Top.Mail.Ru

Адыгэхэр агъэлъапIэх

Image description
Тхьаркъохъо С. ихъарзынэщ. ДжабгъумкIэ укъикIымэ, апэрэу щытыр Инчирахь Ясин.

Тилъэпкъэгъухэу IэкIыб къэралхэм арысхэм ащыщ горэ къы­зыкIокIэ, тэгушIо, амал щыIахэмэ талъэIэсы, гущы­Iэгъу тафэхъу тшIоигъу.

Джырэблагъэ ащ фэдэ амал сиIагъ: Иорданием ит адыгэ къуаджэу Уадсирым (илъэс 26-кIэ узэкIэIэбэжьмэ зыщез­гъэджэгъэхэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIэр зыдэтым) бзылъфыгъэ куп къикIыгъагъ.
ЗэкIэми апэу къызщезгъажьэ сшIоигъор илъэси 5 — 6 зыныбжьхэр адыгабзэкIэ гущыIэшъухэу еджапIэм чIэхьанхэм зыщыфэдгъэхьазырыщтыгъэхэ IыгъыпIэ цIыкIум ипэщагъэу Къат (Хэкужъмэ япхъу) Щахьирэ ары. ИсэнэхьаткIэ ар кIэлэегъадж. Илъэс 32-рэ арапыбзэр еджапIэм щаригъэхьыгъ. Пенсием зэкIоми щагъэсыгъэп, принцэу Алый ыцIэ зыхьырэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм пащэ фашIыгъ. Адыгабзэр дэгъоу ешIэ. Ипшъэ­рылъхэр егугъузэ зэригъэцакIэхэрэм пае кIэлэцIыкIухэм янэ-ятэхэри лъэшэу къыфэразэх. Сэри бэрэ упчIэжьэгъу сшIыщтыгъ. ЗэрэфэлъэкIэу ишIуагъэ къысигъэкIыщтыгъ. Iофтхьэбзэ гъэшIэгъонхэр зэхатщэщтыгъэх. Пчыхьэзэха­хьэхэм кIэлэцIыкIухэр къащыдгъашъощтыгъэх, адыгабзэкIэ усэ цIыкIухэм къядгъаджэщтыгъэх. Ны-тыхэри ягуапэу, ащыгушIукIыхэу Iэгу афытеощтыгъэх.
Щахьирэ ишъхьэгъусэу Къат Фейсаль (Тхьэм джэнэт къырет) усэкIо цIэрыIоу щытыгъ. Иорданием ителевидение илъэ­сыбэрэ щылэжьагъ. Зыхэтхэм уасэ къыфашIыщтыгъ, яупчIэжьэгъугъ. Щахьи­рэмрэ Фейсальрэ ядэжь сырагъэбла­гъэщтыгъ, чIыпIэ дахэу яIэхэр сагъэ­лъэгъущтыгъэх. Фейсаль ятэжъэу Махьмудэрэ сэ сянэжъэу Щэрифэрэ (а зыр ары зэш-зэшыпхъухэм ащыщэу Хэку­жъым къинэгъагъэр) зын къылъфыгъэу щытыгъэх. Фейсаль зэпсаум заулэрэ Адыгеим къэкIогъагъ, тэри тиIахьылхэр зэдгъэлъэгъунхэу заулэрэ Иорданием тыкIонэу хъугъагъэ. Зэшъхьэгъусэхэм пшъэшъи 3 зэдапIугъ, гъэсэныгъэ дэгъу арагъэгъотыгъ, адыгабзэр ашIэ.
Щахьирэм игъусагъ ышыпхъу нахьыкIэу Самирэ. Ащи адыгабзэр ешIэ. Ыкъоу Ворэкъо Тамбыр Налщык ще­джагъ, унагъо щишIагъ ыкIи ащ щэпсэу, кIэлэцIыкIухэр яIэх. Самирэ бэрэ банкым щылэжьагъ, ищытхъу ехъу илъэсипшI пчъагъэм аIуагъэп. «Узхэтхэм, уздэлажьэхэрэм лъытэныгъэ къыпфашIыныр насыпыгъ», — еIо ащ.
