Ащ ымакъэкIэ нысхъапэхэр ­къэгущыIэх, фэкъулаеу зэрещэх, сабыйхэм къэгъэлъэгъонхэр агу къинэжьыным чанэу дэла­жьэ­рэмэ ащыщ.

Адыгэ Къэралыгъо филармо­нием и Нысхъэпэ театрэу «Дышъэ къошын» зыфиIорэм ирежиссерэу, нысхъэпэзещэу ­Нэгъой Зурет «Адыгэ Респуб­ликэм изаслуженнэ артист» зыфиIорэ цIэ лъапIэр къыфагъэ­шъошагъ.
Зурет къуаджэу Пщычэу къыщыхъугъ. Гурыт еджапIэм ыуж Мыекъопэ кIэлэегъэджэ училищыр, Адыгэ къэралыгъо университетыр къыухыгъэх. КIэлэегъэджэ сэнэхьатыр актер IофшIэнымкIэ зэбли­хъунэу ыгу къэкIыгъ. 2006-рэ илъэсым культурэмрэ искусствэмрэкIэ Краснодар къэралыгъо университетым актер джэгукIэмкIэ ыкIи режиссурэмкIэ ифакультет къыухыгъ. А илъэс дэдэм къыщыублагъэу Нысхъэпэ театрэу «Дышъэ къо­шын» зыфиIорэм артисткэу щэлажьэ.
Къэгъэлъэгъонэу «Золото черкесских амазонок» зыфиIорэмкIэ режиссерэу Зурет зиушэтыгъ. 2009-рэ илъэсым ще­гъэжьагъэу Нысхъэпэ театрэм ирежиссер. Театральнэ зэхахьэм lоф щешlэ. Ищыlэныгъэ гъогу нысхъэпэ театральнэ искусствэм фигъэшъошагъэу рэкlо. Гъэхъэгъэ инхэр ешIых, усэхэр, орэд-
хэр адыгабзэкIэ зэредзэкIыжьы. Ишъхьэ­гъусэу Нэгъой Азэмат зэлъашlэрэ режис­сер. Творческэ унагъор илъэс 19 хъугъэу щыIэныгъэ гъогум зэдытет, кlэлитlу зэдапlу. Нахьыжъэу Салтан илъэс 16 ыныбжь, гитарэм къырегъаIо, 2022-рэ илъэсым «Адыгеим ижъогъожъыехэр» зыфиIорэ фестивалым зещэу хэлэжьагъ. НахьыкIэу Къэплъан илъэс 13 ыныбжь, искусствэмкIэ кIэлэцIыкIу еджа­пIэм фор­топианэмкIэ щеджэ. Янэ-ятэхэм ятворчествэ ашIогъэшIэгъон.
Нэгъой Зурет «Адыгэ макъэм» ихьа­кIэщ къедгъэблэгъагъ.
— Зурет, уисэнэхьат сыдэущтэу укъыфэкIуагъа?
— Пшъэшъэжъые пстэуми афэдэу сицIыкIугъом нысхъапэхэр сикIэсагъэх, псэ апытым фэдэу садэджэгущтыгъ, пшысэ цIыкIухэр къафэсIуатэщтыгъ. Хьатыгъужъыкъое гурыт еджапIэм итеат­ральнэ кружок сыкIощтыгъ. Нысхъа-
пыр сигъогогъоу сыпсэущтми сшIа-
гъэп, ау ахэр сищыIэныгъэ щыщ шъыпкъэ хъугъэх.
— «Дышъэ къошыным» уигъа­шIэ сыдэущтэу еппхыгъа?
— Краснодар университетыр къызысэухым, «Дышъэ къошыным» артисткэу IофшIэныр щысыублагъ, непэ сценаристэу ыкIи режиссерэу ащ сыщэлажьэ.
— Сыд фэда адэ анахь роль ­къинэу, угу ымыштэу къэпшlыгъэр?
— Шlу сымылъэгъурэ роль сиlэп. Сынасыпышlу театрэ lофымкlэ. Нысхъапэ пэпчъ сиIокIэ-шIыкIэ къыте­сэ­гъахьэ (мэщхы Зурет). Рольхэр зэфэшъхьафхэми, шIур ем щатекIо. КIэлэцIыкIухэм цыхьэ къызфябгъэшlын фае. Сыд фэдэрэ роли ифэшъуашэу згъэцэкIэным сыпылъ.
— Залым чlэс цIыкIухэм пшы­сэр агу рехьымэ сыдэущтэу зэхапшlэра?
— Зыпари къахэмыlукlэу къыодэlухэ зыхъукlэ, пшысэр ашIогъэшIэгъон. Ахэр зыщыщхын фаехэм щхыхэу, гъын фаехэмэ гъыхэу зыхъукIэ, къыоплъыхэрэм агу ихъыкIырэр зэхэошIэ. Нысхъапыр зышIомыгъэшIэгъон кIэлэцIыкIу театрэм къэкIуагъэу джыри сырихьылIагъэп. Ахэр огъэпIэтIэраокIэ непэрэ кIэлэцIыкIухэм ашIогъэшIэгъоныщтэп, нэмыкI шIыкIэ-­амал гъэшIэгъонхэр бгъэфедэнхэ фае.
— Нысхъэпэ театрэр сыдым къыщежьэра?
— Ар режиссерым игухэлъкIэ къежьэ, пшысэ гъэшIэгъоным икъэгъотын къыкIэлъэкIо. Ащ ыужкIэ сурэтышIым декорацием, шъуашэм ыкIи нысхъапэхэм яшIын дэлажьэ. Нысхъапэхэр ежь-ежьырэу чъырэ пластикым хашIыкIых, акрил краскэкIэ агъалэх. Ахэр хьазырхэ хъумэ, дакIомэ щыгъынхэр ады, сценарием, актерхэм режиссерыр адэлажьэ.
