ЦIыфхэм арагъэгъотырэ медицинэ IэпыIэгъур ыкIи медицинэ фэIо-фашIэр Iэрыфэгъунхэм фэIорышIэрэ Iофтхьабзэу «Добро в село» зыфиIорэр республикэм щыкIуагъ. Аужырэ мэфэ дэкIыгъор Красногвардейскэ районым ит псэупIэу Большесидоровскэм бэдзэогъум и 24-м щыряIагъ.

Iофтхьабзэр зэхищагъ АР-м псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ и Министерствэ общественнэ псауныгъэмкIэ и Гупчэ. Ащ игъусагъэх Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым и Медицинэ институт игуфэкIо-медикхэр, Красно­гвардейскэ район гупчэ сымэ­джэщым иIофышIэхэр.
— Урысые Iофтхьабзэу «Доб­ро в село» зыфиIорэр 2018-рэ илъэсым ичъэпыогъу мазэ къы­щегъэжьагъэу Урысыем щы­рагъэкIокIы. Тэ тишъолъыри илъэс къэс ар щызэхэтэщэ. А уахътэм къыкIоцI республикэм ит пэIудзыгъэ псэупIэхэм адэс нэбгырэ мин пчъагъэхэм шэп­хъэшIухэм адиштэрэ IэпыIэгъу ядгъэгъотыгъ. Мы илъэсым Iоф­тхьабзэр гъэтхапэм Теуцожь районым щедгъэжьагъ. Ащ къы­кIэлъыкIуагъэх адрэ районхэри. Мазэ къэс дэкIыгъуиплI тшIыщтыгъ. Непэрэ дэкIыгъор хэмытэу а уахътэм къыкIоцI нэбгырэ 618-мэ япсауныгъэ тыуплъэкIугъ, — къыIуагъ общественнэ псауныгъэмкIэ Гуп­чэм зэпхыныгъэ ыкIи общест­веннэ проектхэмкIэ иотдел ипа­щэу Керим-Заде Джульетэ.

Нэбгырэ 618-у уплъэкIунхэр зыфашIыгъэхэм ащыщэу лъыдэкIуаер зиIэу нэбгырэ 341-рэ къыхагъэщыгъ, къащэчырэмкIэ яхьылъагъэ бэу — 411-рэ, 77-мэ лъым хэлъ шъоущыгъур ыкIи 105-мэ холестериныр бэу яIэу агъэунэфыгъ, хирургым дэжь — 15 ыкIи неврологым — 77-рэ агъэкIуагъэх. Адэбз уз яIэу егуцафэхэу нэбгыри 8 къы­хагъэщыгъ, тутын ешъохэу — 147-рэ.
ТигущыIэгъу къызэриIуагъэмкIэ, аужырэ мэфэ дэкIыгъоу Большесидоровскэм медикхэм щахьыгъэм пстэумкIи нэбгырэ 22-мэ медицинэ уплъэкIунхэр афашIыгъ. Ащ щыщэу нэбгыри 8-мэ лъыдэкIуаер, къащэчырэмкIэ яхьылъагъэ бэу — 17, тутын ешъоу 15 къахагъэщыгъ, 10-мэ эндокринологыр, 15-мэ кардио­логыр ыкIи 7-мэ стоматологыр яплъыгъэх, ЭКГ-р — 15-мэ афа­шIыгъ, нэбгырэ 17-мэ лъыр аIа­хыгъ, ВИЧ-мкIэ — 13-мэ. Уплъэ­кIунхэм къякIолIагъэ­хэм ищыкIэгъэ Iэзэгъухэр афа­тхыгъэх.
— Непэрэ уплъэкIунхэм къя­кIолIагъэхэм кардиологыр, эндокринологыр, стоматологыр, гинекологыр ыкIи терапевтыр къызэрагъэплъынхэ амал яIагъ. Джащ фэдэу игъэкIотыгъэу лъым изытет, ялъыдэкIуае, къащэ­чырэр ауплъэкIугъ. «ШъхьэкуцI уз­хэр дэгъэзыжьыгъэнхэм» итхьамафэ къыдыхэлъытагъэу, медик-гуфакIохэм зэдэгущыIэгъухэр адашIыгъэх. Мы ныбжьыкIэхэм унагъохэр къа­кIу­хьэ­хэзэ, шъэфэу социологическэ уплъэ­кIун рагъэкIокIыгъ. Ащ епхыгъэу пэшIоры­гъэшъэу япсауныгъэ анаIэ зэрэтетын фэе шIыкIэхэр зэрытхэгъэ тхьапэхэр афа­го­щыгъэх. Инсультыр къызхэкIын ылъэкIыщтыр, тутыным зэра­­рэу къыхьырэр, нэ­мыкIхэри къа­фаIотагъэх, —
хи­гъэу­нэфы­кIыгъ Керим-Заде Джульетэ.

