СыдигъокIи цIыф зэфы­щы­тыкIэ дахэхэм, зэгуры­Iоныгъэм, гукIэгъуныгъэм ыкIи гъэпсыкIэ зэгъэфа­гъэхэм осэ ин афашIы. Мыхэр ыкIи нэмыкI шэнэу цIыфыр къэзыгъэдахэхэрэр зэхэубытагъэхэу тинепэрэ обществэ ылъапсэх.

ЦIыф куп зэфэшъхьафхэм уахаплъэмэ, мэхьанэ ин зиIэу, уасэ зыфашIэу, зизекIокIэ-шIыкIэ ренэу лъыплъэхэу, къэралыгъом инеущырэ мафэ нахь зэпхыгъэу щытхэр ныбжьыкIэхэр ары. Ащ къыхэкIэу зэпымыоу цIыф лъэпкъхэр зыуж итхэр яныбжьыкIэхэр тэрэзэу зэрагъэсэщтхэр, ахэм еплъы-
кIэу яIэщтыр, Iэдэбныгъэу ахэлъыщтыр ары.
«Адыгэ макъэм» мы лъэныкъуабэ зиIэ Iофыгъом итегущыIэн къыхигъэлэжьагъэх щыIэныгъэми, ныбжьыкIэхэм узэрадэлэжьэщтми хэшIыкI афызиIэ цIыфхэу тишъолъыр дэгъоу щызэлъа­шIэхэрэр.
Унагъом къыщежьэ
ЦIыфыгъэ шэпхъэ дахэхэм яублапIэр, нэужым ахэм лъапсэ афэхъурэри унагъор ары. Сабыеу унагъом къихъухьэрэм шэнэу ащ илъхэр, унэм исхэм ягъэпсыкIэхэр зыхещэх ыкIи зыIэкIеубытэх.
Осэ ин зиIэ шапхъэу унагъом илъхэм шIулъэгъуныгъэр, гукIэгъуныгъэр, зэгурыIоныгъэр ыкIи шъхьэкIэфэныгъэр алъапс. Унагъом исхэр зэдэIэпыIэжьынхэу агъасэх, ащ ыпкъ къикIэу ахэр нахь зэгурэIох ыкIи зэфэсакъыжьых. Гущы­Iэгъу зызэфэхъухэрэм, нахьыжъхэм ягупшысэхэр нахьыкIэхэм къафаIуатэ, зекIокIэ гуапэхэр шъхьэихыгъэ къашIых ыкIи еплъыкIэ тэрэзхэм унаIэ атырыуа­гъадзэ.
Нахьыжъхэм лъытэныгъэ ыкIи шъхьэ­кIэфэныгъэ афашIынэу, аIощтымкIи язекIокIэ-шIыкIэхэмкIи гъунэ зылъафы­жьынэу ныбжьыкIэхэр агъасэх.
Мэхьанэ ин зиIэхэм ащыщ унэгъо кIоцIым илъэс пчъагъэрэ щызэтеуцогъэ шапхъэхэм ягъэцэкIэн ыкIи ахэм арыгъуазэхэзэ, непэрэ мафэм зэрэлъагъэ­кIотэхэрэ шIыкIэхэр.
Вэрэкъо Хьалимэт,
Адыгеим ибзылъфыгъэхэм
я Союз итхьамат:

— Унагъом шэн-зэхэтыкIэу ыкIи ­гъэпсыкIэу илъым бэдэд епхыгъэр. ­Сабыим ицIыкIугъом щегъэжьагъэу ылъэгъурэр зыхещэ, ышъхьэ реубытэ. А ныбжьым къыщыублагъэу ишэн гъэ­псыгъэ мэхъу, тIэкIу-тIэкIоу къыгурэIо щыIэныгъэр зыфэдэр.
Арышъ, цIыфыгъэ шэн тэрэзхэм язэтегъэпсыхьанкIэ, ахэм заушъомбгъунымкIэ унагъор зэкIэми анахь лъэпсэ пытэу щыт. Ащ фэдэ шапхъэхэм обществэр атет хъумэ, нахь кIочIэ ини иIэщт.
