Илъэпкъ хьалэлэу фэлэжьагъ
Бахъукъо Ерэджыб Пщымафэ ыкъом ыцIэ къепIо къодыемэ, Адыгеим зымышIэрэ адыгэ имысэу сэгугъэ. Адыгабзэмрэ литературэмрэкIэ кIэлэегъэджагъ, пэщагъ, лъэпкъ этнографием хэшIыкI фызиIэу уасэ фэзышIыщтыгъ, егъэджэн-гъэсэным готэу, Ерэджыбэ Джамбэчые еджапIэм бгъэшIагъо икъоу музей гъэшIэгъон бай я 80-рэ илъэсхэм щигъэпсыгъагъ, ащ къыщагъэлъагъоу чIэлъым инахьыбэр лъэпкъ этнографием щыщых.
Музеир, ежь Ерэджыбэ псаузэ, ыгуи ышъхьи ыгъэулэуи, IэпкIэ-лъапкIэу зэригъэзэфэгъагъ. ИщыкIагъэ зыхъукIэ, зышIуигъэIофыти, Адыгэ хэку музеим упчIэжьэгъу ышIынхэу къакIощтыгъ, джарэу музей Iофыр икIэсагъ, ар дэгъоуи зэшIуихыгъ. Ащ ышIыгъэ музеир «народнацIэр» къэзылэжьыгъ, непи ащ Iоф ешIэ, ипчъэ цIыфхэм афызэIухыгъ.
Бахъукъо Ерэджыбэ фэгъэхьыгъэу къэпIон хъумэ, кIэкIэу къыхэгъэщыгъэн фаер мы лIыр щэIэфэ илъэпкъ хьалэлэу зэрэфэлэжьагъэр ары, унэгъо дахи, лъфыгъэ дэгъухэри иIэх.
Ерэджыбэ шышъхьэIум и 20-м 1922-рэ илъэсым Красногвардейскэ районымкIэ къуаджэу Джамбэчые къыщыхъугъ. 1941-рэ илъэсым Адыгэ кIэлэегъэджэ училищыр, 1952-м — Мыекъопэ кIэлэегъэджэ институтыр ыкIи 1956-рэ илъэсым Краснодар дэт кIэлэегъэджэ институтым филологиемкIэ ифакультет къыухыгъэх.

1940 — 1941-рэ илъэсхэм Ерэджыбэ Улэпэ классибл кIэлэегъаджэу, етIанэ 1955 — 1961-рэ илъэсхэм къалэу Орскэ кIэлэегъаджэу ыкIи Еджэркъое гурыт еджапIэм идиректорэу, ащ ыужым, Джамбэчые еджапIэм завучэу ыкIи кIэлэегъаджэу Iоф ащишIагъ. Музей бай зэхищэгъагъ, ар щэIэфэ Ерэджыбэ ылэжьыгъ, непэрэ мафэхэми Джамбэчые иэтнографическэ музей къоджэдэсхэмкIи, ныбжьыкIэхэмкIи, еджакIохэмкIи, зекIо купхэмкIи бай.
Е. П. Бахъукъор 1941 — 1943-рэ илъэсхэм Хэгъэгу зэошхом хэтыгъ. УIэгъэ хьылъэхэр тещагъэхэу заом къыхагъэкIыжьыгъагъ. Щытхъум иорден, медальхэр къыфагъэшъошагъэх. Зэо ужым, иеджэн-гъэсэныгъэ лъигъэкIотагъ, икIэсэ сэнэхьатым ыгу етыгъэу рылэжьагъ. Сыд фэдэрэ Iофри игуапэу ышIэщтыгъ. Тхэныр пасэу ригъэжьэгъагъ, ау ытхыхэрэр хиутыным кIасэу фежьагъ. Лъэпкъ Iофыгъохэр, пIуныгъэ-гъэсэныгъэ Iофышхор сыдигъуи егугъоу зэшIуихыщтыгъ. Истатьяхэм мы лъэныкъохэр ренэу къащиIэтыщтыгъ.
Ихудожественнэ тхыгъэхэм темэ шъхьаIэу яIэр ежь ынэгу кIэкIыгъэ Хэгъэгу зэошхом ихъугъэ-шIагъэхэр ары. Ахэр гъэзетэу «Социалистическэ Адыгеим», («Адыгэ макъэм»), журналэу «Зэкъошныгъэм» къащыхеутых. «Гъогууан» (1970), «Къангъэбылъ», рассказхэр, повестьхэр зыдэтхэу «ЦIыфыгъэм екIурэ гъогур», тарихъ романэу «Болэтыкъо Джамболэт» (2007), 2008-рэ илъэсым икъуаджэ ехьылIэгъэ тхылъэу «Джамбэчый» къыдигъэкIыгъэх.
КIэлэегъэджэ сэнэхьатыр зэрикIасэр къыгъэшъыпкъэжьэу, Ерэджыбэ егугъоу сыдигъуи Iоф ышIагъ, гъусэ иIэу, я 5 — 6-рэ классхэм апае литературэмкIэ тхылъхэр, «я 4 — 10-рэ классхэм литературэр зэрябгъэшIэщтыр» къыдигъэкIыгъэх.
Е. П. Бахъукъор АР-м культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIагъ, Урысыем итхакIохэм я Союз 2000-рэ илъэсым щегъэжьагъэу хэтыгъ.
Ерэджыбэ ыкъо-ыпхъухэм янэ-ятэхэм ягъогушIу лъагъэкIуатэ. ЦIыфышIу-хьалэл-Iушэу, емызэщыжь кIэлэегъаджэу, музей IофышIэшхуагъэу, тхакIоу Бахъукъо Ерэджыбэ непи псаумэ анахь псау, илъэужышIу рэплъэжьых, лъытэныгъэ а зэкIэм афашIы. Хьалэлэу илъэпкъ фэлэжьагъ.
Мамырыкъо Нуриет.