Гъэсэныгъэм ылъэны­къокIэ Адыгеир зэры­гушхохэрэм ащыщ Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ уни­верситетым и Дзэ егъэджэн гупчэ. Апэрэ илъэс еджэгъур зэрифэшъуашэу мыщ щаухыгъ, Iоныгъом и 1-м ащ чIэхьащтхэри къэнэфагъэх.

Курсантхэм яегъэджэнкIэ агъэфедэн алъэкIыщт цIыф зэ­рымыс быбырэ пкъыгъом иинновационнэ комплексэу «Super­cam S 350» зыфиIорэр бэмышIэу гупчэм къыфащагъ. УрысыемкIэ мыщ фэдэ зиIэ хъугъэр Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университет закъор ары. ИлъэсыкIэ еджэ­гъум ащ епхыгъэ егъэджэнхэр аублэщтых. Мыр аужырэ шапхъэхэм адештэ, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием зэрэ­щагъэфедэрэм дакIоу, щыIэныгъэм инэмыкI лъэныкъохэмкIи бгъэпсэолъэн плъэкIыщт. Ащ ипшъэрылъ шъхьаIэр камерэ дыхэтэу быбызэ, разведкэ ышIы­ныр ары.
Урысые Федерацием и Правительствэ и Тхьаматэ и Апэрэ гуадзэу Денис Мантуровым иунашъокIэ Iэмэ-псымакIэр яIэ хъугъэ. Адыгеим ар къызэкIом, Дзэ егъэджэн гупчэм рагъэблэгъэгъагъ ыкIи осэшIу ащ къыфишIыгъагъ. АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат иIэпыIэгъу ишIуагъэкIэ осэшхо зиIэ пкъыгъор Адыгеим къащагъ.
— Тикурсантхэм шIэныгъэ дэгъу ядгъэгъотыным фыте­гъэпсыхьэгъэ амалышIухэр ти­Iэх. Джы къытфэкIогъэ пкъы­гъуакIэм мэхьанэшхо етэты. Ащ епхыгъэу Iоф зышIэщт кIэлэ­егъаджэхэри пэшIорыгъэшъэу феджагъэх. ШIэныгъакIэхэр ти­ныбжьыкIэхэм ядгъэгъотыным тыфэхьазыр. Апэрэ илъэс еджэгъур зэрифэшъуашэу кIуагъэ, тызэрыгушхонхэри къыддэхъугъэх, ау ащ тыкъыщыуцущтэп, джыри хэхъоныгъэхэр тшIынхэм тыфэхьазыр, зэзэгъыныгъэ­хэр адэтэшIых. Тистудентхэм шIэныгъэ дэгъу яIэу апэрэ курсыр къаухыгъ, егъэджэн-лабораторнэ лъэпсэ дэгъу, еджэпIэ классхэр, Iашэр зычIэлъыщт чIыпIэр шъхьафэу зэрэтиIэхэм ишIогъэшхо къэкIо. ЕджапIэм компьютерхэр, оргтехникэр, проекторхэр, симуляторхэр, интерактивнэ пкъыгъохэр, цIыф зэрымыс быбырэ пкъыгъохэр ыкIи нэмы­кIыбэ чIэтых. Курсантхэм лекцие къафеджэхэ къодыеу щымытэу, практическэ IофшIэнми мэхьанэшхо етэты. АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, ректорэу Къуижъ Саи­дэ анаIэ къызэрэттетым ишIуагъэкIэ гу­мэ­кIыгъо ин зи тиIэп, — еIо Дзэ егъэ­джэн гупчэм ипащэу Нурлан Самадьяновым.