Хэкужъхэм япхъухэу Щахьирэмрэ Самирэрэ яIахьыл благъэу Хьанэ ягъу­сагъ. Ор-сэрэу ар адыгабзэкIэ мэгущыIэ. Адыгэ лъэпкъым шэн-хэбзэ дахэу хэлъхэм къатегущыIэ зыхъукIэ уегъэгушхо. Бэ зылъэгъугъэ, бэ зыпэкIэкIыгъэ бзылъфыгъэ Iуш. Ащи банкым Iоф щишIагъ.
Арэп, банкир закIэу шъукъызэрэугъоигъа сэIо? — сыщхызэ сызяупчIым, ежьхэри къэзгъэщхыгъэх.
Джарэущтэу тызэтефэнэу хъугъэ, — аIуагъ.
Пстэуми ауж къизгъэнагъэр араб бзылъфыгъэу ахэтыгъэр ары. СиупчIэхэм джэуап гъэшIэгъонхэр ащ къаритыжьыгъ.
Инчирахь Ясин илъэс 30 фэдизрэ банкым щылэжьагъ. Адыгэ чIыгур зэригъэлъэгъунэу ыгу къэзыгъэкIыгъэр, ащ ушъхьагъу фэхъугъэр зэзгъашIэ сшIоигъоу зыфэзгъэзагъ (адыгабзэр ышIэрэпти, игъусэмэ къысфызэрадзэ­кIыщтыгъ). УпчIэм ыуж макIэу къэщхыпцIи, емыгупшысэжьэу ащ лъыпытэу къыIуагъ: «ОшIа, Сафыет, адыгэ бзылъфыгъэхэм бэрэ садэлэжьагъ. ЗэкIэми апэу къыхэзгъэщынэу сызыфаер яIэпкIэ-лъэпкIагъ. Ащ нэужым нахьыжъхэм шъхьэкIэфэныгъэшхо зэрафыряIэр ары. Адыгэ чIыгоу алъапсэ къызщежьэрэм къытегущыIэхэу бэрэ зэхэсхыщтыгъ. «Сыд фэд шъуIуа егъэзыгъэ IофкIэ лъэп­къым къыбгынэн фаеу хъугъэ чIыпIэр?» сIоу сегупшысэуи къыхэкIыщтыгъ. СынитIукIэ ар слъэгъунэу сыфэягъ.
Адэ, уишъхьэгъусэ мыщ укъэкIон зэхъум «сыдкIэ уищыкIагъ а уздэкIощтыр?» ыIоу къыоупчIыгъэба?
Хьау, «арэу пшIоигъомэ, дэгъуба» къысиIуагъ. Ежьыри зэгорэм Уадсирым дэсыгъ. Зыхэсхэм ахэзагъэщтыгъ, уасэ афишIыщтыгъ. Ежьхэри дэгъоу къыфыщытыгъэх. ТикIэлитIурэ типшъэшъитIурэ адыгэ ныбджэгъухэр яIэх. Лъытэныгъэ зэфашIы. Зы хъугъэ-шIагъэ горэ сыгу къэкIыжьыгъ. Банкэу Iоф зыщысшIэрэм итхьаматэ дэмысэу хъулъфыгъэ горэ чIыфэ лъэшэу ищыкIагъэу, зэрэгумэкIырэр къыхэщэу къычIэхьагъ. Сыгуи ­егъугъ шъхьае, зыIапэ кIэзыдзэжьын фаер щы­мыIэу сэ сыд сыфит! Сыгу къэкIыгъ тхьаматэм сыфытеонэу. ЧIыфэ фаеу къэкIуагъэр зэрэадыгэр зешIэм, «Ет ахъщэр, адыгэм уигъэпцIэщтэп. Сыкъэ­кIожьымэ етIанэ тхылъыпIэхэм сIапэ акIэсыдзэжьыщт», — къысиIогъагъ.
КъысфызэрадзэкIыгъэм сигъэгу-­
шхуагъ, ау нэку-нэпси сыкъэхъугъ. Тыдэ ущыIэми, укъызхэкIыгъэ лъэпкъым ынапэ зэрэбгъэдэхэщтым, идахэ зэрябгъэ­Iощтым ренэу унаIэ тебгъэтын фае. Лъытэныгъэр къэблэжьыныр псынкIа­гъоп.
ТызэбгъодэкIыжьын зэхъум араб бзылъфыгъэм IаплI къысищэкIыжьи, къыIуагъэм къыхигъэхъожьыгъ: «Шъуихэгъэгу зэрэдахэм фэдэу шъуицIыфхэри дахэх. Сынэ сакIыб щыIэу сыкIожьыщт».
Тхьаркъохо Сафыет.