Зипсауныгъэ языгъэуплъэ­кIу­нэу къекIолIагъэхэм зэкI пIо­ми хъунэу терапевтыр ­яплъыгъ. Ащ изэфэхьысыжьхэр къедгъэIо­тагъ.
— Зыкъытфэзыгъэзэрэ цIыф­хэр анахьэу зыгъэгумэкIыхэрэр гу-лъынтфэ узхэр ары. Ащ ыуж итых Iэпкъ-лъэпкъ узхэр. Ахэм къакIэлъэкIо жьыкъэщэпIэ зэ­хэтхэр. Шъоущыгъу уз, нэмыкI уз гъэтIылъыгъэхэр къыхэзгъэ­щы­хэрэп, ащ ыгъэгумэкIыхэрэм Iэзэгъу гъэнэфагъэхэр зэра­хьылIэх. Ау анахь гъэшIэгъоныр, лъыдэкIуаер яIэми зымышIэ­хэрэр бэу ахэтых. АныбжьыкIэ илъэс 80-м кIахьэхэу зэIэзэ­жьынхэр езыгъэжьэгъакIэхэр къахэкIых, сыда пIомэ ашъхьэ зыкIэуназэщтыгъэри ашIагъэп. КъытэуалIэхэрэм янахьыбэм ныбжь яI, «Доктор, хатэм Iоф щытшIэшъунэу жьы дгъотырэп, укъытэплъыгъэмэ дэгъугъэ» — джары аIорэр, — хигъэунэфыкIыгъ участковэ терапевтэу Хьаткъо Альбинэ.
ЕплъыкIэхэр
Зипсауныгъэ языгъэуплъэ­кIунэу къекIолIагъэхэм ащыщ илъэс 68-рэ зыныбжь Любовь Белим.
— Непэрэ медицинэ Iоф­тхьабзэр зэрэщыIэщтыр район къэбархэр къызэрыхьэхэрэм яшIуагъэкIэ сшIагъэ. СшъхьэкIэ зязгъэуплъэкIумэ сшIоигъоу сы­къэкIуагъ. Илъэс къэс ар блэз­гъэкIырэп. Уз гъэтIылъыгъэхэр сиIэхэу щытэп, сыныбжь елъытыгъэу лъыдэкIуаем сегъэгу­мэкIы. Лъэшэу тигуапэ ыкIи Iэрыфэгъу а зы чIыпIэм зыщядгъэуплъэкIун амал щыIэ зэрэ­хъугъэр. Район сымэджэщым фэбэшхом ухэтэу автобускIэ укIоныр псынкIэп, а зы мафэми зэкIэ врачхэр къыщыоплъы­шъущтхэп. Мары джы къоджэ­дэсхэм гукъэошхо тиI, уц щапIэу амбулаторием хэтыр зэфа­шIы­жьы. ЗэкIогъукIэ районым къы­щытымыгъотырэ Iэзэгъу уцхэр щыIэх, мэфэ заулэ тешIагъэу ты­зы­кIэлъэIугъэхэр къэкIо­жьы­хэу. Ащ пае пчъагъэрэ тыулэун фае хъущт, — къыIуагъ Любовь Белим.
Узыбэхэм агъэгумэкIырэ Ли­дия Пономаревам илъэс 79-рэ ыныбжь, ащ IэпыIэгъоу рагъэгъотыгъэм зэрэрыразэр къыхигъэщыгъ.
— СилъыдэкIуае зыпкъ итэп, зэ дэкIуае, етIанэ къехышъ, сиакъыл сыщэо, сыгу мэузы, сIэпкъ-лъэпкъхэм сагъэгумэкIы. Непэ къысэплъыгъэ кардиолог кIэлэ ныбжьыкIэр сыгу рихьыгъ. Охътабэ къыстыригъэкIуадэзэ, сыкъыплъыхьагъ, анализэу ес­хьылIагъэхэм защигъэгъозагъ ыкIи зэкIэ зэхэугуфыкIыгъэу къызгуригъэIуагъ. НэмыкIыбэ­хэми ыпэкIэ сяолIагъэу щыт, сыныбжь зыфэдизым зеплъы­хэкIэ, «ахэр зэкIэри жъы узых» аIошъ, икъоу Iэзэгъу къысфа­гъэнафэрэп. Iофтхьабзэр зэхэзыщагъэхэм тафэраз, тэщ фэдэ нэжъ-IужъхэмкIэ зы чIыпIэм уисэу врачхэр зэкIэ къыоп­лъынхэр Iэрыфэгъу дэд, — хигъэунэфыкIыгъ Лидия Пономаревам.
Ипсауныгъэ аригъэуплъэ­кIунэу Джамбэчые къикIи къэ­кIуагъ илъэс 80-м шIокIыгъэ Джолэ Чылэхъан.
— ЩыIэныгъэм къиныгъоу щыспэкIэкIыгъэхэм сипсауныгъэ лъэшэу зэщагъэкъуагъ, уз гъэтIылъыгъэхэри сиIэхэ хъугъэ. Шъоущыгъу узыр сиI, холестериныр ины, нэмыкIхэри. Непэ зэкIэ врачхэр къызэз­гъэплъынхэу, лъыр язгъэуплъэ­кIунэу сы­къэкIуагъ. СищыкIэгъэ Iэзэгъухэри къысфагъэнэфагъэх, — къыIуагъ Чылэхъан.
Iофтхьабзэр мэкIофэ врачхэми афэлъэкIыщтыр ашIагъ, пэшIорыгъэшъ IофшIэныр медик-гуфакIохэм чанэу зэшIуа­хыгъ. Псауныгъэм зэрар езы­хырэ шIыкIэхэр щыгъэзыегъэнхэм ахэр къыфэджагъэх, ащкIэ цIыфхэр япсауныгъэ зэрэлъыплъэщтхэ шIыкIэхэм анаIэ тырарагъэдзагъ.
ЗэкIэми къыдгурыIон фаер зы — пасэу уипсауныгъэ уфэгумэкIэу улъыплъэмэ, жъыгъом зыпкъитыныгъэ пхэлъэу упэ­гъокIыщт.
Iэшъынэ Сусан.