УФ-м и УIэшыгъэ КIуачIэхэм язапас ныбжьыкIэхэр зэрэхэтыщтхэм имыза­къоу, шIэныгъэу зэрагъэгъотырэм ишIогъэшхо къэкIощт, чIыпIэ зэфэшъхьафхэм ар ащагъэфедэн алъэкIыщт. «Планер­хэмрэ цIыф имысэу быбырэ пкъыгъо­хэмрэ ямеханик» ыкIи «ЦIыф имысэу быбырэ пкъыгъом иоператор» зыфи­IохэрэмкIэ сэнэхьатхэр яIэу ныбжьыкIэхэр мыщ къычIэкIыщтых.
Илъэсым къыкIоцI курсантхэр хэу­шъхьафыкIыгъэу компьютерхэм акIэрыс­хэу, виртуальнэ нэгъунджэхэр акIэлъхэу цIыф зэрымыс быбырэ аппаратхэр зэ­рэбгъэIорышIэщтхэр зэрагъэшIагъ, полигоным ахэр ащагъэх, дзэ къулы­къум епхыгъэ лъэныкъохэм афагъэсагъэх. Анахь мэхьанэ зэратырэр цIыф зэрымыс быбырэ пкъыгъом епхыгъэ егъэ­джэнхэр ары.
Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым и Дзэ егъэджэн гупчэ джырэ лъэхъаным ищыкIэгъэ шъыпкъэу щытыгъ. Непэрэ мафэм цIыф зэрымыс быбырэ пкъыгъохэр щыIэныгъэм щыщ хъугъэх, ахэр дзэ къулыкъу закъор арэп зыщагъэфедэхэрэр, псэолъэшIынымкIи, мэкъу-мэщымкIи, псауныгъэр къэухъу­мэгъэнымкIи, экологие IофхэмкIи яшIуа­гъэ къэкIон ылъэкIыщт.
Гупчэм игъэхъагъэхэм ахэплъытэнэу щыт илъэсым къыкIоцI мэхьанэ ин зиIэ Iофтхьабзэхэр зэрэщызэхащагъэхэр. Ахэм ащыщ цIыфхэр зэрымыс авиационнэ системэхэм я Урысые форумэу мы илъэсым имэзае мыщ щыкIуагъэр. Урысыем ишъолъыри 10-мэ къарыкIыгъэ нэбгырэ 500 фэдиз ащ хэлэжьагъ. Джащ фэдэу нэмыкI шъолъырхэм ащызэхащэрэ зэнэкъокъухэм курсантхэр ахэлажьэх, шIэныгъэ куу къагъэлъагъо. ЦIыфхэр зэрымыс быбырэ пкъыгъохэр ныбжьыкIэхэм зэлъягъэшIэгъэнхэм тегъэпсыхьэгъэ къэгъэлъэгъонхэр пчъагъэрэ зэхащагъэх. НыбжьыкIэхэм яхэгъэгу шIу алъэгъуным епхыгъэ Iофтхьабзэхэр бэрэ гупчэм щыкIуагъэх. КIэлэеджэкIо 300 фэдиз ахэм ахэлэжьагъ.

Дзэ егъэджэн гупчэм учIэхьаным шапхъэу пылъхэмкIэ нэужым пащэм теупчIыгъ. Анахь шъхьаIэр Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым дэгъоу ущеджэныр ыкIи физическэ ухьазырыныгъэ дэгъу уиIэныр ары. Мы илъэсым Iоныгъом и 1-м еджэныр езыгъэжьэщт нэбгырэ 30-р къыхахы­гъах, ушэтынхэм апхырыкIыгъэх. ЕджэнымкIи гъэхъагъэхэр яIэх. Мыщ учIэхьанымкIэ зэнэкъокъу ин щыIагъ, зы чIыпIэм нэбгырищ итыгъ. Ахэр илъэситIо еджэщтых. Программэм къыдыхэлъытагъэу илъэсрэ ныкъорэ еджэщтхэр мэзаем и 1-м чIэ­хьащтых, ахэр нэбгырэ 60-м ехъущтых.
Мыщ ущеджэным шIогъэ ин хэлъ, сыда пIомэ, сэнэхьат шъхьаIэм имыза­къоу, илъэситIум къыкIоцI тхьамафэм зэ гупчэм екIуалIэхэзэ щыIэныгъэмкIэ мэхьанэшхо зиIэ лъэныкъохэм япхы­гъэу шIэныгъэхэр зэрагъэгъотых. Еджэныр къызаухыкIэ, дзэ билетыр къараты­жьыщт ыкIи запасым хагъэхьащтых. Ащ нэмыкIэу, цIыф зэрымыс быбырэ аппаратым хэшIыкI ин фыряIэщт.
Дзэ егъэджэн гупчэм ипащэу Нурлан Самадьяновым кIэухым къызэриIуагъэм­кIэ, ыпэкIэ гухэлъышIухэр зыдаIыгъых. Iэмэ-псымэ дэгъухэр зэряIэм къыпкъырыкIыхэзэ, сэнэхьатыкIэхэм афэгъэхьазырыгъэнхэми егупшысэх.
ДЕЛЭКЪО Анет.