Шъыпкъэ, урамри социальнэ хъы­тыухэри мы Iофыгъохэм къахэлажьэх пIоми ухэукъощтэп. Ау игъом ны-тыхэр зылъыплъэн фаем лъыплъэхэу, зыщищыкIагъэм агъэтэрэзыжьхэу, гущыIэ дысхэр дагъэзыжьхэу, ежьхэр щысэтехыпIэу щытхэмэ, кIалэхэр щыIэныгъэм нахь пытэу хэуцонхэу сэ сэгугъэ.
Ылъэгъугъэр,
зэхихырэр…
Сабыим ицIыкIугъом хэплъхьанэу щыт шэнхэр ыкIи еплъыкIэхэр гъэнэфагъэх. Уахътэр зыпIэкIэкIырэм укIэхьажьынкIэ къины. Ау игъом зэрищыкIагъэм тетэу узекIомэ, ащ къыгурыIоу ригъэжьэщт дэгъур ыкIи дэир, тэрэз-мытэрэзыр, нэмыкI шапхъэу щыIэхэр.
КIэлэцIыкIухэм ашIэнэу щыт шъыпкъэ­ныгъэр зыфэдэр, егупшысэнхэ фае зыгорэм игухэкI къызхэкIырэм.
Нахьыжъхэр сыдигъокIи щысэтехыпIэу щытынхэ фае. Ахэм язекIокIэ-шIыкIэхэр лъфыгъэхэм бэрэ къахэфэжьы, арышъ, мыщ нахь тэрэзэу унаIэ тебгъэтын фае.
КIэлэцIыкIухэм афэбгъэзэгъэ IофшIэныр тэрэзэу агъэцэкIагъэмэ, ахэм узэ­рафэразэр агурыбгъэIонэу щыт, гущыIэ дахэм ушъхьамысэу ащытхъу, ашIагъэм федэу къыхьыгъэр агурыгъаIу.
Ежь кIалэхэр Iофыгъо зэфэшъхьафхэу зыгорэм IэпыIэгъу зэрэрагъэкIыщтым япхыгъэхэм нахьыбэрэ ахапщэхэмэ дэгъу.
Еджэгъу илъэсхэр
Мы илъэсхэр зигугъу къэтшIырэ Iофы­гъохэмкIэ анахь мэхьанэ зиIэ уахътэм щыщых. КIалэхэм гурыт еджапIэхэр къаухы, аныбжь илъэс 18-м нэсы, ащ шъхьарэкIых, дунаим щалъэгъурэр на­хьыбэ мэхъу, язэхэшIыкIи хэхъо, куоу гупшысэнхэу фежьэх.
ЩыIэныгъэ гъогум тетхэу ашъхьэкIэ ахэр зэолIэрэ упчIэхэри нахьыбэ мэ­хъух. Ахэм язэшIохын, джы нахьыжъхэр ямыгъусэхэу, ежь-ежьырэу ауж ихьанхэ фае.
ПшIэн фае мы ныбжьым тефэу зе­кIокIэ-шIыкIэ мытэрэзхэр къызхафэхэрэм апае е хабзэу щыIэм димыштэрэ Iофыгъохэм япхыгъэ пшъэдэкIыжь гъэнэфагъэхэр зэрэщыIэхэр. Арышъ, нахьыбэ мэхъу унаIэ зытетын фэе лъэныкъохэр.
Еджэгъу илъэсхэр ныбжьыкIэхэм нахь къашъхьэпэрэ уахътэм щыщых. КIэлэ­егъаджэхэм зэрэрагъаджэхэрэм имызакъоу, ящыIэныгъэ щыщ пычыгъохэр щысэу къафахьых, хъугъэ-шIэгъэ зэфэшъхьафхэр зэрагъапшэх, ягупшысэхэр къыраIотыкIых.
Джырэ лъэхъан гъэсэныгъэм епхыгъэ упчIэхэри щыIэныгъэм хэшIыкI фызиIэ общественнэ лIыкIохэр хэлажьэхэзэ еджапIэ пэпчъ мымакIэу ащызэхафых, зэIукIэхэри бэу ащызэхащэх.
