Илъэс 85-рэ хъугъэу къыIуатэрэм, зыдэлажьэрэм, рихьыжьэрэ Iофым зэкIэми гукIэ орэд къадеIо. КIыргъ ЮрэкIэ мэкъамэр щыIэ­ны­гъэ псау хъугъэ.

Урысыем, Адыгеим, Пшызэ шъолъыр культурэмкIэ язаслуженнэ IофышIэу, Урысыем имэкъэмэусхэм я Союз хэтэу, литературэмрэ искусствэмрэ хахъо ашIыным иIахьышIоу хилъхьагъэм фэшI Теуцожь Цыгъо ибгъэхалъхьэ изехьакIоу, Тэхъутэмыкъое район бгъэхалъхьэу «Гъэхъагъэу ышIыгъэхэм апай» зыфиIорэр зыфагъэшъошагъэу, Хьалъэ­къуаерэ Лъэустэнхьэблэ къоджэ псэу­пIэмрэ яцIыф гъэшIуагъэу КIыргъ Юрэ ыныбжь илъэс 85-рэ зэрэхъурэр непэ хегъэунэфыкIы. Сэнаущыгъэ ин хэлъ, мыпшъырэ творческэ цIыфышху, гъэ­сагъэ.
КъыхэлыдыкIэу, ыцIэ лъагэу Iугъэу илъэс 60-м къехъугъэу КIыргъ Юрэ культурэм щэлажьэ. Мэкъамэр ащ сыдигъуи игъогогъу. Джыри цIыкIузэ пщынэ макъэм ар зыфищагъ.

КъежьапIэр
Юрэ исабыигъор зэо ыкIи зэоуж илъэс къинхэм атефагъ. Тыр пасэу шIокIодыгъ, зэуапIэм щыфэхыгъ. Янэ, унагъор ыгъэшхэным пае пчэдыжьым жьэу ригъажьэти, кIасэм къыщегъэжьагъэу чэщныкъо нэс Iоф ышIэщтыгъ. Ежь мэкъэмэ Iэмэ-псымэ иIэным зэчыишхо зыхэлъ шъэожъыер кIэхъопсыщтыгъ ныIэп. Екатерина Сергеевнар, Юрэ янэ, бзылъфыгъэ лIыхъужъхэу зэокIыб ыкIи зэоуж щыIэныгъэ хьылъэр ифэшъуашэу зыщэчыгъэхэм, шъхьэзакъоу кIэлэцIыкIухэр зыпIугъэхэм ащыщыгъ. Ныр сыдигъуи ыкъо икIэгъэкъонышхуагъ, мэлэIичым фэдэу къыгъэгъунэщтыгъ.
Унэгъо хъызмэтымкIэ бэмэ быныр афэныкъуагъ, ау мэкъэмэнчъэу ахэр псэушъущтыгъэхэп. Илъэс 15 ыныбжьэу Юрэ ежь ипщынэ иIэ мэхъу. Ащ къыщегъэжьагъэу мэкъамэмрэ творчест­вэмрэ игъогогъух. Илъэсныкъо тешIагъэу къэшъопIэ чIыпIэхэм ар пщынэ къащеощтыгъ, къежьэрэ орэдыкIэхэр ыпхъуатэщтыгъэх. Мэкъэмэ нотэхэр ежь-ежьырэу зэригъэшIагъэх. Дзэм къулыкъу ыхьынэу зэкIоми полкым ипщы­нэуагъ. Ащ ыуж, 1960-рэ илъэсым, Тэхъутэмыкъое районым культурэмкIэ и Ордэунэ IофшIэныр щырегъажьэ. Ащ къыщыублагъэу зыми хэмыкIокIэн жъуагъоу Адыгэ Республикэм икультурэ хэт.
Мэкъэмэусынэу
къэхъугъ
Непи Юрэ пщынэо бэлахь, лъэпкъ мэкъэмэ Iэмэ-псымэхэу шыкIэпщынэми къамылми къарегъаIо, ау ежьыр къызфалъфыгъэу ылъытэрэр мэкъэмэусыныр ары. Иапэрэ орэд ащ ытхыгъ 1962-рэ илъэсым. «Октябрьский вальс» ыцIэу къуаджэу Тэхъутэмыкъуае фи­гъэхьыгъагъ. Ащ къыкIэлъыкIуагъ бэмэ шIу алъэгъугъэу «Ситхьаркъо фыжь» зыфиIорэр. ГущыIэхэр зиехэр Бэрэтэрэ Хьамид.
ШъошIэн фае Тэхъутэмыкъое районым игимн имэкъами игущыIэхэри КIыргъ Юрэ зэритхыгъэхэр. Фэшъхьаф орэдэу «Не изменяйте первой любви» зыфиIорэр зэфэсхэм я Ордэунэу Кремлым дэтым ипчэгу щыIугъ. Юрэрэ усакIоу Мэхъош Руслъанрэ илъэсыбэрэ зэдэлэжьагъэх. Зэгъусэхэу орэдишъэ зэдатхыгъ. Ахэм ямызакъоу, къэгъэлъэгъон заулэхэми КIыргъым мэкъамэхэр апилъхьагъэх. Апэрэу хъугъэ Къуекъо Налбый илибреттэу «Саусэрыкъо имашIу» зыфиIорэр. ПстэумкIи орэд 500 фэдизмэ ямэкъамэхэр Юрэ ытхыгъэх. Итворчествэ анахьэу къыхеушъхьафыкIы Советскэ Союзым и ЛIыхъужъэу Нэхэе Даутэ фэгъэхьыгъэр. Джащ фэдэу икIэсэ орэдэу зыцIэ къыриIорэмэ ащыщ ичылэ гупсэу Хьалъэкъуае пае ытхыгъэр.

