Республикэм ичIыгулэжьхэм Iоныгъор ыкIэм нагъэсы. АР-м мэкъу-мэщымкIэ и Министерствэ къызэритырэмкIэ, бэдзэогъум и 25-м ехъулIэу бжыхьасэхэм япроцент 92-р Iуахыжьыгъах. Ом изытет изэрар къэмыкIомэ, хыныгъошхор шIэхэу аухыщт.

Мы мафэм бжыхьэсэ гектар ­107618-м щыщэу 99388-р Iуахыжьыгъ, аужырэ чэщ-зымафэм гектар 3475-рэ аугъои­жьыгъ. Гектар телъытэу центнер 59,3-рэ къырахи, пстэумкIи тонн 528261-рэ къа­хьыжьыгъ. Хьэу Iуахыжьыгъэр гектар 8380-рэ, зы гектарым центнер 51-рэ къырахыгъ. Рапс гектар 10433-м гектар телъытэу центнер 28,3-рэ къырахыгъ. Коц гектар 88623-м щыщэу гектар ­80556-р Iуахыжьыгъ, гурытымкIэ ащ центнер 60,2-рэ къытыгъ, гъэрекIорэм елъытыгъэмэ, центнер 11-кIэ нахьыб.
АР-м иминистрэхэм я Кабинет планернэ зэIукIэу мы мафэхэм щыIагъэм Джэджэ районым ичIыгулэжьхэм анахь лэжьыгъэ бэгъуагъэ къызэрэщырахырэр къыщаIуагъ. Гъэхъагъэ хэлъэу Iоныгъор аухыным чIыгулэжьхэр зэрэпылъхэр, лэжьыгъэ дэгъу къырахынэу зэращыгугъыхэрэр АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат къыщиIуагъ. Адыгеим ичIыопс изытет зэрэдэгъум, чIыгулэжьхэм чанэу Iоф зэрашIэрэм, чылэпхъэ лъэпкъушIу­хэр зэрагъэфедэрэм гъэхъагъэр къызэракIэ­лъыкIуагъэр къыхигъэщыгъ. ХъызмэтшIэпIэ пэрытхэр щысэтехыпIэ афэхъухэзэ нэмыкIхэм Iоф ашIэн зэрэфаер, чIыгум дэлажьэ зышIоигъохэм яшIуагъэ арагъэ­кIыным зэрэфэхьазырхэр КъумпIыл Мурат къыхигъэщыгъ.

Бжыхьасэхэм яIухыжьынкIэ пэрытныгъэ зыщаIыгъ Джэджэ районым мы мафэхэм тыщыIагъ. Iоныгъор мыщ зэрэщыкIорэр мэкъу-мэщымкIэ ГъэIорышIапIэм ипащэу Наталья Антиповам къытфиIотагъ.
ПстэумкIи районым гектар мин 59-рэ щалэжьы. Ащ щыщэу бжыхьасэхэм мыгъэ гектар мин 32-м ехъу арагъэубы­тыгъ нахь мышIэми, районымкIэ пстэуми апэ Iоныгъор щаухы.
— Мыгъэрэ Iоныгъор тхьамэфитIукIэ нахь кIасэу едгъэжьагъ. Ар къыдалъы­тэзэ тичIыгулэжьхэм зы такъикъ лые амыгъэкIодэу лэжьыгъэм иIухыжьын чанэу зэшIуахы, — еIо Наталья Антиповам. — Мыгъэ бжыхьасэхэм гектар 27310-рэ аубытыщтыгъ. Ащ щыщэу хьэр зэрэхъущтыгъэр гектар 2099,9-рэ, ар мэфэ заулэкIэ Iутхыжьыгъ. Гектар телъы­тэу ащ центнер 52,6-рэ къытыгъ, пстэумкIи къэтхьыжьыгъэр тонн 11045-рэ.
ТигущыIэгъу къызэриIуагъэмкIэ, мыгъэрэ кIымафэр бжыхьасэхэм ащ фэдизэу къямыгоуагъэми, гъатхэм зэпымыоу ощх къызэрещхыгъэм иягъэ къэкIуагъ, анахьэу хьэмрэ рапсымрэ зыщигъэгъолъыгъэ чIыпIэхэр бэу къыхэкIыгъэх. Зэрэщыгугъыгъэхэу хьэм лэжьыгъэ къымытыгъэми, гъэрекIорэм ебгъапшэмэ, тIэкIу нахьыб.
— ХъызмэтшIапIэу тиIэхэм лэжьыгъэу къахьыжьыгъэр зэфэдэп. Ахэтых ахэм гурыт къэгъэлъэгъоным нахьыбэ къизыхыгъэхэри. ГущыIэм пае, хьэм гектар телъы­тэу центнер 69-рэ къыщырахыгъ мэкъу­мэщ артелеу «Георгиевское» зыфиIорэм, пшъэдэкIыжьэу иIэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Краснодарагроальянс» зыфиIорэм — центнер 59,3-рэ, мэкъумэщ артельхэу «Кировым» — центнер 55,3-рэ, «Радугэм» — центнер 54-рэ къырахыгъ, — еIо тигущыIэгъу.

