Теуцожь районым ит къуаджэу Лъэустэнхьаблэ культурэм и Унэу дэтым ипа­щэу ЦIыкIу Нэфсэт ыныбжь 75-рэ зэрэхъугъэр хигъэунэфыкIыгъ.

2000-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу муниципальнэ гъэпсыкIэ зиIэ «Лъэустэнхьэблэ къэлэ псэупIэм» ичIыпIэ хэдзыпIэ комиссие итхьамат, ветеранхэм я Совет ипащ, Лъэустэнхьаблэ ицIыф гъэ­шIуагъ. «Дзэ-патриотическэ IофшIэныр чанэу зэригъэцакIэрэм пай» зыфиIорэ медалыр къыфагъэшъошагъ. Мы мафэхэм Нэфсэт тыIукIагъ, зэдэгущыIэгъу дыти­Iагъ.
— Нэфсэт, зэкIэми апэ уимэфэкIкIэ сыпфэгушIо ыкIи ­уищыIэныгъэ гъогу культурэм еппхынэу зэрэхъугъэм тыщыбгъэгъуазэ тшIоигъуагъ.
— Лъэустэнхьаблэ дэт культурэм и Унэ сызыщылажьэрэр 1973-рэ илъэсым къыщегъэжьагъ. КIэлэегъэджэ институтым ыуж IофшIэн гъогур кIэлэцIыкIухэм адэлэжьэгъэнымкIэ методистэу сыублагъэ. 2011-рэ илъэсым мыщ ипащэу сагъэнэфагъ. А уахътэм къыкIоцI цIыфэу сызыдэлажьэхэрэм яцыхьи, яшIулъэгъуи къэзлэжьыгъ.
— Сыд фэдэн фая непэрэ уахътэм диштэрэ пащэр?
— АпэрэмкIэ, пащэм теубытэгъэ ин хэлъын, исэнэхьат хэшIыкI фыриIэн, лъэхъаным дэлъэбэкъон фае, ащ ыужкIэ къыдэлажьэхэрэм шъхьэкIэфэныгъэ афыриIэным мэхьанэшхо иI. Зыдэ­лэ­жьэрэ IофышIэмэ жабзэ къадигъотымэ, иIофшIэн къыдэхъущт.
— Сыд фэдэ пшъэрылъа культурэм и Унэ иIэр?
— Культурэм и Унэ щылажьэхэрэм пшъэрылъ шъхьаIэу яIэр ныбжьыкIэхэм ыкIи нахьыжъхэм яуахътэ шIуагъэ къытэу мыщ щагъэкIон амал ягъэгъотыгъэныр ары. Лъэпкъым итарихъ икъэухъумэн, шэн-хабзэхэм якъызэтегъэнэн тыдэлажьэ. Творческэ гъэхъэгъэшIухэр тшIы­хэзэ ыпэкIэ тылъэкIуатэ. НыбжьыкIэхэр творческэ зэнэкъокъухэм, Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэм чанэу ахэлажьэх. Агу рихьэу, фэчэфхэу кIэлэцIыкIухэр тиунэ къекIуалIэх. Илъэс зэкIэлъыкIохэм мыщ къэкIорэ ныбжьыкIэхэм ягъэхъэгъэшIу­хэм культурэм и Унэ иублапI. Ахэм зэнэкъокъу зэфэшъхьафхэм текIоныгъэ къащыдахыгъ, федеральнэ уцугъохэм пчъагъэрэ анэсыгъэх. КIэлэцIыкIухэм тикъэралыгъошхо щыпсэурэ цIыф лъэпкъ­хэм якультурэ шIу алъэгъуным, алъы­тэным фэтэгъасэх.

— НыбжьыкIэхэр бэу шъуа­дэжь къэкIоха?