Адыгэ мэкъэмэ культурэм хахъо ышIынымкIэ зишIогъэшхо къэкIуагъэмэ ащыщ 1990-рэ илъэсым КIыргъ Юрэ зэхищэгъэ ансамблэу «Ащэмэз» зыфиIорэр. Лъэпкъ мэкъэмэ Iэмэ-псымэхэр къэзыугупшысыгъэ нарт лIыхъужъым ыцIэкIэ купым еджагъ. Пэсэрэ адыгэ орэдыжъхэр пчэгум къырищэжьыгъэх, псэ къапигъэкIэжьыгъ. «Ащэмэзыр» ылъапсэу мэкъэмэ Iэмэ-псы­мэхэмкIэ ансамблэу «Уджыр» щыIэ хъугъэ. КIыргъ Юрэ зэрилъытэрэмкIэ, цIыфым итворчествэкIэ шъхьаIэр жъы мыхъурэ орэдхэмкIэ цIыфхэм яшIэжь укъыхэнэныр ары. КIыргъым имэкъамэхэм усэхэри апелъхьа­жьых.
Ныбжьыр — пчъэгъэ къо­дый ныIэп. Мы гущыIэхэр Iо хэмылъэу КIыргъым фэбгъэхьышъущтых. ШIу ылъэгъурэ пщынэр IэкIэлъэу орэд къыIозэ ныбжьышIум ар пэгъокIы. МашIор зынэмэ къакIихырэ цIыфхэр, къадежъыухэрэр ежьыркIэ анахь тын лъапI. КIэлэцIыкIухэм, ихэку, ичIыгу идэхагъэ, ­илъэпкъ ишэн-хэбзэ хьалэмэт­хэр ащ итворчествэ пхырыщыгъэх. ИлъэсипшI пчъагъэу Iоф зишIэрэм фызэшIокIыгъэр бэми, джыри творческэ мурадышхохэр зыфешIыжьых, ахэр цIыфхэм къапигъохыным кIэхъопсы.
Цушъхьэ Марзиет.