Хъунэго Рэщыд,
АКъУ-м Iофыгъо зэхэубыта­гъэхэмкIэ и НИИ ипащ, ­профессор, социологие шIэныгъэхэмкIэ доктор:
— НыбжьыкIэхэм яеджэгъу илъэсхэр кIо зыхъукIэ, сэнэхьатэу ахэр зыфеджэхэрэр къызэраIэкIэхьащт закъор арэп тэ тызпылъыр. Студентхэр япчъагъэкIэ бэ мэхъух, ащ къы­хэкIэу, кIэлэегъаджэхэми общественнэ фэIо-фашIэхэм апылъхэми типшъэ­рылъ шъхьаIэр ахэр дахэу зэхэтынхэм, зэгурыIонхэм, еплъыкIэ тэрэзхэр яIэнхэм, хабзэм епхыгъэ шапхъэу щы­Iэхэр ашIэнхэм ыкIи агъэцэкIэнхэм афэтпIунхэр ары.

Ащ пае зэIукIэхэр зэхэтэщэх, нахь узыгъэгумэкIын фэе упчIэхэм татегущыIэ, кIалэхэр творчествэм хэтэщэх, шэн-хэбзэ дахэу илъэс пшIы пчъагъэхэм зэтырагъэуцуагъэхэр къафэтэIуатэх.
Тэ тигуап едгъэджагъэхэм ащыщхэр обществэм пытэу зыхэуцохэкIэ, щысэтехыпIэ зыхъухэкIэ.
НыбжьыкIэхэм джырэ дунаим Iофыгъуабэ щызэшIуахы, пшъэдэкIыжь ини яI, арышъ, ахэм непэ узэрафэгумэкIырэм ыкIи узэрадэлажьэрэм бэкIэ епхыгъэ тищыIэныгъэ илъэныкъуабэхэр къэ­­кIощт уахътэм гъэпсыгъэ зэрэхъущтхэр.
ЦIыфыр
зыпылъыжьын фае
Хэтрэ цIыфи зыдэлэжьэжьынэу щыт. Ащ кIуачIэ епхьылIэн фае, охътэ макIи текIодэщтэп. Ау ар пфэгъэцакIэмэ, щы­Iэныгъэм къыщыбдэхъущтыри нахьыб.
Нэбгырэ пэпчъ зэрэзыпылъыжьыщт шIыкIэри гъэнэфагъэу къыхихынэу щыт. НахьыбэрэмкIэ акъылымрэ ежь цIыфым гъэретэу иIэщтымрэ анаIэ зытырагъэтыхэрэр. Ау ахэм ягупчэ шъып-­
къэу щыт шэн-зекIуакIэхэр, еплъыкIэхэр ыкIи гурыIоныгъэр.
ЦIыфэу зэхэшIыкI ин зиIэхэр ащ къе­гъэдахэх, къегъэбаих ыкIи нахь куоу щыIэныгъэр къагурыIоу къегъэлъагъох. Нахьыбэрэм ащ фэдэ цIыфхэр щыIэныгъэм иIэшIугъэ егупшысэх, ащ мэхьанэу иIэр зэрагъафэ, дэгъоу ыкIи дахэу ежьхэм ашIэрэр нэмыкIхэми аIэкIалъхьэ.
МымакIэу къытхэтых цIыфхэр ежьхэм афэдэхэм мафэ къэс яшIуагъэ арагъэкIы ашIоигъоу, ау ахэм федэу къахьырэм игугъу ашIырэп, ащ епхыгъэ къэбархэри Интернетым къырагъахьэхэрэп.
Къэралыгъо
шапхъэхэр
ЦIыфыгъэ шэн дахэхэмрэ къэралыгъом ишапхъэхэмрэ зэпхыгъэхэу щытых. Ахэр лъэныкъо зэфэшъхьафэу зэшIуа­хыхэрэм зэготэу ащыпхырыщыгъэх ыкIи гъэнэфагъэхэу гъунапкъэ яI.
Зэдаштэгъэ шэн-зекIокIэ дахэхэр — ахэр цIыфхэм азыфагу илъ еплъыкIэхэу нахьыжъхэм къапыкIэу, нахьыкIэхэм алъыIэсхэрэр ары. Ахэр зэпхыгъэхэр щыIэныгъэр, шъхьафитыныгъэр, лъытэныгъэр, уичIыгу шIу плъэгъуныр, дзэ къулыкъур пхьыным уфэблэныр ыкIи унэгъошIэныр.
ЦIыфыгъэ шэн-зекIокIэ дахэхэм уалъэп­лъэкIэ икъущтэп, ахэр унагъом къипхьанхэ, ащ исхэм агурыбгъэIон фае, уикIалэхэр хэгъэкIи, ахэм къакIэхъуагъэхэми куоу ахэплъхьанэу щыт.