Рапсыр пштэмэ, мыгъэ къагъэкIыгъэр гектар 5316-рэ. Ари мэфэ заулэкIэ аугъоижьыгъ. Гектар телъытэу ащ центнер 31,1-рэ къытыгъ.
— Наталья, адэ коцым иIухыжьын районым сыдэущтэу щырекIокIыра, лэжьыгъэу къэшъухьыжьырэм шъуегъэраза?
— Мыгъэ коцым лэжьыгъэ бэгъуагъэ къеты. Центнер 75-м кIэзыгъэхьэгъэ хъызмэтшIапIэхэри тиIэх. ПстэумкIи мыгъэ коц гектар 25081,5-рэ тиIагъ. Бэдзэогъум и 25-м ехъулIэу Iоныгъом ипроцент 95-рэ зэшIуахыгъ. Гектар телъы­тэу центнер 64,3-рэ къитэхы. Коцым ом изытет ащ фэдизэу иягъэ ригъэкIыгъэп. 2024-рэ илъэсым ебгъапшэмэ, зэхапшIэу нахьыб тихъызмэтшIапIэхэм къырахырэр. Лэжьыгъэ бэгъуагъэ къа­хьыжьыным пае къатефэрэр зэкIэ тичIыгулэжьхэм агъэцакIэ. Аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ технологиехэр къызфагъэфедэхэзэ Iоф ашIэ, тIогъогогъо минеральнэ чIыгъэшIухэмкIэ яшIушIагъэх, узхэм ыкIи уцыжъхэм ащаухъумагъэх. Дгъэунэфыгъэ чIыгур ажъо зыхъукIэ чIыгъэшIу хэзылъхьагъэхэм лэжьыгъэ нахьыбэ къызэрэщырахыгъэр.
Лэжьыгъэу къахьыжьырэмк1э пэрытныгъэ зыIыгъхэр тиIэх. ГурытымкIэ лъы­тагъэу зы гектарым центнер 70-м нахьыбэ къыщырахы хъызмэтшIапIэхэу «Георгиевское», «Дондуковский элеватор», «Архонт-Сервис «СКИФ», «Премиум» зыфиIохэрэм. Мэфэ заулэкIэ хыныгъошхор тирайонкIэ тыухыщт.
— Лэжьыгъэу къырахырэм идэгъугъэ шъуегъэраза? Сыда ащ рашIэрэр?
— Iоныгъор зедгъэжьагъэм къыщегъэ­жьагъэу ощхым зэрэзэпимыгъэугъэхэм ишIуагъэкIэ къахьыжьырэ лэжьыгъэр гъушъэ, дахэ. ЫшъокIэ къэошIэ белок бэу зэрэхэлъыр. Хабзэ зэрэхъугъэу, тихъызмэтшIэпIэ анахь инхэм зэкIэми непэрэ мафэм ялэжьыгъэ зыщаIыгъын псэуалъэхэр яIэх. Ахэр Iоныгъор емыжьэзэ зэтырагъэпсыхьэх, лэжьыгъэр зыгъу­шъыкIэ, ахэм аратакъо, уасэр къыдэкIоефэ аIыгъы. Ащ фэдэ амал зимыIэхэм ялэжьыгъэ ащагъ. Непэрэ мафэм гурытымкIэ коцым сомэ 17-м ехъу ыуасэр.
— Комбайнэ тхьапша Iоныгъом хэлэжьагъэр?
— ТихъызмэтшIапIэхэр техникэмкIэ зэтегъэпсыхьагъэх. Аужырэ шапхъэхэм адиштэрэ комбайнэхэр тиIэх. ГурытымкIэ районым комбайнэ 98-мэ Iоф ща­шIагъ. Пчэдыжьым жьэу ахэр губгъом ихьашъухэрэп, осэпсыр зытекIыкIэ ары ныIэп IофшIэныр зырагъажьэрэр.
— Бжыхьасэхэм анэмыкIэу сыд фэдэ культура мыгъэ шъуиIэхэр?
— РайонымкIэ бжыхьасэхэм ямыза­къоу, джэнч лъэпкъхэм яIухыжьыни ыкIэм фэкIуагъ. ЗэкIэмкIи гектар 1407,4-рэ тиIагъ. ХъызмэтшIапIэу «Георгиевское» зыфиIорэм ышIэгъэ гектар 270-м изы гектар центнер 50,6-рэ къыщырахыгъ, «РЗК-у Ресурсым» 960-м ехъу щашIагъ, ащ гурытымкIэ центнер 29,5-рэ къытыгъ. Картоф гектар 24,5-у тиIагъэм щыщэу гектари 6-р аугъоижьыгъ. Ащ нэмыкIэу нэшэбэгу, помидор ыкIи щыбжьый гектари 2,3-рэ аугъоижьыгъ.
Мы илъэсым апэрэу «Георгиевскэм» чечевицэ щашIагъ. Ащ гектари 100 рагъэубытыгъ. Мы культурэм псауныгъэмкIэ шIуагъэ зэрэпылъым имызакъоу, чIыгумкIи дэгъу, ащ ыуж ­тебгъэтIысхьащт культурэм ишIуагъэ екIыщт. Мы мафэхэм ащ иIухыжьын ыуж ихьащтых. Апэрэу ашIэгъэ культурэм лэжьыгъэ бэгъуагъэ къытынэу щэгугъых.
Джащ фэдэу зэнтхъ гектар 52-рэ, натрыф гектар 3372-рэ, тыгъэгъэзэ гектар 13781-рэ, былымIус ашIыщт натрыф гектар 946-рэ районым щашIагъ. Ахэм язытет непэрэ мафэм уигъэрэзэнэу щыт.
Лэжьыгъэм иIухыжьын районым мэхьанэшхо щыраты. МашIом пэшIуекIогъэ­ным пае ищыкIагъэр зэкIэ чIыгулэжьхэм агъэцакIэ, хьасэхэм агъунэхэр гъэкъэбзагъэх ыкIи IужъукIыгъэх.
Бжыхьасэхэм яIухыжьын дакIоу къэ­кIорэ илъэсым лэжьыгъэ къэзытыщт чIыгум игъэхьазырыни Iэпэдэлэл ашIырэп. Гектар 2340-рэ ажъуагъ, диск онтэгъухэмкIэ гектар 23268-рэ аупкIэтагъ.
ДЕЛЭКЪО Анет.