— Шъыпкъэу пIон хъумэ, игъэкIотыгъэ гъэцэкIэжьын IофшIэнхэр зыра­шIы­лIагъэхэм къыщегъэжьагъэу тиучреж­дение цIыф кIуапIэ хъужьыгъэ, кIэлэцIыкIухэр ягуапэу къекIуалIэх. Непэ культурэм и Унэ кружок 17 щэлажьэ. Ахэр инхэми цIыкIухэми атегъэпсыхьагъэх: орэд къаIо, къэшъох, къэгъэлъэгъон зэфэшъхьафхэр агъэуцух. ПстэумкIи нэбгырэ 260-рэ ахэм къызэлъаубыты. Лъэустэнхьаблэ икультурнэ щыIэныгъэ ахэр ылъапсэх, сыд фэдэрэ Iоф­тхьабзи чанэу хэлажьэх.
— Унэр сыдигъуа загъэцэкIэ­жьыгъэр?
— Къыхэгъэщыгъэн фае Адыгэ Рес­публикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат республикэм икъоджэ псэупIэхэм якультурнэ щыIакIэ сыдигъокIи ынаIэ зэрэтетыр, учреждениехэм ягъэкIэжьын, ахэм яIофшIэн зэрэлъыплъэрэр. 2022-рэ илъэсым федеральнэ программэм ыкIи лъэпкъ проектэу «Культурэм» яшIуагъэ­кIэ мыр зэтырагъэуцожьыгъ. Унашъхьэр, шъхьангъупчъэхэр, псэуалъэу чIэтхэр агъэцэкIэжьыгъэх, зэблахъугъэх.
Культурэм и Унэ илъэс 50 ыныбжь. Краснодар псыIыгъыпIэр ашIы зэхъур ары мыр загъэуцугъагъэр. Джащ къыщегъэжьагъэу зыкIи агъэцэкIэжьыгъэп. Арышъ, изэтегъэпсыхьажьын тыфэныкъо дэдагъ. Непэ хъоо-пщаоу, Iэрыфэгъоу, тищыкIагъэр зэдгъотылIэжьэу тэлажьэ, цIыфхэми агу рихьэу зыщагъэпсэфы.
— Сыд фэдэ Iофтхьабза ана­хьэу зэхашъущэхэрэр?
— Культурэр — хэтрэ цIыф лъэпкъкIи гушъхьэ кIэсэн пыт. Тиунэ цIыфыбэ къызэретщэлIэщтым, культурнэ-гъэпсэфыпIэ гупчэ зэрэтшIыщтым тыдэлажьэ. Планэу илъэсымкIэ дгъэнэфагъэхэм адиштэу Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр зэхэтэщэх. КъыткIэхъухьэрэ ныбжьыкIэ­хэм яхэгъэгу шIу алъэгъоу пIугъэнхэм мэхьанэшхо етэты. Хэгъэгу зэошхом фэгъэхьыгъэу «ЛIыхъужъныгъэм иурок­хэр» зэхэтэщэх. Адыгеим къэралыгъо гъэпсыкIэ зиIэр илъэси 100 зэрэхъу­гъэр, адыгабзэмрэ тхыбзэмрэ я Мафэ, Лъэу­стэнхьэблэ къэлэ псэупIэм и Мафэ игъэ­кIотыгъэу хэдгъэунэфыкIыгъ. Гурыт еджапIэм чанэу тыдэлажьэ. Хэгъэгум иухъумакIо и Илъэсэу кIорэм, Хэгъэгу зэошхом ТекIоныгъэ къызыщыдахыгъэм ия 80-рэ илъэс ихэгъэунэфыкIын япхыгъэ Iофтхьабзэхэр зэдызэхэтэщэх
— Творческэ купэу лажьэхэрэм ягугъу къытфэшIба.
— Адыгэ лъэпкъ къашъохэмкIэ кIэлэ­цIыкIу купэу «Нарт» зыфиIоу зэхэтщагъэм гъэрекIо районымкIэ апэрэ чIыпIэр къыдихыгъ. Лъэпкъ творчествэм икъэу­хъумэн дэлэжьэрэ театрэу «Сударушка» зыфиIорэр сыдигъокIи къахэщы. Театрэм хэтхэр зэнэкъокъу зэфэшъхьафхэм ахэ­лажьэх, текIоныгъэ къыдахы. Цирк сту­диеу “Родничокыр” районым щызэлъашIэ, къэгъэлъэгъонхэр хьалэ­мэтэу егъэпсых.
