмкIэ къазэрахэщыхэрэр ары. Ахэм ягъэхъагъэхэм арэгушхо.
ДЕЛЭКЪО Анет.