НыбжьыкIэхэм уафэсакъын фае экстремизмэм ыкIи терроризмэм япхыгъэ цIыфхэм агомыуцонхэм фэшI.
ГущыIэр кIочIэшху
Непэрэ мафэмкIэ культурэр, телевидениер, гъэзетхэр ыкIи радиор къэралыгъом, обществэм яIэпыIэгъушхохэм ащыщых. Ахэм къатхырэр, къагъэлъагъорэр ыкIи къаIорэр шэн дахэхэм, тэрэзхэм язэтегъэуцон куоу хэлажьэх, цIыфхэмкIэ ахэм мэхьэнэ ин яI.
Тхыгъэхэм ыкIи техыгъэхэм къарыкIырэр къызэрыкIоу, къыбгурыIонхэу гъэпсыгъэнхэ фае. ЦIыфыгъэ шэн да­хэхэр зыщыщхэр зэгъэфагъэхэу, зэ­фэхьысыжьхэр афэшIыгъэхэу къиIо­тыкIыгъэ зыхъукIэ, ахэм ягупшысэщт ныб­жьыкIэхэри нахьыбэ хъущтых.
Къэрдэнэ Аскэрбый,
Адыгэ Республикэм ыкIи Пшызэ шъолъыр ащы­псэурэ быслъымэнхэм я ДиндэлэжапIэ имуфтий:
— Шъыпкъэ, Интернетыр непэ тищыIэныгъэ пытэ дэдэу къыхэуцуагъ. Ащ шIуагъэ къызэрихьырэм фэдэу, зыдетымыгъэштэрэ лъэныкъохэри иIэх. Зигугъу къэсшIырэр Интернетым инэкIубгъохэр бзэджашIэхэм къызфагъэфедэхэзэ, кIэлэ ныбжьыкIэхэм хабзэм димыштэрэ зекIокIэ-шIыкIэхэр къахэфэным зэрэ­фащэхэрэр ары.

Мы Iофыгъохэм ти ДиндэлэжьапIэ лъэшэу агъэгумэкIы. Мафэ къыхэкIырэп тиреспубликэ щыщхэ е тадэжь хьэкIапIэ къэкIогъэ ныбжьыкIэхэм таIумыкIэу. Зэфагъэр, гукIэгъуныгъэр, узэ­рэзэдеIэжьын фаер ахэм агурытэгъаIо, щысэхэр къафэтэхьых.
Тишъолъыр рэхьатныгъэу илъыр къэ­тэухъумэ, кIалэхэм зекIокIэ-шIыкIэ емы­кIухэр къахэмыфэнхэм пае Адыгеим ит къалэхэм ыкIи районхэм ренэу тащэлажьэ, зэхахьэхэр ащызэхэтэщэх.
Лъэхъаным диштэрэ упчIэх
Мы Iофыгъохэр къэоIотэ е уарэгущыIэ къодыекIэ зэшIохыгъэ хъущтхэп. Тхыгъэм е сурэт техыгъэм щысэхэр игъу­сэн­хэ фае, Iофым куоу хэзышIыкIы­хэ­рэм гъогу пхэнджым, экстремизмэм ыкIи терроризмэм япхыгъэ хэбзэнчъэ Iофыгъохэм уахэтмэ зэрарэу ыкIи тхьамы­кIагъоу къыхьырэр къыраIотыкIын фае.
Сыд фэдэрэ лъэхъани цIыф гъэса­гъэхэм уасэ афашIыщтыгъ. ЗэхъокIыныгъэу щыIэныгъэм хэхъухьэхэрэм бэ зэблахъурэр, ау егъэшIэрэ шэн дахэхэр зыми ыукъонхэ ылъэкIыщтхэп.
А шэнхэр ары щыIэныгъэр лъызы­гъэкIуатэрэр, ныбжьыкIэхэр зыгъасэхэрэр ыкIи нахьыжъхэр зыгъэгушIохэрэр. Мы Iофыгъохэм яшIуагъэкIэ обществэр нахь пытэу зэхэщагъэ мэхъу, цIыфхэм ящыIэкIэ-псэукIэ зэрэфаеу, гухэлъ да­хэхэр яIэхэу, гупсэфэу агъэпсы.
Гъомлэшк Байзэт.