Къэралыгъо IэпыIэгъум цIыфхэм ящыIэныгъэ зэблехъу: зыфэщэгъэхэ Iофхэр къызэIуахых, алъэ пытэу теуцох, яшIуагъэ къагъакIо. Ащ тегъэпсыхьэгъэ къэралыгъо программэу «Социальнэ зэзэгъыныгъ» зыфиIорэр Шэуджэн районым зэрэщагъэцакIэрэм «Адыгэ макъэр» шыхьат фэхъугъ. Нэбгырэ пчъагъэу программэм зишIуагъэ екIыгъэхэм заIудгъэкIагъ.

— Социальнэ IэпыIэгъу пстэоу унагъо­хэм арагъэгъотыхэрэм ащыщэу тирайон анахь щагъэфедэрэр программэу «Социальнэ зэзэгъыныгъэр» ары. Ащ ишап­хъэхэм къакIэупчIэнэу непэ нэбгыри 5 — 10 къытэмыуалIэу къы­хэкIырэп. Мыр къызежьа­кIэм, ащ фэдэу шIуагъэ къыхьэу цIыфхэм агъэфедэ хъущтэу ашIагъэп ыкIи ыпэкIэ пшъэ­рылъэу иIагъэр зищыIэкIэ- псэ­укIэ дэихэм адеIэгъэныр арыгъэ. Джыри а шапхъэр къэнагъ, ау ар проектэу «Сабыибэ зэрыс унагъу» зыфиIорэм хагъэхьажьи, кIэлэцIыкIухэр зиIэ уна­гъохэу зигъот узэрыпсэун плъэ­­кIыщт ахъщэ анахь макIэм нэмысыхэ­рэм IэпыIэгъу афэхъугъэным тегъэ­псыхьагъэ хъугъэ. IэпыIэгъоу къаты­хэрэм мы социальнэ зэзэгъыныгъэр зэратекIырэр цIыфым ежь-ежьырэу зиIыгъыжьын амал зэрэригъэ­гъо­тырэр ары ыкIи тапэкIэ унагъом хахъоу иIэр нахьыбэ ышIыным фыте­гъэпсыхьагъ, — хигъэунэфы­кIыгъ IофшIэнымкIэ ыкIи цIыфхэр социальнэу ухъумэгъэнхэмкIэ Гупчэу Шэу­джэн районым щыIэм ипащэу Дзыбэ Аслъан.
ТигущыIэгъу къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, мы социальнэ IэпыIэгъур районым щызэлъарагъэшIэным пае мэкъэгъэIухэр къэбар жъугъэм иамалхэм, социальнэ хъытыухэм къарагъэхьагъэх, цIыфыбэ зыщызэрэугъоирэ чIыпIэхэм тхьапэхэр къащырагощэкIыгъэх. Ащ шIуагъэ къы­тыгъ, 2024-рэ илъэсым социальнэ зэзэгъыныгъэ 85-рэ Шэуджэн районым щатхыгъ. Джы тызхэт илъэсым а пчъа­гъэр 104-м нагъэсынэу агъэнэфагъ, мэкъуогъум и 1-м ехъулIэу нэбгырэ 40-мэ ар аратыгъ. Мы социальнэ IэпыIэгъур къызежьэгъэ 2020-рэ илъэсым къыщыублагъэу Шэуджэн районым щатхыгъэ социальнэ зэзэгъыныгъи 2 зэпагъэугъэр, ар кIэух дэгъу.
— Мы къэралыгъо IэпыIэгъум ишIуагъэ­кIэ унэгъуабэмэ рагъэ­жьэгъэ Iофым федэ къафихьэу, илъэс пчъагъэхэм зэтырагъэу­цуагъэу лажьэхэрэр тиIэх. ЯтIуанэрэу зэттыгъэхэри къа­хэкIыгъ, ащ фэдэ шапхъи мы программэм пылъ. «Социальнэ зэзэгъыныгъ» зыфиIорэ IэпыIэгъум къыдыхэлъытэгъэ ахъщэр зыпэIубгъэхьащтыр лъэныкъо гъэнэфагъэ­хэм атегъэпсыхьагъ. ИкIыгъэ илъэсыр тштэмэ, «Унэе сатыу гъэпсыгъэныр» зыфиIорэм сомэ мин 350-м нэс къыды­хэ­лъытагъ, нэбгырэ 33-мэ ар аратыгъ. Унэгъо хъызмэт зэхэщэгъэным (ЛПХ) пае IэпыIэгъур сомэ мин 200-м нэсы, нэбгырэ 37-мэ ар ядгъэгъотыгъ. «Iоф­шIэпIэ чIыпIэ улъыхъуныр» зыфиIорэм — нэбгыри 5, Iоф зышIэрэ цIыфыр зэрыпсэун ылъэ­кIыщт анахь ахъщэ макIэу агъэнэфа­гъэр мэзи 4-м къыкIоцI ахэм къара­тыщт. «ЩыIэныгъэм чIыпIэ зэжъу ригъэуцогъэ унагъор ащ къизыщыщтыр» зыфиIорэ лъэныкъом — 10, Iоф зышIэрэ цIыфыр зэрыпсэун ылъэ­кIыщт анахь ахъщэ макIэу агъэнэфа­гъэр мэзи 6-м къы­кIоцI е фаемэ зэтыгъоу къыра­тыщт, — къыIуагъ Дзыбэ Аслъан.
