Адыгеир мэкъумэщ шъолъыр. Сыд фэдэ лъэхъани республикэм мы лъэныкъомкIэ гъэхъагъэхэр ешIых. ЧIыгулэжьынымкIэ ыкIи былымхъунымкIэ IофышIэхэр гъэхьазырыгъэнхэм хэушъхьафыкIыгъэу дэлажьэх.

2025-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу федеральнэ проектэу «Мэкъумэщ къыдэгъэкIыжьын хъызмэтым иIофышIэхэр» зыфиIорэм Адыгеир хэлажьэ. Лъэпкъ проектэу «Гъомылэпхъэ тэрэз цIыфхэм аIэкIэгъэхьэгъэнымкIэ технологическэ амалхэр гъэфедэгъэнхэр» зыфиIорэм ар изы лъэныкъоу щыт. Ащ тегъэпсыхьагъэу агротехническэ классхэр зэхащэх.
Проектыр щыIэныгъэм щыпхыращынымкIэ зиIахьышIу хэлъ Дондуковскэ мэкъумэщ техникумым мы мафэхэм тыщыIагъ, ащ ипащэу Чыназыр Руслъан гущыIэгъу тыфэхъугъ. Агроклассхэм мэхьанэу аратырэр ыкIи яIофшIэнкIэ гъэхъагъэу яIэхэр къытфиIотагъ.
— Мэкъу-мэщым зэхъокIыныгъэу щыхъухэрэр къыдэтлъытэзэ студентхэм гурыт сэнэхьат зэрядгъэгъотырэм дакIоу агроклассхэм арыс кIэлэеджакIохэм ветеринарием, агрономием, мэкъумэщ техникэм Iоф зэрэдэпшIэщт шIыкIэм нэIуасэ афэтэшIых. КIэлэеджакIохэр мэкъу-мэщым нахь пэблагъэ хъунхэмкIэ техникумым ишIуагъэ арегъэкIы, егъэ­джэн-методикэ лъэныкъом нэIуасэ фэхъух, — къыIуагъ пащэм.

Тарихъыр
Дондуковскэ мэкъумэщ техникумым 1943-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Iоф ешIэ. Сталинград заор заухым, мэкъу­мэщым ылъэныкъокIэ IофышIэхэр зэрящыкIагъэхэр къагурыIогъагъ ыкIи былымхъуным епхыгъэ еджапIэ чъэпы­огъу мазэм къызэIуахыгъагъ. Илъэс 82-м къыкIоцI еджапIэм ыцIэ бэрэ зэбла­хъугъ, техникум статус иIэ хъугъэ. Сыд фэдэрэ лъэхъани пшъэрылъ шъхьаIэу иIэр зэхъо­кIыгъэп – мэкъумэщ комплексым Iоф щызышIэщтхэм ягъэхьазырын.
Хэхъоныгъэхэр
2016-рэ илъэсым Чыназыр Руслъан пэщэ IэнатIэм тырагъэхьагъ. Апэрэ мафэм къыщегъэжьагъэу техникумым хэхъоныгъэхэр зэришIыщтхэм ыуж ит. Анахь гъэхъэгъэ инэу зигугъу къышIыгъэхэм ащыщ 2019-рэ илъэсым лъэпкъ проектэу «Гъэсэныгъ» зыфиIорэм къыдыхэлъытэгъэ зэнэкъокъум зызэрэщиушэтыгъэр. Урысые Федерацием ит гъэсэныгъэ учреждение мин пчъагъэ зыхэлэжьэгъэ Iофтхьабзэм техникумым текIоныгъэ къыщыдихыгъ ыкIи федера­льнэ грантыр къафагъэшъошагъ. Ащ ишIуагъэкIэ 2020-рэ илъэсым чъэпыогъум и 1-м къыщегъэжьагъэу аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ мастерскои 5 къызэIуахыгъ. Ахэр ветеринарием, агрономием, мэкъумэщ машинэхэр гъэфедэгъэнхэм ыкIи гъэцэкIэжьынхэр яшIылIэгъэнхэм, мэкъумэщ гъомылапхъэм икъыдэгъэкIыжьын афытегъэпсыхьагъэх. Джащ фэдэу субсидиер къызфагъэфедэзэ электроннэ-гъэсэныгъэ программэхэр, тхылъхэр, лабораторнэ Iэмэ-псымэхэр яIэ хъугъэ. Ащ нэмыкIэу джырэ шапхъэ­хэм адиштэрэ тракторитIу къащэфыгъ.