— Илъэсым спектаклэ тхьап­ша театрэм къыгъэлъагъорэр?
— «Дышъэ къошыным» спектакли 3 — 4 фэдиз кIэу егъэуцу, 120-рэ фэдиз илъэсым къегъэлъагъо. Адыгеим имызакъоу, шъолъыр дэкIыгъохэри еIэх. Хабзэ зэрэтфэхъугъэу, тхьаумафэ пэпчъ Мыекъуапэ пшысэ горэ къыщытэгъэ­лъагъо.
— Нысхъапыр бгъэIорышIэныр псынкIа?
— ПсынкIэп, къулаиныгъэ ащ ищыкIагъ. БгъэIорышIэрэ нысхъапым зэха-
шIэ фыуиIэн фае, угу илъыр хэплъхьанышъ, дахэу, тэрэзэу къэпшIыныр псын­кIагъоп. КъапIорэмрэ нысхъапым игъэ­IорышIэнрэ зэтефэн фае.
— Сыд мэхьана театрэм иIэр?
— Театрэр искусствэм иун, актерхэр усэрэжъхэу ащ щэлажьэх, кIэлэцIыкIу-­
хэр нысхъапым идунэе хьалэмэт хащэх. Непэ Нысхъэпэ театрэр тикIэлэцIыкIу-­
хэм ящыкIагъ, пIуныгъэ-гъэсэныгъэм фещэх. ШIумрэ емрэ кIэлэцIыкIум зэхишIыкIынымкIэ мэхьанэшхо иI.
— «Сыбзэ — ситам» зыфиIо­рэм нысхъапэхэр адыгабзэкIэ къыщэгущыIэх, бэрэ къэгу­щыIэха?
— «Сыбзэ — ситам» зыфиIорэ къэгъэлъэгъоным сценэм тет артистхэмрэ кIэлэцIыкIоу еплъыхэрэмрэ зэрепхых. Пшысэм еплъырэ кIэлэцIыкIухэр къэгъэ­лъэгъоным хэлажьэх. Еплъыхэрэр ары герой шъхьаIэхэр. Ахэм тадэджэгузэ, адыгабзэкIэ къэтэгъэгущыIэх, пшысэм хэтэщэх.
КIуращынэ Аскэр ипьесэ техыгъэ IофшIагъэу «Жъы зимыIэм кIэ иIэп» театрэм илъэсипшI фэдизкIэ узэкIэIэ­бэжьмэ ыгъэуцугъагъ, ау аужырэ уахътэм ащ икъэгъэлъэгъон зэпыугъо фэхъу­гъагъ. Джы зыгъэпсэфыгъо ужым икIэ­рыкIэу сценэм къытетщэжьыгъ.
Адыгабзэм илъэу интерактивнэ къэгъэлъэгъонэу «ТыбзэкIэ тэгущыIэ» зыфиIорэм исценарий стхыгъэ ыкIи згъэу­цугъэ, ролитIу къыщысшIыгъ. Ащи лъэпкъыбзэр щыгъэфедагъ. АдыгабзэкIэ къэгъэлъэгъонэу тиIэр макIэ, нысхъапэхэр нахьыбэрэ адыгабзэкIэ къэгущыIэхэ сшIоигъуагъ.
— Джыри сыд фэдэ IофшIагъа шъуиIэр?
— «Дышъэ къошыным» ия 25-рэ илъэс ипэгъокIэу пшысэ гъэшIэгъон дгъэуцугъэ. Апэрэу М. Лермонтовым ироманэу «Герой нашего времени» зы­фиIорэм къыхэхыгъэ пычыгъоу «Бэла» къэдгъэлъэгъуагъ. Урысые политическэ партиеу «Единэ Россиер» кIэщакIо зыфэхъугъэ федеральнэ проектэу «Хэгъэгу цIыкIум икультур» зыфиIорэм ипрограммэу «Театрэхэр — кIэлэцIыкIухэм апай» зыцIэм ишIуагъэкIэ мыр дгъэуцугъэ. Къэгъэлъэгъоныр къыддэ­хъугъэу сэлъытэ.
Бжыхьэм «Дышъэ къошыным» иIоф­шIэгъу лъэхъаныкIэ гъэшIэгъоныщт. Пшы­сэхэу «Дюймовочка» (бзитIукIэ), «Маленький принц» зыфиIохэрэр кIэлэцIыкIухэм къафэдгъэхьазырыщтых.
— «Дышъэ къошыным» инеущырэ мафэ сыд фэда?
— Уахътэр макIо, дунаим зэхъокIыныгъэхэр фэхъух. Нысхъэпэ театрэри зы чIыпIэ итэп. Уахътэм зэрэдиштэщт шапхъэхэмрэ амалхэмрэ егъэфедэх. «Дышъэ къошыным» иIофшIэгъу лъэ­хъанхэр гъэшIэгъонэу егъэпсых. Пшысэу къагъэлъагъохэрэм сабыйхэр дэхагъэм фепIух, кIэлэцIыкIухэм лъэшэу ахэр агу рехьых.
— Уисэнэхьатрэ унагъомрэ атебгъэкIодэщт уахътэр сыдэущтэу зэбгъэзафэра?
— IофшIэным охътабэ ехьы, ау си­унагъо, сигупсэхэр сищыIэныгъэкIэ анахь осэшхо зиIэхэу щытых. ЩыIэныгъэм сыщылъэбэкъонымкIэ сиунагъо кIуачIэ къысеты. Сэ сынасыпышIу, Iахьылхэр, ныбджэгъухэр, нэIуасэхэр бэу сиIэх, ахэм гухахъо ахэсэгъуатэ.
Лъэпшъыкъо Фатим.