Социальнэ IэпыIэгъур цIыфым къыратынымкIэ тхылъхэр ыгъэпсынхэм пае игъот зэрэмакIэр къыгъэшъыпкъэжьын фае. Ащ ыуж лъэIу тхылъыр зыщитыгъэ пIалъэм ыпэрэ мазэм къыщыублагъэу мэзищым къыкIоцI хахъоу иIэр къалъытэ. Нэужым игухэлъхэр къизыIотыкIырэ программэр цIыфхэм яфэIо-фашIэхэр зыгъэцэкIэрэ социальнэ къулыкъум рихьылIэнышъ, зэкIэ къыфагъэхьазы­рыщт. IофшIэнымкIэ ыкIи цIыфхэр социальнэу ухъумэгъэнхэмкIэ Гупчэу Шэ­уджэн районым итым иIофышIэу Жэмадыкъо Аидэ а программэм фэгъэ­загъ, тхылъхэм ягъэхьазырын дэгъоу зэпегъафэ. Нэбгырабэу еолIагъэхэм иIофшIакIэ ыгъэразэхэу къытаIуагъ.
Социальнэ зэзэгъэныгъэр къызфэзгъэфедагъэхэм ащыщхэу районым щып­сэухэрэм гущыIэгъу тафэхъугъ. Ахэм ащыщ дышъэидэнымкIэ IэпэIасэу Хьакурынэхьаблэ щыпсэурэ Ожъ Маринэ. Мыщ къызэIуихыгъэ нысэщэ унэу «Нысэ дах» зыфиIорэм теблэгъагъ, къыратыгъэ сомэ мин 250-р зэригъэфедагъэр къедгъэIотагъ. Бзылъфыгъэ нэгушIоу тызыIукIагъэм IофшIэныбэ зэдегъэцакIэ, саехэр зэридыхэрэм имызакъоу, парикмахерэу еджагъэу ащкIи мэлажьэ, гуфакIохэм ахэтэу хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлэжьэрэ тидзэкIолIхэм шIушIэ IэпыIэгъур афеугъои.
— Илъэс пчъагъэкIэ узэкIэIэ­бэжьмэ, мы программэм сыхэлэжьагъ ыкIи ащ ишIуагъэкIэ сигухэлъышIухэм сакIэхьан слъэкIыгъ. Анахь шъхьаIэу сыгу рихьэу сызпылъыр нысэщэ джанэхэм ядын ыкIи ащ къешIэкIыгъэ пстэуми ягъэхьазырын. Социальнэ зэзэгъыны­гъэм къыкIэкIогъэ ахъщэм шэкI дэгъухэр, зэры­дэ­хэрэ машинкэр, шIыгъэхэ джанэхэр зыпалъэрэ пкъыгъохэр, нэмыкIхэри къырысщэфыгъэх. Апэрэ уахътэм слъэ сытеуцонымкIэ IэпыIэгъум ишIуагъэ къы­сэкIыгъ. Мары, зэрэшъулъэгъоу, сиджэ­нэ шIыгъэхэр пылъагъэх. Тирайон имызакъоу, нэмыкI чIыпIэхэми къарыкIыхэ­рэр къысэуалIэх, — къыхигъэщыгъ Ожъ Маринэ.

Ары пакIошъ, тигущыIэгъу джыри ятIуанэрэу мы къэралыгъо программэр къызфигъэфедэн гухэлъ иI. Джы нысэм къешIэкIыгъэ фэIо-фашIэхэм атегъэ­псыхьэгъэ пкъыгъоу ышIыхэрэр зыщищэщт чIыпIэ зэтыригъэпсыхьэ шIоигъу. Ахэр: пIырынэр, пхъуантэхэр, чыматэхэр, шъхьацхалъхьэхэр, нэмыкIхэри.