— Непэ студентхэр зэрифэшъуашэу дгъэхьазырынхэм пае ищыкIагъэр зэкIэ тиI. Аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ Iэмэ-псымэхэр тиеджапIэ зэрэIэкIэлъхэм ишIуагъэкIэ тистудентхэм къыхахыгъэ сэнэхьатым епхыгъэу шIэныгъэ дэгъу­хэр зэрагъэгъотых. Егъэджэным къыдыхэлъытагъэу теорием процент 30 ныIэп ыубытырэр, адрэ процент 70-р практическэ IофшIэнкIэ макIо. Ушэтынхэр атыхэ зыхъукIэ Iэмэ-псымэхэр къызфагъэфедэхэзэ яшIэныгъэхэр къагъэлъагъо, — еIо техникумым ипащэ.
Мэкъу-мэщым ылъэныкъокIэ гъэхъэгъэ инхэр зышIырэ хъызмэтшIапIэхэм техникумым зэпхыныгъэ адыриI. Ахэм ащыщ «Дондуковскэ элеваторыр». Ащ ипащэу Болэкъо Заремэ зэзэгъыныгъэ дашIыгъэу студентхэм лъэныкъо зэфэ­шъ­хьафхэмкIэ практикэ щахьы, анахьэу пщэрыхьакIохэр, механизаторхэр макIох, еджэныр къызаухыкIэ къыIонэжьых. Джащ фэдэу былымхъуным пылъ Ва­силий Волошиным иунэе предприятие студентхэм яшIэныгъэхэм щыхагъахъо. Мыгъэ ветеринархэр апэрэу къычIагъэ­кIыгъэх, мы предприятием епхыгъэ дипломнэ IофшIэнхэр бэмэ атхыгъэх, ныбжьыкIэхэм ягухэлъхэр мыщ щыпхыращыжьынхэу агъэнафэ. Джащ фэдэу Константин Деркачевым, Алексей Пет­ровым яхъызмэтшIапIэхэм кIощт ныбжьыкIэхэри агъэхьазырых.
Сэнэхьатхэр
Дондуковскэ техникумым лъэныкъуи 6-кIэ гурыт сэнэхьат студентхэм арегъэгъоты. Ветеринарием, агрономием, мэкъу­мэщ гъомылапхъэхэм якъыдэгъэкIын, пщэрыхьаным, мэкъу­мэщ техникэм игъэцэкIэжьын япхыгъэ IофышIэхэр егъэхьазырых. Мы илъэсым апэрэу сервисымкIэ ыкIи зекIонымкIэ агъэхьазырыщтых. Проектэу «Лэгъонакъэ» игъэцэкIэн фытегъэпсыхьэгъэ IофышIэхэр ыгъэхьазырынхэу ригъэжьэщт.
Мы илъэс еджэгъум зэкIэмкIи бюджет чIыпIи 125-рэ техникумым иI. ГъэрекIо елъытыгъэмэ, ар 25-кIэ нахьыб ыкIи сэнэхьатыкIэм фытегъэпсы­хьагъ. ЗэкIэмкIи нэбгырэ ­325-рэ щеджэ.
— АР-м и ЛIышъхьэу ­КъумпIыл Мурат лъэшэу ынаIэ къыт­тет. Республикэм имэкъу­мэщ къыдэгъэкIыжьын комплекс Iоф щызышIэщтхэр гъэхьазырыгъэ­нхэм мэхьанэшхо реты. А пшъэрылъыр зэрэ­дгъэцэкIэщтым ыуж тит. Мы лъэныкъомкIэ шIуагъэ къэзытыщтхэм ащыщ агроклассхэм язэхэщэн. ГъэрекIо апэрэу Красногвардейскэ районым щыщ еджэпIитIу ащ хэлэжьагъ. Джэджэ районым ит еджэпIитIумэ мы проектым зыщаушэтынэу агъэнафэ. Я 7-рэ классхэм арысхэр ары мэкъу­мэщым ылъэныкъокIэ зишIэныгъэ хэзгъэхъощтхэр. Ахэм IэпыIэгъу тафэхъуным тыфэхьазыр, кIэлэеджакIохэм ашIогъэшIэгъо­ныщт, лъэпкъ проектым ишIуагъэкIэ яшIэныгъэ зэрэхагъэхъощт Iэмэ-псымэхэр зэкIэ тиIэх. Ахэм ащыщхэр титехникум къы­чIэхьанхэкIи мэхъу, — къыIуагъ ­Чыназыр Руслъан.
Техникумым иIофышIэу, ветеринариемкIэ эксперт шъхьаIэу Галина Ващенкэм къызэриIуагъэмкIэ, 2021-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу мы сэнэхьатымкIэ агъэхьазырхэу аублагъ. Апэрэ нэбгырэ 19-мэ мыгъэ еджэныр къа­ухыгъ. ЕджапIэр зэрифэшъуашэу зэтегъэпсы­хьагъ, студентхэм шIэныгъэ куухэр арагъэгъоты. Ветеринарием епхыгъэ лабораторием иIофшIэн зэрэзэхищэрэр нэрылъэгъу тфэхъугъ, ар зэрифэшъуашэу зэтегъэпсыхьагъ. КIэлэегъаджэхэм нэрылъэгъу IэпыIэгъухэр къызфагъэфедэхэзэ студентхэр рагъаджэх.
ДЕЛЭКЪО Анет.