Дзэ-патриотическэ проектэу «ЛIыхъужъхэм ячIыгу» зыфиIорэм къыдыхэлъытэгъэ Iофтхьабзэу Хэгъэгу зэошхом илъэхъан Кавказым икъэухъумэн зырагъэжьэгъагъэр илъэс 83-рэ зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэр щыIагъ.

Ветеранхэм я Урысые общественнэ организациеу «Боевое братство» зыфиIорэм и Адыгэ республикэ къутам, Урыс географическэ обществэм и Пятигорскэ къутам, дзэкъулыкъушIэхэм я Урысые профсоюз и Адыгэ республикэ къутам, Адыгеим ипограничникхэм я Союз, социальнэ технологиехэмкIэ Академиер ары ар зэхэзыщагъэхэр.
Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх къэзэкъхэр, гуфакIохэр, «Боевое братство» зыфиIорэм, пограничнэ дзэхэм яветеранхэр, республикэм, нэмыкI шъолъырхэм ащыпсэухэрэр.
— 1942-рэ илъэсым бэдзэогъум и 25-м Кавказым икъэухъумэнкIэ заохэр рагъэжьэгъагъэх, 1943-рэ илъэсым чъэ­пыогъум и 9-м нэс ахэр кIуагъэх. Хэгъэгу зэошхом итарихъ ар зэрэхэхьагъэр анахь лъыгъэчъэ, охътабэ зыкъудыигъэ заоу ары. Дзэ Плъыжьым идзэ­кIолIхэр пхъашэу Адыгеим икъушъхьэ­лъэ чIыпIэхэм, икъушъхьэ зэпырыкIыпIэхэм ащызэуагъэх, — къы­Iуагъ Урысые общественнэ организациеу «Боевое братство» зыфиIорэм и Адыгэ республикэ къутамэ ипащэу Алексей Харитоновым.

Нэмыцхэр Адыгеим зэрэрафыжьыгъэ­хэм фэгъэхьыгъэ саугъэтэу станицэу Дахъо дэтым дэжь лекцие къыщеджагъ Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым ипрофессорэу, социальнэ технологиехэмкIэ Академием итхьаматэу Азэщыкъ Геннадий. 1942-рэ илъэсым игъэмафэ фронтым икъыблэ чIыпIэхэм Iофхэр зэращыхьылъагъэхэр, хы ШIуцIэ Iушъор, къухьэуцупIэхэр, Грознэмрэ Мыекъуапэрэ ячIыдэгъэ къы­чIэщыпIэхэр нэмыцхэм аубыты зэрашIоигъуагъэр, апсэ емыблэжьэу ти­дзэкIолIхэр къушъхьэхэм зэращызэуагъэхэр къэзэрэугъоигъэхэми ащ къафиIотагъ.
Азыщ къушъхьэзэпырыкIыпIэр ­1942-рэ илъэсым къэзыухъумагъэхэм ясаугъэт дэжьи Iофтхьабзэм хэлажьэхэрэр къы­щыуцугъэх. Адыгеим ипограничникхэм я Союз итхьаматэу Игорь Кубановыр СССР-м и НКВД ия 23-рэ пограничнэ полк зэрэзэуагъэм фэгъэхьыгъэ лекцием мыщ къыщеджагъ. Я 23-рэ, я 33-рэ пограничнэ полкхэр пхъашэу нэмыцхэм яапэрэ лъэсыдзэ дивизиеу «Эдельвейс» зыфиIоу дэгъоу уIэшыгъа­гъэм зэрэпэуцужьыгъэхэр ащ ­
къыIотагъ.
Проектэу «ЛIыхъужъхэм ячIыгу» зыфиIорэм ипащэу, Урыс географическэ обществэм и Пятигорскэ къутамэ ­итхьаматэу Ангелар Асуровым пограничнэ къулыкъумрэ ТекIоныгъэмрэ ябыракъхэр къызэраратыгъэмкIэ Iофтхьабзэр ухыгъэ хъугъэ.
Проектэу «ЛIыхъужъхэм ячIыгу» зыфиIорэм хэлэжьэрэ гуфакIохэр мэфи 3 Адыгеим икъушъхьэ зэпырыкIыпIэхэм ащыIэщтых, жъы хъугъэ быракъхэр зэблахъущтых, дзэкIолIхэм ясаугъэтхэр зыпкъ рагъэуцожьыщтых.
Ангелар Асуровым къызэриIуагъэмкIэ, интерактивнэ картэу зэхагъэуцорэм Адыгеим икъушъхьэлъэ чIыпIэхэу ти­дзэкIолIхэр пхъашэу зыщызэуагъэхэр щыхагъэунэфыкIыщтых, мэфэ 442-рэ кIогъэ заом иэлектрон архив изэхэгъэ­уцони ахэр дэлажьэх.
ТекIоныгъэм ибыракъэу кIэлэеджа­кIохэм къагъэхьазырыгъэри Урыс географическэ обществэм и Пятигорскэ къутамэ хэтхэм агъэIэщтхэм ащыщ. ЛIыхъужъныгъэм идесэхэу Азэщыкъ Геннадий зэхищэхэрэм ащыщым ар щагъэхьазырыгъ. Ащ фэдэ быракъхэр хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлэжьэрэ дзэкIолIхэм аратых. Адыгеим икIэлэеджакIохэм къагъэхьазырыгъэ быракъхэр непэ Суджэрэ Угледаррэ ащыгъэIагъэх.
Наталья Мальцева.