Къыхэзгъэщымэ сшIоигъу, Маринэ ицIыкIугъом къыщегъэжьагъэу тхылъхэм яплъызэ Iудэнэ шъо зэфэшъхьафхэмкIэ блэныр ригъэжьагъ, нэужым кIэпхынхэр, джанэхэр ыдынхэр ыIэ къыригъэхьагъ. Игъорыгъозэ нэр пIэпызыхырэ нысэщэ шъуашэхэр ышIышъунхэм лъыIэсыгъ. Джы ахэм инысэщэ унэ къагъэкIэракIэ, цIыфыбэ зэращалIэ. Зэнэкъокъухэм ахэлажьэ, иIэпэIэсэныгъэкIэ ар къахэщы.
Социальнэ къэралыгъо IэпыIэгъур тIогъогогъурэ къызфэзгъэфедагъэхэм Ордэн Фатимэ ащыщ. Мыр сабыиплIымэ ян, иунэе IофшIапIэ къызэIуихымэ шIоигъоу 2021-рэ илъэсым социальнэ зэзэгъыныгъэр ыгъэпсыгъ.
— Ахъщэ IэпыIэгъур къызфэз­гъэфеди, къуаджэу Мамхыгъэ шхапIэ къыщызэIусхыгъагъ. Ащ чIэтыщт хьакухэр, тхьацур зэрапшэрэр, нэмыкI пкъыгъо­хэри къырысщэфынхэ слъэкIыгъ. Къэралыгъо IэпыIэгъум лъэшэу ишIуагъэ къы­сэкIыгъ. Мэзэ заулэрэ Iоф сшIагъэу коронавирусыр къежьи, шхапIэхэр зэфа­шIыхи, цIыфхэр къычIэмыхьа­жьыхэ зэхъум, зэфэсшIыжьынэу хъугъагъэ. Ащ ыуж унэм тхьацухэкIхэр щызгъажъэ­хэу сыублагъ ыкIи цIыфхэм нахь сызэ­лъашIэ зэхъум, унэе сатыум зезгъэу­шъомбгъун гухэлъ сиIэу икIыгъэ илъэсым социальнэ къулыкъум зыфэзгъэ­загъ, ахъщэ IэпыIэгъоу сомэ мин 350-рэ къысатыгъ, — хигъэунэфыкIыгъ Фатимэ.
ТигущыIэгъу зыщыпсэурэ фэтэрыбэу зэхэт унэм ипщэрыхьапIэ а мылъкумкIэ Iэрыфэгъоу зэтыригъэпсыхьан ылъэ­кIыгъ. Бзылъфыгъэ пщэрыхьакIор анахьэу зыфэгъэзагъэр хьалыгъу-булкэ лъэпкъ зэфэшъхьафхэр ыгъэжъэнхэр ары. Ащ елъытыгъэу, тхьацур зэрапшэрэр, зэрафырэр, хьаджыгъэр зэрилъхьащтыр, Iэнэ кIы­хьэр, гъэучъыIэлъэ иныр, нэмыкIхэри къыратыгъэ ахъщэмкIэ ыщэфыгъ.
— Сэщ фэдэу зигъот мэкIэ унагъохэмкIэ мы программэр IэпыIэгъушIоу щыт. СиIофшIэн зиушъомбгъунымкIэ сымы­лъаIоу, чIыфи сыхэмыхьэу бэ къырысщэфыгъэр. Тхьапэхэр згъэпсынхэмкIи социальнэ Гупчэм иIофышIэхэри дэгъоу къыздеIагъэх, лъэшэу сафэраз, — къы­Iуагъ Ордэн Фатимэ.
Бзылъфыгъэ пщэрыхьакIор Хьакуры­нэхьаблэ дэсхэм дэгъоу ашIэ. Ащ бэ къеуалIэрэр. Ежь къызэриIуагъэмкIэ, пчэдыжьым сыхьатыр 6-м къыщегъэжьагъэу щэджагъом нэс къуаджэм дэт тучан­хэр къызкIэлъэIухэрэр, ащ ыуж цIыфхэм зыкъэзэрэфагъазэрэр афегъажъэ.
КIэухым къыхэзгъэщымэ сшIоигъу: къэралыгъо IэпыIэгъоу «Социальнэ зэзэгъыныгъэр» шIуагъэ къытэу респуб­ликэм зэрэщыпхыращырэр ыкIи нэбгырабэхэм егъэжьэпIэшIу зэрафэхъурэр джащ фэдэ щысэхэм нэрылъэгъу къытфашIы.
Iэшъынэ Сусан.