— Сыд фэдэ гухэлъха уапэкIэ бгъэнафэхэрэр?
— Непэ культурэм мэхьанэшхо раты. ЦIыф гугъуемылIрэ сэнаущыгъэ зыхэмылърэ мы лъэныкъом Iоф щишIэрэп. Арышъ, ащ фэдэ цIыфхэр сиIэпыIэгъухэу гухэлъышIоу исхъухьагъэхэр къыздэхъун­хэм сыщэгугъы. Лъэшэу сыфэраз Лъэустэнхьэблэ къэлэ псэупIэм ипащэу КIыкI Аскэр. ПроектыкIэу дгъэнафэхэрэм ягъэцэкIэнкIэ IэпыIэгъу къытфэхъу.
— ТизэдэгущыIэгъу икIэухым уиунагъо нэIуасэ тыфэшIба.
— Унагъор пстэуми апшъ. Ащ илъ фэбагъэр бгъэпытэмэ, сыд фэдэрэ Iофи псынкIэу кIэкIы. Ау ахэр щымыIэжьхэ хъумэ, дунаир къэушIункIы. Сишъхьэгъу­сэу Юрэ илъэс 37-рэ тызэкIыгъугъэу идунай ыхъожьыгъ. Типшъашъэхэу Фатимэ, Светланэ ыкIи Замирэ тидунай къытфагъэнэфэу тыпсэущтыгъ. Илъэс 48-рэ нахь ымыныбжьэу, игъонэмысэу сипшъашъэ дунаим ехыжьыгъ. Ар Урысыем ижурналистхэм я Союз и Краснодар шъолъыр къутамэ иправление итхьаматэщтыгъ, гъэзетэу «АиФ-Юг» зы­фиIорэм иредактор шъхьаIэу щытыгъэ Шэуджэн Фатим ары. Фатимэ еджапIэм джыри чIэсыгъ тхэныр икIасэу, икъоджэгъухэм апае район гъэзетым къэбархэр къыригъахьэхэу зэхъум. Лъэустэнхьэблэ еджапIэр къызеухым, Пшызэ къэралыгъо университетым журналистикэмкIэ ифакультет щеджагъ. 2011-рэ илъэсым къыщыублагъэу ащ иредактор шъхьэ­Iагъ. Гъэхъагъэу исэнэхьаткIэ ышIыгъэхэм апае 2021рэ илъэсым Фатимэ Пшызэ шъолъыр изаслуженнэ журналистыцIэр къыфагъэшъошагъ. Ащ ыуж сипшъашъэу Светланэ илъэс 33-рэ, ащ икIэлэцIыкIу илъэси 8 нахь амыныбжьэу машинэ зэутэкIым хэкIодагъэх. Дунаир непэ къысфэзыгъэнэфырэ пшъэшъэ нахьыкIэу Замирэ илъэс 46-рэ ыныбжь, унэгъо дахэ иI, кIэлитIурэ зы пшъашъэрэ епIу. Къин уилъфыгъэхэр уапэ кIонхэр. Культурэм и Унэ ятIонэрэ унэ сфэхъугъ, цIыфэу къекIуалIэхэрэм сыпсэунэу кIуа­чIэ къысаты.
ЦIыкIу Нэфсэт иIофшIакIэкIэ щытхъу макIэп къылэжьыгъэр. Мафэу тызщыкIуагъэм Теуцожь районым ипащэу УдыкIэко Адам, Теуцожь районым культурэмкIэ и ГъэIорышIапэ ипащэу Теуцожь Мариет, ветеранхэм ясовет ипащэу Хэкужъ Аслъанбый культурэм и Унэ щыIагъэх. Теуцожь районым икультурэ хэхъоныгъэ ышIыным иIахьышIу зэрэхишIыхьагъэм фэшI, Теуцожь районымкIэ заом ыкIи IофшIэным яветеранхэм ясовет ыцIэкIэ щытхъу тхылъхэр ахэм Нэфсэт къыфагъэшъошагъ.
Лъэпшъыкъо Фатим.