Тыгъуасэ этнографым и Мафэ хагъэунэфыкIыгъ. Адыгеим и ЛIышъхьэ а мэхьанэшхо зиIэ сэнэ­хьатым рылэжьэрэ, тихэгъэгушхо щыпсэурэ цIыф лъэпкъхэм яшэн-­хабзэхэм язэгъэшIэнрэ ягъэпытэнрэ зиIахь ахэзышIыхьэрэ пстэуми афэгушIуагъ.

КъумпIыл Мурат къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, культурнэ кIэныр къэухъумэгъэнымкIэ ыкIи зекIоным зиушъомбгъунымкIэ этнографием Адыгеим мэхьанэшхо щыриI. Респуб­ликэм ирайон пэпчъ, икъуа­джэхэм ыкIи истаницэхэм музейхэр е этнографическэ къэгъэлъэгъуапIэхэр адэтых, экспозицие гъэшIэгъонхэр ахэм къащагъэлъагъох. Ахэр: КIэрэщэ Тембот ыцIэкIэ щыт литературнэ музеир, ашугэу Теуцожь Цыгъо имузей, Советскэ Союзым и ЛIыхъу­жъэу Андырхъое Хъусен ыцIэкIэ щыт мемориал музеир, Къо­кIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъхэм яискусствэкIэ Къэралыгъо музеим и Темыр-Кавказ къутамэ.
Iо хэмылъэу, республикэм иэтнографическэ кIэн иухъу­мэкIо шъхьаIэу щытыр унагъохэм агъэфедэрэ пкъыгъо­хэр, щыгъынхэр ыкIи Iэшэ лъэпкъ зэфэшъхьафхэр бэу зычIэлъхэ Адыгэ Респуб­ликэм и Лъэпкъ музей ары. Бэмы­шIэу игъэкIотыгъэ зэтегъэпсы­хьан IофшIэнхэр ащ рашIы­лIагъэх. Музеир за­гъэпсыгъэр илъэси 100 зэрэ­хъурэр мыгъэ хагъэунэфыкIы. Урысыем имы­закъоу, IэкIыб къэралхэм къарыкIырэ зекIохэр зыдащэхэрэ чIыпIэ шъхьаIэ­хэм ар ахэхьэ. Эт­нографым и Мафэ АР-м и Лъэпкъ музей Адыгеим къи­хьэрэ IэкIыб къэ­рал хьакIэхэр анахьэу зэ­зы­щэлIэхэрэ чIыпIэу хъугъэ.
Тайвань къикIыгъэ зекIо купым адыгэ лъэпкъым икультурэрэ итарихърэ шIогъэшIэгъонхэу защигъэгъозагъ, лъэпкъ шъуашэр, бзылъ­фыгъэхэм зызэрагъэдэхэрэ пкъыгъохэр, Iашэхэр, адыгэ унагъохэм агъэфедэрэ пкъыгъохэр ыкIи нэмыкIхэу Мыекъопэ культурэм илъэхъан къыщегъэжьагъэу Хэгъэгу зэошхом ихъугъэ-­шIагъэхэм анэсыжьэу къизыIотыкIырэ пкъыгъохэри ахэм ахэлъых.
«Музеим иIофышIэхэу зиIоф хэшIыкIышхо фызиIэхэм, гушъхьэлэжь байныгъэр къэзыухъумэхэрэм, цIыфэу къы­чIахьэхэрэм къэбар шъыпкъэр гъэшIэгъонэу къафэзыIуатэхэрэм, Адыгеим икультурнэ-тарихъ кIэн фэгъэхьыгъэ къэбарыр алъызгъэIэсхэрэм сафэраз!
Республикэм щыпсэухэрэм ыкIи хьа­кIэхэу тишъолъыр къихьэхэрэм чIыо­псымрэ чIыпIэ гъэшIэгъонхэмрэ зэ­рагъэлъэгъу зэрашIоигъом нэмыкIэу Адыгеим итарихъ, лъэпкъым ишэн-ха­бзэхэм нэIуасэ ягуапэу зызэрафашIырэр тинэрылъэгъу.
Ащ фэдэ зекIохэм апае лъэпкъ нэшанэ зиIэ унэхэр ыкIи гупчэхэр агъэпсых, лъэпкъым хэбзэ шIагъоу хэлъхэр, щыIэ­кIэ-псэукIэу иIэр ахэм къыраIотыкIы. ЗекIоным зиушъомбгъунымкIэ непэ анахь лъэшэу тынаIэ зытедгъэтырэр лъэпкъым къыкIугъэ гъогум ихъугъэ-шIэгъэ анахь инхэм япхыгъэ Iофтхьабзэхэр зехьэгъэн­хэр ары», — республикэм и ЛIышъхьэ социальнэ хъытыухэм къаригъэхьагъ.

Пстэуми апэу мыщ дэжьым зигугъу къэшIыгъэн фаер адыгэ къуаем ифестиваль ары. Илъэс къэс ар нахь игъэкIотыгъэу республикэм щызэхащэ хъугъэ. ДжэгокIо гъэхъунэм, лъэпкъ нэшанэ зиIэ зекIо-рекреационнэ паркыр зыщагъэпсырэ чIыпIэм ар ащызэхащэзэ ашIынэу рахъухьагъ.
Ащ дакIоу адыгэ лъэпкъ шъуашэм и Мафэ хагъэунэфыкIы, адыгэ ыкIи къэзэкъ культурэм яфестивальхэр зэхащэх, лъэпкъ IэпэщысэхэмкIэ, къашъохэмкIэ, мэкъамэхэмкIэ ыкIи лъэпкъ джэгукIэхэмкIэ мастер-классхэр зыхэт нэмыкI мэфэкIхэр рекIокIых.
«ТапэкIи музей Iофым IэпыIэгъу ты­фэ­хъущт, лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ этнографием зедгъэушъомбгъущт: научнэ ушэтынхэм къащыублагъэу цIыфхэр жъугъэу зыхэлэжьэщтхэ Iофтхьабзэхэр зэхэтщэщтых. НыбжьыкIэхэр кIэщакIо зыфэхъурэ Iофтхьабзэхэм, общественнэ организациехэм япроектхэм, гушъхьэлэжь байныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ программэхэм адетэгъаштэ. А лъэныкъомкIэ Адыгэ къэралыгъо университетым, Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым ыкIи гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым тадэлажьэ», — къыхигъэщыгъ КъумпIыл Мурат.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-­къулыкъу къытырэ къэбархэмкIэ
Тхьаркъохъо Сафыет